وداع با زری خانم

هفت صبح| درگذشت خانم خوشکام غم‌انگیز بود. خانمی که فعالیت طولانی سینمایی‌اش به دو دوره کاملا مجزا بدل می‌شود. یک دوره در سال‌های 49 و 50 که در بازه زمانی 18 ماهه در هفت فیلم ظاهر می‌شود و آن قدر سروصدا می‌کند که همه از حضور یک فروزان جدید در سینمای ایران یاد می‌کنند. هفت فیلم در هجده ماه! چند تا از فیلم‌ها به غایت جنجالی هستند. مثل کلبه‌ای در آن سوی رودخانه و یا تپلی. از سر اتفاق در پروژه‌ای که علی حاتمی قرار است به تهیه کنندگی محمد علی فردین بسازد،سردر  می آورد. خود فردین هم بازیگر مرد فیلم است در کنار چند بازیگر مشهور دیگر. اسم فیلم مترسک است. خوشکام  به عنوان بازیگر اصلی زن دعوت می‌شود. زری خوشکام23 ساله و علی حاتمی 26‌ساله که دوتا فیلم به غایت موفق حسن کچل و طوقی را در کارنامه خود داشت در لوکیشن فیلم در شمال ایران با هم ملاقات می‌کنند.

خودش می‌گوید:‌« آن ایام من در اسالم و لوکیشن فیلم رضا میرلوحی (تپلی) که یک کارخانه چوب‌بری بود، حضور داشتم و چند روزی به تهران آمده بودم که از طرف آقای فردین به دفتر کارشان دعوت شدم. برای اولین‌بار آقای حاتمی را در آنجا دیدم. این دیدار صرفا جلسه معارفه و آشنایی بود و خیلی جدی درباره کار صحبت نکردیم؛ حتی خلاصه قصه را‌ هم برای من تعریف نکردند. جلسه به دلیل دندان‌درد علی حاتمی و قرار دندان‌پزشکی ایشان نیمه‌کاره ماند ...» این دو عاشق هم می‌شوند در حالیکه محمدعلی فردین به عنوان تهیه کننده اصلا از این ارتباط راضی نبود:«صدای آقای فردین بلند شد که معلوم است وقتی کارگردان بازیگرش را تا 12 شب می‌برد لب دریا، بازیگر یادش می‌رود که کلاه‌گیسش را بیاورد و...» ‌

در نهایت کار کنسل شد اما حاتمی با زری خوشکام ازدواج کرد:« مراسم عقد خصوصی فامیلی برگزار کردیم. روحشان شاد فقط ناصر ملک‌مطیعی و آقای علی عباسی در مراسم حضور داشتند. آن روز آقای مطیعی سر میزان مهریه‌ای که مادرم اصرار داشت حتما 500‌هزارتومان باشد، کلی با مادرم چانه زدند. آقای فردین هم که قهر کرده بود و در شمال مانده بود.»

‌دو نفره به این توافق رسیدند که خوشکام فقط در فیلم‌های همسرش بازی کند. فرمول مشابه این ازدواج میان ایرج صادقپور و آفرین هم در سال 1350 شکل گرفته بود(اتفاقا بر سر فیلم طوقی علی حاتمی) و بعدها  هم محمد صالح علا در شرایطی مشابه با شورانگیز طباطبایی ازدواج کرده بود و شرط همه این ازدواج‌ها دوری بازیگر  از فضای سینمای فارسی آن دوران بود.

خوشکام می‌گوید:«‌ با آغاز زندگی مشترک با علی، همه 12 قرارداد پروپیمانی را که داشتم، به‌همراه پیش‌قسط‌هایی که گرفته بودم، پس دادم. از همین‌رو تهیه‌کننده‌ها ما را کنار گذاشتند و بایکوت کردند. به علی پیشنهاد کار نمی‌دادند و در مجموع روزگار خیلی خوشی نداشتیم.» تنها تجربه سینمایی زری خوشکام پس از ازدواج با علی حاتمی  در فیلم خواستگار بود  اما فیلم شکست خورد و خوشکام هم بعد از آن با فرزندش لیلا حاتمی سرگرم شد و از سینما به شکل کامل دور شد.  خواستگاری  یکی از چند شکست تجاری پیاپی علی حاتمی بود.  همراه با  قلندر، بابا شمل و ستارخان‌.

اگر رضا قطبی سریال سلطان صاحبقران را به حاتمی پیشنهاد نمی‌کرد مشخص نبود عاقبت این زوج سینمایی به کجا می‌انجامید. بالاخره بعد از 5 سال، خوشکام دوباره جلوی دوربین ظاهر شد در نقش خواهر ناصرالدین شاه و همسر امیرکبیر و در چنان هیبت وجیه و نجیبی که هیچکس توان تشخیص آن بازیگر جنجالی سال‌های 1350 و 51 را نداشت. در سال‌های پس از انقلاب مجوز بازی‌اش صادر نشد و نقش پررنگش در هزاردستان دستخوش ممیزی شد و چیز چندانی بر جای نماند. آن هم در حالیکه در اوج توانایی و زیبایی بود. شوهرش را در اوج شهرت و محبوبیت بر اثر سرطان در سال 1375 و در سن 50 سالگی از دست داد و سپس شاهد درخشش دخترش در سینمای ایران شد که خب داستان دیگری دارد. بازی در فیلم‌های علی مصفا و دوستانش موجب شد تا تصاویری جالب  از دوران میانسالی و پیری او در سینما ثبت شود. در سیمای زنی در دوردست و همین طور در دنیای تو ساعت چند است (صفی یزدانیان).

زری خوشکام دیروز در سن 77 سالگی درگذشت.