آتش‌بس یا آتش زیر خاکستر
وقتی سوریه و اسرائیل با میانجیگری آمریکا در فرانسه مذاکره می‌کنند
هفت صبح| دیدار سه‌شنبه شب «اسعد الشیبانی»، وزیر امور خارجه دولت موقت سوریه، با هیئتی از اسرائیل در پاریس، که با میانجیگری آمریکا برگزار شد، نقطه عطفی در روابط دوجانبه‌ای است که از زمان شکل‌گیری اسرائیل در سال ۱۹۴۸ عمدتا با خصومت و درگیری تعریف شده است.
طبق گزارش خبرگزاری سانا، این گفت‌وگوها با هدف کاهش تنش، حمایت از ثبات منطقه‌ای و فعال‌سازی مجدد توافق آتش‌بس ۱۹۷۴، به‌ویژه در استان سویدا، انجام شد. این دیدارکه شبکه ۱۲ اسرائیل آن را اولین تماس رسمی در ۲۵ سال گذشته توصیف کرده، در بستر تحولات اخیر سوریه، از جمله سقوط دولت بشار اسد و قدرت‌گیری دولت موقت تحت رهبری احمد الشرع (ابومحمد الجولانی)، رخ داده است.
این تحولات، همراه با فشارهای دیپلماتیک آمریکا و لغو تحریم‌های سوریه، زمینه‌ساز تغییراتی در رویکردهای منطقه‌ای شده است. اسرائیل، که پس از سقوط اسد به‌طور مکرر به خاک سوریه تجاوز نظامی کرده و بخش‌هایی از آن را اشغال کرده، اکنون به دنبال تثبیت نفوذ خود از طریق دیپلماسی است.
انگیزه‌های این دیدار شامل کنترل تنش‌های فرقه‌ای در مناطق دروزی‌نشین، تضمین امنیت مرزها و جلوگیری از بی‌ثباتی بیشتر در منطقه است. با این حال، این نزدیکی با واکنش‌های منفی از سوی برخی بازیگران منطقه‌ای، از جمله ایران و گروه‌های مقاومت، مواجه شده است که آن را تلاشی برای جدایی سوریه از محور مقاومت می‌دانند.
پیامدهای منطقه‌ای و واکنش‌های بازیگران کلیدی
دیدار پاریس، به‌عنوان بخشی از تلاش‌های دیپلماتیک با میانجیگری آمریکا، پیامدهای گسترده‌ای برای معادلات منطقه‌ای به همراه دارد. از یک سو، اسرائیل با بهره‌گیری از ضعف دولت موقت سوریه و نیاز آن به حمایت بین‌المللی، به دنبال تثبیت موقعیت خود در جولان اشغالی و گسترش نفوذ در جنوب سوریه است. این امر با اظهارات گیدئون ساعر، وزیر امور خارجه اسرائیل، که تأکید کرده جولان اشغالی به سوریه بازنخواهد گشت، همخوانی دارد.
از سوی دیگر، این دیدار نگرانی‌هایی را در منطقه ایجاد کرده است. چرا که طیفی از ناظران بر این باورند که این تحولات بخشی از پروژه آمریکا و اسرائیل برای تضعیف محور مقاومت است. بسام صباغ، وزیر خارجه پیشین سوریه، پیش‌تر تأکید کرده بود که جدایی سوریه از محور مقاومت هرگز رخ نخواهد داد، اما تماس‌های اخیر دولت موقت با اسرائیل این ادعا را به چالش می‌کشد.
در این بین ترکیه، به‌عنوان بازیگر دیگر منطقه‌ای، نیز با محکوم کردن حملات اسرائیل به دمشق، از یک سو به دنبال حفظ نفوذ خود در سوریه است و از سوی دیگر، با امضای توافق‌نامه‌های نظامی با دولت موقت، به نظر می‌رسد در حال هماهنگی با تحولات جدید است. این پیچیدگی‌ها نشان‌دهنده ظهور معادلات جدید منطقه‌ای است که در آن رقابت‌های ژئوپلیتیکی و منافع متضاد بازیگران، ثبات منطقه را به مخاطره می‌اندازد.
معادلات روابط سوریه و اسرائیل
با وجود اهداف اعلام‌شده برای کاهش تنش و تقویت ثبات، دیدار پاریس با چالش‌های جدی مواجه است؛ نخست، سابقه طولانی خصومت بین سوریه و اسرائیل، از جمله جنگ‌های متعدد و عدم به‌رسمیت‌شناختن اسرائیل از سوی سوریه، اعتمادسازی را دشوار می‌کند. دوم، اتهامات علیه دولت موقت الجولانی مبنی بر همکاری با اسرائیل، به‌ویژه در سرکوب اقلیت‌های علوی و دروزی، خشم عمومی در سوریه را برانگیخته و اعتبار این دیدارها را در داخل و خارج از کشور کاهش می‌دهد.
سوم، فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی، هم می‌تواند به سهم خود تلاش‌های دولت احمد الشرع را مختل کند. با این حال، چشم‌انداز آینده ممکن است شامل گسترش همکاری‌های محدود، مانند توافق‌های آتش‌بس یا هماهنگی‌های امنیتی در مناطق مرزی باشد، به‌ویژه با توجه به حمایت آمریکا از این روند.
اما هرگونه عادی‌سازی کامل روابط با مقاومت شدید داخلی و منطقه‌ای مواجه خواهد شد، زیرا بسیاری در سوریه و منطقه آن را خیانت به آرمان‌های مقاومت می‌دانند. در نهایت، موفقیت این تحولات به توانایی دولت موقت در حفظ مشروعیت داخلی و مدیریت فشارهای خارجی بستگی دارد، در حالی که اسرائیل باید بین اهداف امنیتی خود و خطر تحریک واکنش‌های منفی در منطقه تعادل برقرار کند.
