انگیزه‌های مسکو، دغدغه‌های تهران و نگرانی‌های واشنگتن
احتیاط تاریخی روسیه در مسائل مربوط به اسرائیل و روابطش با آمریکا، محدودیت‌هایی را برای همکاری ایران و روسیه ایجاد می‌کند
هفت صبح| دیدار اخیر علی لاریجانی، مشاور ارشد رهبر انقلاب اسلامی با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در کاخ کرملین، بار دیگر نقش محوری مسکو در معادلات منطقه‌ای و پرونده هسته‌ای ایران را برجسته کرد. این دیدار که به گفته دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، با تمرکز بر اوضاع خاورمیانه و برنامه هسته‌ای ایران انجام شد، در بزنگاه حساسی از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی برگزار شده است.
دیدار لاریجانی و پوتین در شرایطی انجام شد که ایران تحت فشارهای فزاینده بین‌المللی قرار دارد. تقویت روابط تهران و مسکو، به‌ویژه در حوزه‌های دیپلماتیک و نظامی، می‌تواند به‌عنوان اهرمی برای مقابله با این فشارها عمل کند. با این حال، احتیاط تاریخی روسیه در مسائل مربوط به اسرائیل و روابطش با آمریکا، محدودیت‌هایی را برای این همکاری ایجاد می‌کند.
ایران با آگاهی از این محدودیت‌ها، احتمالاً از این دیدار برای تبادل پیام‌های سیاسی و کسب حمایت دیپلماتیک در برابر تهدیدات غرب استفاده کرده است. این دیدار نه‌تنها نشان‌دهنده عمق روابط ایران و روسیه است، بلکه بر اهمیت دیپلماسی فعال تهران در مدیریت بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی تأکید دارد.
میانجی‌گری روسیه در پرونده هسته‌ای ایران
یکی از محورهای کلیدی دیدار لاریجانی و پوتین، موضوع برنامه هسته‌ای ایران بود. به گزارش رسانه‌های روسی، پوتین بار دیگر بر حمایت مسکو از حل‌وفصل سیاسی این پرونده تأکید کرده است. این موضوع در حالی مطرح می‌شود که وب‌سایت آکسیوس ادعا کرد پوتین ایران را به پذیرش «غنی‌سازی صفر درصد» ترغیب کرده، ادعایی که وزارت خارجه روسیه آن را تکذیب و تلاشی برای تشدید تنش‌ها توصیف کرد. عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران نیز پیش‌تر اعلام کرده بود تهران توافقی بدون حق غنی‌سازی را نمی‌پذیرد. این اختلاف دیدگاه نشان‌دهنده شکاف عمیق میان انتظارات غرب و موضع ایران است.
روسیه، به‌عنوان یکی از امضاکنندگان برجام، بارها آمادگی خود را برای میانجی‌گری اعلام کرده اما اظهارات دونالد ترامپ مبنی بر عدم نیاز به کمک مسکو، پیچیدگی‌های دیپلماتیک را نشان می‌دهد. این دیدار می‌تواند تلاشی از سوی تهران برای تقویت حمایت روسیه در برابر فشارهای غرب باشد، به‌ویژه در شرایطی که تهدید مکانیسم ماشه از سوی اروپا همچنان پابرجاست.
تشدید تنش‌های منطقه‌ای پس از جنگ ۱۲ روزه
جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل و حملات بعدی اسرائیل به سوریه، خاورمیانه را در وضعیت شکننده‌ای قرار داده است. لاریجانی و پوتین احتمالاً در این دیدار به بررسی راه‌های کاهش تنش‌های منطقه‌ای پرداخته‌اند. حملات اسرائیل به سوریه که به بهانه حمایت از دروزی‌ها انجام شد، نگرانی‌هایی درباره اهداف ژئوپلیتیکی تل‌آویو ایجاد کرده است.
این حملات که با فشارهای ترکیه، عربستان و آمریکا متوقف شد، نشان‌دهنده تغییر استراتژی اسرائیل به سمت تجاوزات هدفمند است که می‌تواند به درگیری مجدد با ایران منجر شود. از این‌رو، مذاکرات ایران با قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، از جمله روسیه، برای مدیریت این بحران ضروری به نظر می‌رسد. پوتین در این دیدار بر لزوم ثبات منطقه‌ای تأکید کرده که می‌تواند نشانه‌ای از تلاش مسکو برای ایفای نقش متوازن‌کننده در منطقه باشد.
مذاکرات هسته‌ای با اروپا و سایه مکانیسم ماشه
ایران و تروئیکای اروپایی (بریتانیا، آلمان، فرانسه) برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای در سطح معاونان وزارت خارجه به توافق رسیده‌اند اما زمان و مکان آن هنوز مشخص نیست. تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه که می‌تواند تحریم‌های گسترده شورای امنیت را بازگرداند، مذاکرات را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است. عراقچی تأکید کرده که این مکانیسم فاقد مبنای حقوقی است اما فشارهای اروپا و آمریکا برای توقف کامل غنی‌سازی ادامه دارد.
دیدار لاریجانی با پوتین می‌تواند تلاشی برای هماهنگی با روسیه در برابر این فشارها باشد، به‌ویژه که شکاف میان روسیه و اروپا می‌تواند به فصل مشترکی برای دیپلماسی تهران و مسکو تبدیل شود. پوتین در این دیدار بر حل دیپلماتیک بحران حمایت کرده اما اظهارات متناقض مقامات غربی، از جمله هشدار وزیر خارجه آلمان درباره بازگشت تحریم‌ها، مذاکرات را پیچیده‌تر کرده است.
