با تشکر ویژه از جواد و سروش!

روزنامه هفت صبح، محمد صابری| امروز چهارشنبه 18 بهمن‌ماه، هفتمین روزی است که در برج میلاد تهران به تماشای فیلم‌های راه‌یافته به چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر می‌نشینیم. حضور 33 فیلم در منوی اکران جشنواره، با لحاظ کردن 4 سانس نمایش در هر روز، یکی از متراکم‌ترین و پرفشارترین دوره‌های فجر را رقم زده است و عجیب اینکه با توجه به معدل کیفی آثار، همچنان این سوال جدی وجود دارد که چرا نمی‌شد به آیین‌نامه جشنواره پایبند ماند و این رویداد را با پذیرش همان 22 فیلم، به مرحله اجرا رساند؟

واقعا از نظر کیفی، کدامیک از فیلم‌هایی که در این روزها دیده‌ایم، آنقدر باکیفیت بوده‌اند که هیأت انتخاب در معذوریت حذف آن‌ها باقی مانده است؟ اعتراف می‌کنیم که برای انتخاب همین 9 فیلم از میان 20 فیلم اکران شده تا پایان روز پنجم، ناگزیر از اغماض در برخی موارد شدیم! فارغ از این نکته اما اتفاقات خوب فجر را هم نمی‌توانیم نادیده بگیریم. سینمای ایران هم در بخش خصوصی و هم در بخش دولتی و ارگانی، امسال شاهد اتفاقات خوبی هم بود.

توان سینمای ایران برای تولید فیلمی که تمام قد بتوان به احترامش ایستاد و با خیال راحت آن را به دیگران توصیه کرد، لااقل در دو دهه گذشته، هیچگاه بیش از 2 یا نهایت3 فیلم در یک‌سال نبوده و به همین دلیل هم وقتی قرار است سراغ ارزیابی ویترین فیلم‌های راه‌یافته به جشنواره فیلم فجر به‌عنوان اولین مرحله رونمایی از تولیدات سالانه سینمای ایران برویم، باید انتظارات خود را تنظیم کنیم.

هر دوره از فجر، معمولا 2 یا 3 فیلم شاخص، چند فیلم قابل قبول و تعداد بیشتری فیلم‌های غیرقابل دفاع دارد! این سهمیه‌بندی هم به‌طرز عجیبی فارغ از ترکیب هیأت انتخاب، در هر دوره‌ای رعایت می‌شود. جشنواره چهل‌ودوم هم از این قاعده مستثنا نیست و بالا بودن آمار فیلم‌های راه‌یافته به این رویداد هم تغییری از اصل این نسبت‌ها به‌وجود نیاورده است.

از ابتدای جشنواره تا پایان روز دوشنبه 16 بهمن‌ماه در مجموع 20 فیلم در برج میلاد روی پرده رفت که در میان آن‌ها انتخاب‌های غیرقابل دفاع هم کم نبود! آنچه در این پرونده مورد بازخوانی قرار داده‌ایم، درباره 9 فیلمی است که از نگاه ما، تناسب بیشتری هم با ویترین جشنواره معتبری مانند فجر داشتند. در میان همین 9 فیلم هم معترفیم، همه‌شان ایده‌آل و درجه یک نیستند! لازم است یادآوری کنیم فیلم‌های شاخصی مانند «آسمان غرب»، «احمد»، «پرویزخان» و «آبی روشن» هنوز در میلاد رونمایی نشده‌اند و احتمالا در آینده به آن‌ها خواهیم پرداخت.

تمساح خونی/ جواد عزتی

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟ 
واقعیت این است که بیش از انتظار، نگران بودیم! جواد عزتی آنقدر بازیگر دوست‌داشتنی و کاردرستی است که نگران بودیم نکند دورخیزش برای ورود به میدان کارگردانی با شکست مواجه شود! «تمساح خونی» را عزتی به پشتوانه کامران حجازی در مقام تهیه‌کننده، کارگردانی کرد و به جشنواره فجر رساند.

با چه فیلمی مواجه شدیم؟ 
بعد از رونمایی از فیلم سینمایی‌  «تمساح خونی»، تراکم بالایی از امیدواری جای نگرانی‌های‌مان را گرفت. فیلم یک کمدی اکشن تروتمیز از کار درآمده که حسابی در مأموریت اصلی خود یعنی خنداندن مخاطب موفق عمل کرده است. داستان فیلم درباره دو رفیق است که وارد چرخه یک قمار اقتصادی کلان می‌شوند.

چهره شاخص فیلم که بود؟ 
بی‌تردید اصلی‌ترین چهره «تمساح خونی» خود جواد عزتی است. او که علاوه‌بر کارگردانی، ایفای نقش اصلی را هم خودش برعهده گرفته، حسابی در این فیلم قدرت‌نمایی کرده و بازگشتی باشکوه به سینمای کمدی را رقم زده و عباس جمشیدی‌فر هم یک همراهی درجه‌یک با او داشته است.

در اکران موفق می‌شود؟
قطعا اگر بخواهیم روی فروش بالای یکی از فیلم‌های فجر چهل‌ودوم شرط ببیندیم، همین فیلم «تمساح خونی» است، فیلمی که به احتمال بسیار زیاد مدعی اصلی صدرنشینی در گیشه سال آینده هم باشد.

تابستان همان سال/ محمود کلاری

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟ 
محمود کلاری یکی از معتبرترین چهره‌های سینمای ایران محسوب می‌شود که زمانی یکی از رسانه‌ها عنوانی «سوپراستار پشت دوربین» را به او داده بود. مدیر فیلمبرداری تعداد قابل‌توجهی از فیلم‌های شاخص سینما، حالا در سومین تجربه کارگردانی خود فیلمنامه‌ای با عنوان «آینه» را در دست گرفت و حاصلش شد همین فیلم «تابستان همان سال».

با چه فیلمی مواجه شدیم؟ 
«تابستان همان سال» مملو از حال خوب است. فیلمی که فراتر از داستان، با فضاسازی مخاطب را مسحور می‌کند و نمی‌توان تبحر و توانمندی کلاری در قاب‌بندی و بازی با نور و رنگ را در این خروجی بی‌تأثیر دانست. فیلم داستان ساده دروغ بازیگوشانه یک کودک است که تبدیل به عذاب وجدانی عمیق برای او می‌شود.

چهره شاخص فیلم که بود؟ 
فیلم آنقدر قاب‌های تماشایی دارد که باید محمود کلاری در مقام کارگردان و کوهیار کلاری در مقام مدیر فیلمبرداری را ستاره‌های اصلی آن بدانیم اما بازیگر نوجوان فیلم که پیش‌تر او را در «زیرخاکی» دیده بودیم هم در قامت یک ستاره تمام عیار در فیلم ظاهر شده است.

در اکران موفق می‌شود؟ 
کار فیلمی از جنس «تابستان همان سال» در چرخه اکران عمومی بسیار دشوار است و بعید است مطابق قواعد این سال‌های گیشه در ایران، شانسی برای فروش داشته باشد.

بی‌بدن/ مرتضی علیزاده

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟ 
بخش عمده‌ای از حواشی جشنواره فجر در روزهای منتهی به برگزاری، با محوریت نام همین فیلم روایت می‌شد! «بی‌بدن» را مرتضی علیزاده با فیلمنامه‌ای از کاظم دانشی ساخته بود که به دلیل حمایت شهرداری تهران از تولید آن، تبدیل به نقطه چالش میان مدیران فجر و مدیران شهرداری برسر محل برگزاری جشنواره شد!

با چه فیلمی مواجه شدیم؟ 
بعد از رونمایی از «بی‌بدن» در جشنواره، این واقعیت عیان شد که غیبت فیلم در بخش «سودای سیمرغ» یکی از اشتباهات عیان هیأت انتخاب در این دوره بوده است. فیلم روایتی تلخ از ماجرای یکی از معروف‌ترین پرونده‌های جنایی سال‌های اخیر یعنی آرمان و غزاله دارد و در روایت این پرونده، عملکرد قابل‌قبولی داشته است.

چهره شاخص فیلم که بود؟ 
بازی الناز شاکردوست در فیلم «بی‌بدن» آنقدر درست و به اندازه است که می‌توان به او حق داد، علیه حذف این فیلم از بخش اصلی جشنواره فجر، زبان به اعتراض باز کند و آنگونه فریاد بزند. پژمان جمشیدی هم از پس یکی از پرچالش‌ترین نقش‌های فیلم به‌خوبی برآمده است.

در اکران موفق می‌شود؟ 
در میان فیلم‌های غیرکمدی جشنواره امسال، «بی‌بدن» بیشترین شانش را برای توفیق در گیشه دارد، به‌خصوص که از همین حالا، حاشیه‌های فرامتنی هم به کمک آن آمده است.

صبحانه با زرافه‌ها/ سروش صحت

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟
واقعا چه انتظاری می‌توانستیم از فیلمی که امضای سروش صحت را دارد، داشته باشیم؟ کارگردانی که در اولین تجربه سینمایی‌اش یعنی «جهان با من برقص» به‌شدت انتظارات ما را بالا برده بود و همین یک‌سال گذشته هم با سریال «مگه تموم عمر چندتا بهاره؟» ثابت کرده بود در خلق جهانی که به آن دلبسته شده‌ایم، تبحر پیدا کرده است.

با چه فیلمی مواجه شدیم؟ 
«صبحانه با زرافه‌ها» فراتر از انتظار بود! فیلمی که یکی از اکران‌های گرم برج میلاد را به نام خود ثبت کرد. داستان فیلم ماجرای ساده حضور چند رفیق در مراسم دامادی رفیقشان است و اتفاقات غیرمنتظره و غریبی که تنها با منطق دنیای صحت قابل توجیه است!

چهره شاخص فیلم که بود؟ 
هادی حجازی‌فر در اوج درخشش است و بهرام رادان باردیگر به دوران اوج بازگشته است. پژمان جمشیدی، هوتن شکیبا و بیژن بنفشه‌خواه را هم به این جمع اضافه کنید تا متوجه شوید با چه ترکیب طلایی‌ای از بازیگران مواجهیم.

در اکران موفق می‌شود؟ 
پیش‌بینی دقیقی نمی‌توان داشت، فیلم قطعا ظرفیت بالایی برای جلب رضایت مخاطبان دارد و ویترین درجه یکی هم از بازیگران دارد اما بازهم تجربه‌ای «خاص»‌ است و این توفیق فیلم در گیشه را با اما و اگر مواجه می‌کند.

آغوش باز/ بهروز شعیبی

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟
پروانه ساخت فیلم با عنوان «هم‌آهنگ» صادر شده بود و مهمترین نکته‌ای که از همان ابتدا درباره این پروژه جلب توجه می‌کرد، همکاری بهروز شعیبی در مقام کارگردان با علی سرتیپی در مقام تهیه‌کننده بود. دو سینماگر که به نظر نمی‌رسید آثار آن‌ها فصل مشترکی بتواند با هم داشته باشد.

با چه فیلمی مواجه شدیم؟ 
«آغوش باز» فیلمی عاشقانه و آرام است که ستون اصلی روایت آن بر دنیای موسیقی استوار است. فیلم البته به سمت سینمای موزیکال نرفته اما داستان اصلی آن درباره خواننده‌ای است که در تدارک برگزاری یک کنسرت است و در مسیر همین تجربه با چالش‌های غیرمنتظره‌ای مواجه می‌شود.

چهره شاخص فیلم که بود؟ 
حامد کمیلی بازیگر نقش اصلی «آغوش باز» است که البته به دلیل خوانندگی نه‌چندان دلچسبش در سکانس پایانی، جنس حضورش در فیلم با انتقادهایی هم مواجه شد. در کنار او محسن کیایی و حسن معجونی هم از بازیگران فیلم هستند. مهدی هاشمی و احترام برومند هم از چهره‌های پیشکسوت در ترکیب بازیگران فیلم محسوب می‌شوند.

در اکران موفق می‌شود؟ 
خود بهروز شعیبی معتقد است که این فیلم می‌تواند پرمخاطب‌ترین فیلم کارنامه‌اش باشد و بیراه هم نمی‌گوید. حضور علی سرتیپی در تحقق این اتفاق، قطعا موثر خواهد بود.

آپاراتچی/ علی طاهرفر

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟ 
در جریان اصلی تولید سینمای ایران، علی طاهرفر چهره چندان شناخته‌شده‌ای نبود اما همین که می‌دانستیم فیلم «آ‌پاراتچی»‌ را با اقتباس از یک کتاب و درباره سرگذشت یک کاراکتر واقعی کارگردانی کرده است، منتظر رونمایی از اولین تجربه‌اش بودیم.

با چه فیلمی مواجه شدیم؟ 
در فرآیند تجربه حضور ژانرهای متفاوت در جشنواره فیلم فجر، «آپاراتچی» نماینده‌ای قابل قبول برای جنس خاصی از سینمای کمدی بود. فیلم برپایه واقعیت، روایتگر سرگذشت فیلمساز آماتوری است که در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب با همراهی دوستان نزدیکش دوربین به دست می‌گیرد و فیلمی می‌سازد که در سراسر تبریز تبدیل به اثری ماندگار می‌شود.

چهره شاخص فیلم که بود؟ 
تورج الوند که برای اولین‌بار نقش‌آفرینی درخشان او را در «نگهبان شب» به کارگردانی رضا میرکریمی دیده بودیم، حالا در «آپاراتچی» بخش دیگری از توانمندی‌های خود را عیان کرده و احتمالا در آینده هم می‌توانیم روی حضور او در فیلم‌های کمدی، بیشتر حساب باز کنیم. هومن برق‌نورد و رضا ناجی هم بازی‌های جذابی در فیلم ارائه کرده‌اند.

در اکران موفق می‌شود؟ 
فیلم شانس خوبی برای توفیق در گیشه دارد و همه چیز منوط به برنامه‌ریزی درست برای اکران عمومی آن است. زمان‌بندی مناسب و تبلیغات به قاعده می‌تواند منجر به فروش خوب فیلم شود.

مجنون/ مهدی شامحمدی

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟ 
اینکه سازمان اوج در ادامه سلسله تولیدات خود با محوریت شهدای شاخص، سراغ تولید فیلمی با محوریت شهید مهدی زین‌الدین رفت، از همان ابتدا «مجنون» را تبدیل به یکی از فیلم‌های موردانتظار برای جشنواره فیلم فجر کرد. فیلمی که مهدی شامحمدی، پس از سال‌ها مستندسازی، در اولین تجربه کارگردانی سینما آن را به سرانجام رسانده است.

با چه فیلمی مواجه شدیم؟ 
«مجنون» یکی از گرم‌ترین و موفق‌ترین فیلم‌های جشنواره چهل‌ودوم فیلم فجر، تا پایان روز پنجم بود. فیلمی که روایتی سینمایی از عملیات خیبر را به تصویر درآورده و در حاشیه آن تلاش شده، نیم‌نگاهی به زندگی شخصی مهدی زین‌الدین به‌عنوان فرمانده این عملیات هم داشته باشد.

چهره شاخص فیلم که بود؟ 
سجاد بابایی که سال گذشته برای نقش مکمل خود در فیلم «استاد» سیمرغ دریافت کرده بود، در فیلم «مجنون» به‌خوبی از پس نقش حساس شهید مهدی زین‌الدین برآمده و می‌توان حضور او در این فیلم را یکی از برگ‌برنده‌های آن دانست.

در اکران موفق می‌شود؟ 
تجربه نشان داده است که سازمان اوج، در کنار وسواس در تولید، در زمینه عرضه فیلم‌های خود هم با برنامه عمل می‌کند و همین پشتوانه می‌تواند حداقل امیدواری برای توفیق «مجنون» در اکران عمومی باشد. فیلمی که قهرمانش به دل مخاطب می‌نشیند.

قلب رقه/ خیرالله تقیانی‌پور

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟
تولید «قلب رقه» فرآیندی طولانی داشت و در گزارش ضمیمه همین پرونده هم به چالش‌های ساخت آن در شرایط بحرانی کشور سوریه اشاره کرده‌ایم. فیلم را خیرالله تقیانی‌پور کارگردانی کرده که پیش از سریال‌های تلویزیونی مانند «نجلا» و «ترور»، چهره‌ای پرسابقه در عرصه تئاتر محسوب می‌شد.

با چه فیلمی مواجه شدیم؟ 
فیلم هم از منظر داستانی پرتعلیق و هم از منظر سکانس‌های اکشن، از فیلم‌هایی بود که رونمایی از آن در جشنواره فیلم فجر، موردتوجه قرار گرفت. شخصیت اصلی فیلم، مأموری امنیتی است که به قلب گروهک داعش در سوریه نفوذ کرده و مأموریتی حساس را برعهده گرفته است.

چهره شاخص فیلم که بود؟ 
شهرام حقیقت‌دوست، در تجربه‌ای متفاوت در کارنامه‌اش، ایفاگر نقش اصلی «قلب رقه» است و در کنار او شادی مختاری که از بازیگران جوان و نوپای سینمای ایران محسوب می‌شود، ایفای نقش اصلی زن را برعهده دارد. محمدرضا شریفی‌نیا هم با گریمی متفاوت، در این فیلم بازی کرده است.

در اکران موفق می‌شود؟
پشتوانه تبلیغاتی در توفیق فیلم‌هایی از جنس «قلب رقه» در چرخه اکران بسیار تعیین‌کننده هستند. فیلم‌های منتسب به سینمای استراتژیک، در فرآیند اکران باید امکان استفاده حداکثری از ظرفیت‌هایی مانند تبلیغات تلویزیونی را داشته باشند تا بتوانند مخاطبان هدف خود را به سینما فرابخوانند.

بهشت تبهکاران/ مسعود جعفری جوزانی

از فیلم چه انتظاری داشتیم؟
تقریبا دو سالی می‌شد که نام این فیلم در فضای رسانه‌ای مطرح بود و مسعود جعفری جوزانی هم کارگردانی نبود که بتوان نسبت به فیلم تازه‌اش بی‌تفاوت بود. سال گذشته در فرآیند انتخاب فیلم‌های چهل‌ویکمین جشنواره فجر، نام «بهشت تبهکاران» در فهرست فیلم‌های رزرو قرار گرفت و دبیر جشنواره هم اعلام کرد، هر زمانی که فیلم آماده شود، بلافاصله وارد جشنواره می‌شود!

با چه فیلمی مواجه شدیم؟
فیلم «بهشت تبهکاران» سروشکل قابل قبولی داشت و طبیعتا انتظار دیگری هم از مسعود جعفری‌جوزانی در مقام کارگردان نداشتیم اما ریتم کند روایت و طولانی بودن تایم فیلم، منجر به بازخوردهای منفی نسبت به آن شد. گفته شده است که این فیلم در واقع یک مینی‌سریال 8 قسمتی بوده که نسخه‌ای سینمایی از آن به جشنواره ارسال شده است.

چهره شاخص فیلم که بود؟
امیرحسین آرمان بازیگر نقش اصلی فیلم سینمایی «بهشت تبهکاران» است و در کنار او تعداد قابل‌توجهی از بازیگران شناخته‌شده در نقش‌هایی بسیار کوتاه ایفای نقش کرده‌اند.

در اکران موفق می‌شود؟
خیلی بعید است فیلم «بهشت تبهکاران» در چرخه اکران عمومی شانسی برای فروش داشته باشد. احتمالا بهترین شکل عرضه این اثر، همان قالب مینی‌سریال برای انتشار در پلتفرم‌ها در شبکه نمایش خانگی باشد.