شکست شعبه جدید خندوانه

هفت صبح| در اتفاقی معنادار، همه برنامه‌هایی که می‌خواهند شبیه «خندوانه» باشند، ناموفق بوده‌اند. نمونه تازه این ماجرا برنامه «هموطنز» است که پخش آن نوروز امسال در شبکه دو شروع شد و همچنان ادامه دارد. شاید اگر این برنامه دست به نوآوری می‌زد و محتوای خود را به شکلی متفاوت‌ ارائه می‌کرد، نتیجه‌ای بهتر به‌دست می‌آورد. در گزارش امروز درباره موارد تقلیدی «هموطنز» نوشته‌ایم و در پایان اشاره‌ای به سرنوشت دیگر کپی‌های «خندوانه» شده است.

مورد اول| سوژه اصلی

هدف از تولید «خندوانه» ایجاد نشاط در جامعه بود که ذیل این منظور، نکات دیگری هم گنجانده شد. مثلا توجه به اقوام مختلف کشور. «هموطنز» نیز دنبال شاد کردن مردم است و تمرکز خود را به‌طور کامل بر شهرها و اقوام گذاشته. این کاری است که دیگر برنامه‌های تلویزیون به شکلی دیگر انجام می‌دهند. ابتدا به‌ساکن ایرادی در اهتمام به اقوام و شهرها نیست اما همزمان برنامه «ایران دوست‌داشتنی» همین کار را انجام می‌داد. نکته مهمتر اینکه «هموطنز» برخلاف «خندوانه» در پرورش درست سوژه موفق نیست.

مورد دوم | اجزا

«خندوانه» متشکل از گفت‌و‌گو با یک چهره مشهور، اجرای استندآپ کمدی، گزارش مردمی، آیتم نمایشی داخل استودیو، درگیر کردن تماشاچی‌ها و ... بود. بخش‌های زیاد دیگری هم داشت و صرفا به این موارد اشاره کردیم که «هموطنز» از آنها بهره می‌برد. مفهوم استندآپ کمدی با «خندوانه» فراگیر شد و دیگر برنامه‌ها هم سراغ آن رفتند. منتها تفاوت اساسی این است که اغلب اجراهای «هموطنز» و دیگران چنگی به دل نمی‌زند. همین ایراد به آیتم نمایشی برنامه با حضور یک بازیگر وارد است. نیما شعبان‌نژاد با آن کاراکترهای متنوع کجا و این کجا؟ گزارش‌های مردمی «خندوانه» تشخص داشتند و چند پله بالاتر از آیتم‌های تلویزیونی بودند. کوشش «هموطنز» هم در این باره بیهوده است.

مورد سوم| مجری

کامران تفتی اجرای «هموطنز» را برعهده دارد. او پیش‌تر این حوزه را تجربه کرده بود که در برنامه‌ای مثل «وقتشه» عملکرد خوبی داشت. او حالا تلاش می‌کند متناسب با ماموریت طنز برنامه، شکلی دیگر از اجرا را ارائه دهد اما چون اساسا جدی است، موفق نمی‌شود. تفتی در مصاحبه‌های رسمی و روتین درست عمل می‌کند ولی انتظار زیادی است اگر بخواهیم مثل رامبد جوان باشد. جوان خود را مقابل دوربین رها می‌کرد؛ بالا و پایین می‌پرید؛ وارد بازی می‌شد؛ شوخی می‌کرد و اجازه می‌داد با او شوخی شود و ... . جوان چند ویژگی منحصر به‌فرد دیگر هم داشت مثل تکیه‌کلام «بریم بیایم» . تکیه‌کلام تفتی در «هموطنز» اما جا نیفتاده است.

مورد چهارم| ساختار

دکور «هموطنز» و استفاده از المان‌های دایره‌ای  آن، یادآور یکی از فصل‌های «خندوانه» است. آیا اتفاقی این شباهت شکل گرفته یا خیر؟! «خندوانه» موفق بود چون ایده‌های‌ منحصر به فرد تیم سازنده به بهترین شکل اجرا می‌شد. این برنامه خالی از ایراد نبود اما ضعیف‌ترین قسمت‌های آن، به مراتب یک سر و گردن بالاتر از امثال «هموطنز» می‌ایستد.

مورد پنجم| دیگر شعبه‌های خندوانه

حتما یادتان هست که بعد از گل کردن «ماه عسل» احسان علیخانی در شبکه سه، نمونه‌های مشابه از شبکه‌های دیگر سردرآوردند. هیچ کدام اما موفقیت «ماه عسل» را تکرار نکردند و در نهایت برنامه «زندگی پس از زندگی» و «محفل» رنگی تازه به ویژه‌برنامه‌های پیش از افطار بخشیدند. آیا این اتفاق برای برنامه‌های طنز هم رخ می‌دهد و کپی از «خندوانه» متوقف می‌شود؟

«هموطنز» می‌توانست برنامه‌ای محبوب باشد اگر مخاطب نمونه بهتر آن یعنی «خندوانه» را تجربه نکرده بود. بدتر اینکه مورد جدید، ارزش افزوده‌ای بر قبلی ندارد. فراموش نکنیم یکی از دلایل تعطیلی «خندوانه» بازطراحی آن از سوی مدیر شبکه نسیم عنوان شده بود. در چنین شرایطی اما شبکه‌های دیگر همچنان از همان نسخه کپی‌برداری می‌کنند. بعد از «سید‌خندان» با رویکرد ترویج خنده حلال (به گفته مسئولان سیما) حالا «هموطنز» بر ایده اقوام متمرکز شده است. «بگو بخند» نیز در راستای کشف استعدادهای کمدی گام برمی‌دارد که پیش‌تر این کار را «خنداننده‌شو» به عنوان زیرمجموعه «خندوانه» انجام داده بود. در این میان «پانتولیگ» یک استثنا است که ایده لیگ ادابازی «خندوانه» را به شکلی تکمیل‌تر و با اجرای محمدرضا گلزار اجرایی کرده است.