جغرافیای سیاسی یک جشنواره
فهرست اسامی فیلم‌های مسابقه جشنواره فجر نشان می‌دهدکه تولیدات بخش خصوصی به شکل‌کامل تحت الشعاع آثار ساخته شده در نهادها و سازمان‌های حاکمیتی قرار‌گرفته‌اند.
روزنامه هفت صبح، مصطفی آرانی| سه‌شنبه اسامی ۲۲ فیلم راه‌یافته به بخش اصلی یا سودای سیمرغ، ۱۲ اثر راه‌یافته به بخش فیلم‌اولی‌ها (که البته ۶ مورد از آن‌ها در بخش سودای سیمرغ هم حضور دارند)، ۲ اثر رزرو و چهار انیمیشن برای رقابت در چهل‌ودومین جشنواره فیلم فجر اعلام شد.
این فهرست در روزهای آینده از نظر هنری، مورد بررسی‌های مختلف قرار خواهد گرفت ولی با بررسی تهیه‌کنندگان فیلم‌ها شاید بتوانیم نخستین تصویر سیاسی از سومین جشنواره‌ای که قرار است دولت رئیسی برگزارکننده آن باشد را به‌دست بیاوریم. برای این کار ۲۲ فیلم سودای سیمرغ و ۶ فیلم بخش فیلم‌اولی‌ها را بررسی کردیم و تهیه‌کنندگان را در چند دسته قرار دادیم:
نهادهای حقوقی: چندین‌بار گفتیم که سازمان سینمایی اوج، به‌صورت غیررسمی نهادی زیرمجموعه سپاه شناخته می‌شود ولی خود می‌گوید نهادی غیردولتی است. نام این سازمان به‌عنوان تهیه‌کننده فقط در یک فیلم قرار دارد: «پرویز خان» به کارگردانی علی ثقفی. فیلمی که یک پروفایل از پرویز دهداری یکی از مربیان نام‌آور فوتبال ایران است.
به‌جز اوج یک نهاد حقوقی دیگر هم تهیه‌کننده یک فیلم دیگر شده است: «ظاهر» به کارگردانی حسین عامری و تهیه‌کنندگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان. جالب است بدانید که بعد از انتشار اسامی فیلم‌ها، بنیاد فارابی هم اعلام کرده که در ساخت ۱۲ فیلم سینمایی از مجموع ۳۴ فیلم راه‌یافته به بخش مسابقه، نقش داشته است.
شبکه سه‌ای‌ها: «آبی روشن» به کارگردانی قاسم لطفی خواجه‌پاشا و تهیه‌کنندگی سید‌محمدحسین میری و «قلب رقه» به کارگردانی خیرالله تقیانی‌پور و تهیه‌کنندگی سعید پروینی دو فیلمی است که توسط تهیه‌کنندگانی مرتبط با مدیریت فعلی شبکه سه یعنی علی فروغی تهیه شده است.
میری، که از سال ۱۳۸۹ وارد صداوسیما شده کار خود را با برنامه «دیروز امروز فردا» وحید یامین‌پور آغاز کرده که در اوج حوادث سال ۸۸ مورد توجه قرار گرفت ولی مهم‌ترین فعالیتش حدود ۶ سال مدیریت گروه معارف شبکه سه بوده است. سعید پروینی تهیه‌کننده چندین سریال و برنامه تلویزیونی در دوران مدیریت فروغی است. مثل سریال «حوالی پاییز» یا برنامه «فوتبالیسم» که نخستین تلاش برای رقابت با برنامه نود بود.
سینماگران دفاع مقدسی: حبیب‌الله والی‌نژاد یکی از چهره‌های نام‌آشنای فیلم‌های جنگ هشت ساله که در سابقه خود سمت‌هایی مثل مدیر گروه حماسه دفاع شبکه یک، مدیر تولید موسسه فرهنگی روایت فتح و مدیر تولید مرکز فیلم و سریال سازمان هنری رسانه‌ای اوج را دارد، با دو فیلم «آسمان غرب» به کارگردانی محمد عسگری و «احمد» به کارگردانی امیر‌عباس ربیعی در جشنواره حضور پیدا خواهد کرد.
سید‌سعید سیدزاده، دیگر سینماگر این حوزه نیز با فیلمی با‌عنوان «دست ناپیدا» به کارگردانی انسیه شاه‌حسینی در جشنواره حضور خواهد داشت. بنیاد شهید هم یکی از سرمایه‌گذاران این فیلم است. محسن شیرازی هم که دست‌کم در دوره‌ای در رسانه‌ها به‌عنوان مشاور انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس معرفی می‌شد؛ «دو روز دیرتر» به کارگردانی اصغر نعیمی را در جشنواره خواهد داشت، البته با مشارکت بنیاد فارابی و روایت فتح.
سینمایی‌ها: برخی از فیلم‌ها توسط افرادی تهیه شده که سابقه فعالیت آن‌ها کمتر سیاسی و بیشتر سینمایی است. این دسته را به دو گروه مشاهیر و افراد کمتر مشهور تقسیم می‌کنیم:
مشاهیر:«آغوش باز» به کارگردانی بهروز شعیبی و تهیه‌کنندگی علیرضا سرتیپی (سینمادار بزرگ و مالک موسسه فیلمیران)، «بهشت تبهکاران» به کارگردانی مسعود جعفری‌جوزانی و تهیه‌کنندگی فتح‌الله جعفری‌جوزانی و علی قائم‌مقامی، «معجزه پروین» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شریفی‌نیا، «تابستان همان سال» به کارگردانی محمود کلاری و تهیه‌کنندگی علی اوجی، «تمساح خونی» به کارگردانی جواد عزتی و تهیه‌کنندگی کامران حجازی (مجری طرح یا تهیه‌کننده چهار کار محمدحسین مهدویان ازجمله ماجرای نیمروز و سریال زخم کاری)،
«نپتون» به کارگردانی محمدابراهیم غفاریان و تهیه‌کنندگی سیاوش امین‌پور (تهیه‌کننده فیلم پرفروش سه‌کام‌حبس)، «صبحانه با زرافه‌ها» به کارگردانی سروش صحت و تهیه‌کنندگی مصطفی احمدی (تهیه‌کننده برنامه‌هایی مثل دورهمی مهران مدیری) و «شه‌سوار» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی حسین نمازی (کارگردان فیلم کمدی شادروان در جشنواره دو سال پیش).
افراد کمتر مشهور: «نبودنت» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی کاوه سجادی حسینی، «دروغ‌های زیبا» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مرتضی آتش‌زمزم، «شور عاشقی» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی داریوش یاری، «ملکه آلیشون» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی ابراهیم نورآور محمد، «شکار حلزون» به کارگردانی محسن جسور و تهیه‌کنندگی مصطفی سلطانی، «میرو» به کارگردانی حسین ریگی و تهیه‌کنندگی سعید الهی
«نوروز» به کارگردانی سهیل موفق و تهیه‌کنندگی محمدرضا نادری، «آپاراتچی» به کارگردانی قربانعلی طاهرفر و تهیه‌کنندگی سجاد نصراللهی‌نسب و «باغ کیانوش» به کارگردانی رضا کشاورز و تهیه‌کنندگی محمدجواد موحد. از این جمع، آقایان داریوش یاری کارگردان مستند «کربلا جغرافیای یک تاریخ»، مصطفی سلطانی، مجری طرح سریال «گاندو»، سعید الهی، منتقد صداوسیما و به‌طور مشخص شبکه افق، سجاد نصراللهی‌نسب، جانشین تهیه‌کننده سریال شهید باکری و محمدجواد موحد، مدیر باشگاه فیلم سوره (حوزه هنری) را هم می‌توان متعلق به جریان انقلابی دانست.
خانوادگی‌ها: «صبح اعدام» به کارگردانی بهروز افخمی و تهیه‌کنندگی علی شیرمحمدی به بخش مسابقه راه یافته و آقای شیرمحمدی برادر مرجان شیرمحمدی همسر آقای افخمی است. «مجنون» هم به کارگردانی مهدی شاه‌محمدی و تهیه‌کنندگی عباس نادران که آقای نادران فرزند آقای نادران نماینده مجلس است. البته آقای مصطفی سلطانی هم آقازاده علی سلطانی از اعضای هیات مدیره موسسه آوینی و مدیرعامل اسبق ناجی هنر است.
به این ترتیب، در شرایطی که از مجموع ۳۴ فیلم موجود، فقط ۱۵ فیلم است که چهار موسسه یا نهاد اوج، فارابی، روایت فتح، سازمان سینمایی سوره یا کانون پرورش فکری در آن نقش ندارند؛ در میان تهیه‌کنندگان نیز تقریبا می‌توان گفت که فقط افرادی که در بخش مشاهیر سینمایی برشمردیم و برخی از افراد گروه کمتر مشهور هستند که بدون داشتن سابقه انقلابی، به تعریفی که این روزها در رسانه‌ها از آن یاد می‌شود؛ فرصت حضور در جشنواره را پیدا کرده‌اند.
البته در میان همان مشاهیر سینمایی هم مثلا آقای محمدرضا شریفی‌نیا وجود دارد که همکاری‌های جدی با فیلم‌های اصطلاحا ارزشی مثل فیلم‌های مسعود ده‌نمکی داشته است. بنابراین می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که در جشنواره فجر امسال تقریبا به‌ازای هر یک فیلم که بدنه سینمای ایران آن را ساخته، دو فیلم هست که نهادهای انقلابی یا تهیه‌کنندگانی وابسته یا نزدیک به جریان اصولگرا آن را تولید کرده است.
و جالب‌تر از همه اینکه همین موضوع با ادبیات دیگری، دیروز مورد تایید خبرگزاری فارس هم قرار گرفت و این خبرگزاری در خبری نوشت: «در غیبت فیلم‌های متعلق به بخش خصوصی و مستقلی چون «ساعت ۶ صبح» مهران مدیری، «زودپز» رامبد جوان، «هفتاد‌سی» بهرام افشاری، «عزیز» مجید توکلی، «خجالت نکش۲» رضا مقصودی، «لاک‌پشت» بهمن کامیار و «کوکتل مولوتوف» حسین دوماری، سهم آثار خصوصی در این جشنواره در سایه آثار دولتی قرار گرفت.»
