اولین آرایش غلیظ انتخاباتی
واکنش‌های ضد و نقیض شبکه‌های مجازی به مهم‌ترین کاندیدای اردوگاه اصولگرایان
هفت صبح| از پنجشنبه هفته‌پیش تا دوشنبه که ثبت‌نام داوطلبان انتخابات ریاست‌جمهوری ادامه داشت، کاربران شبکه‌های اجتماعی به اسامی مختلف نامزدها از اردوگاه اصولگرایان، به خصوص 5نفر از آنها، واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. البته احساساتی که مردم در شبکه اجتماعی ایکس و اینستاگرام نشان داده‌اند به هر کدام از نامزدها متفاوت بوده و هر کدام وزن و غلظت متفاوتی داشته. این‌ها نتیجه تحلیل واکنش‌های کاربران در شبکه‌های اجتماعی است که در یک هفته گذشته انجام شده و سرنخ‌های جالبی به ما می‌دهد.
گروه «مردمک آنلاین» که می‌گوید روند انتشار مطالب مرتبط با انتخابات را در اینستاگرام و شبکه ایکس بررسی کرده، ادعاهایی خواندنی دارد. این برآورد شاید اولین تصویری باشد که یک موسسه درباره انتخابات و نتایج آن ترسیم کرده.
احتمالا مثل سال‌های قبل به زودی موسسه‌های دیگری نتایج نظرسنجی‌های معتبر خود را منتشر می‌کنند که از روش‌های متفاوت دیگری اطلاعاتشان را جمع‌آوری کرده‌اند. تا اینجای کار فقط می‌توان نگاهی به رفتار کاربران انداخت و دید آنها درباره افرادی که می‌خواهند یا نمی‌خواهند رای دهند چگونه حرف می‌‍زنند و چه احساساتی نشان می‌دهند؟
رتبه اول احساسات مثبت
پس تا اینجای کار گفتیم که در نمودارهای مردمک می‌توانیم وزن احساسات مثبت و منفی کاربران در مورد هرکدام از نامزدها را با هم مقایسه کنیم. توییت‌ها و پست‌های اینستاگرامی مثبت کاربران(قاعدتا کاربران اصولگرا) برای کدامیک از نامزدهای اصولگرا بیشتر بوده؟ تعداد توییت‌ها و پست‌های انتخاباتی مثبتی که با نام سعید جلیلی منتشرشده، بیشتر از محتواهای منفی او بوده. از طرف دیگر وقتی نام او را با بقیه نامزدها هم مقایسه می‌کنیم، باز تعداد محتوای مثبتی که برای جلیلی تولیدشده، بیش از بقیه است. حالا این می‌تواند یا به معنای احساسات واقعی کاربران اصولگرا باشد یا اینکه کمپین انتخاباتی جلیلی در شبکه‌های مجازی زودتر شروع به کار کرده.
جایگاه دوم و سوم احساسات مثبت
رتبه دوم و سوم مثبت‌‌ها در شبکه ایکس و اینستاگرام یکی نیست. «مردمک» سهم پست‌ها یا توییت‌های مثبت هر کدام از این نامزدها را منهای سهم پست‌های منفی درباره آنها کرده. مثلا ۶۸درصد از توییت‌هایی که درباره جلیلی بوده، معنای مثبت دارند و ۲۲درصد منفی. تفاضل این دو می‌شود ۴۶درصد. با همین فرمول، تفاضل توئیت‌های مثبت و منفی برای احمدی نژاد برابر است با منفی ۲۴درصد و بذرپاش منفی 25درصد. به همین دلیل مقایسه بار معنایی توییت هایی که درباره احمدی‌نژاد شده، بالاتر از بذرپاش است و این دو نفر، در جایگاه دوم و سوم قرار می‌گیرند. زاکانی در جایگاه چهارم این مقایسه نشسته است.
احساسات منفی
بعد از مقایسه احساسات مثبت، می توانیم برویم سراغ احساسات منفی. اگر آن سوی میز جلیلی قرار داشت، این سوی میز قالیباف قرار دارد. 63درصد از توییت‌ها و 51درصد از پست‌هایی که به ترتیب در شبکه ایکس و اینستاگرام با نام محمدباقر قالیباف منتشرشده با احساسات منفی همراه بوده. اوضاع در شبکه ایکس برای قالیباف، بدتر از اینستاگرام است؛ چرا که احساسات منفی در اینستاگرام 51درصدبوده که 13درصد کمتر از شبکه ایکس بوده. نکته مهم در مورد توییت‌ها و پست‌هایی که با نام قالیباف منتشرشده، این است که به صورت کلی تضارب آرا در مورد قالیباف بیشتر از بقیه نامزدهاست. یعنی مردم کمتر احساسات خنثی به او داشته‌اند.
نگاه متفاوت توییتری‌ها و اینستاگرامی‌ها
اگر همین موضوع احساسات منفی را دنبال کنیم، می‌بینیم بعد از قالیباف، نگاه کاربران اینستاگرام و شبکه ایکس خیلی شبیه به هم نیست. کاربران شبکه ایکس بعد از نام قالیباف به نام زاکانی، واکنش منفی نشان داده‌اند و اینستاگرامی‌ها به نام احمدی‌نژاد. باز هم دوباره تاکید می‌شود که این آمار می‌تواند صرفا آینه‌ای مقابل میزان تبلیغات و ضدتبلیغات کمپین‌های انتخاباتی این کاندیداها باشد و در صورت تایید‌صلاحیت و ورود به انتخابات، لزوما به معنای آرا آنها نیست.
ابزار دقیقی که بتواند به سرعت کمک ما کند تا اعتبار این ادعاها را بسنجیم، وجود ندارد. اما وقتی 10توییت آخری که با نام جلیلی و قالیباف شده بررسی می‌کنیم، حداقل ظاهرا اطلاعات مردمک آنلاین تایید می‌شود. در زمان نوشتن این گزارش از 10توییت آخری که درباره قالیباف شده، 7 مورد آن با احساسات منفی همراه بوده و درمورد جلیلی دو مورد احساسات منفی در محتوای آن وجود داشته.
بی‌تفاوت‌ها چه می‌گویند؟
نام هر نامزد به جز احساسات مثبت و منفی، با احساسات خنثی هم همراه بوده. در اینستاگرام، پست‌های خنثی در مورد بذرپاش بیشتر از بقیه و پست‌های قالیباف، کمتر از بقیه بوده. احساسات خنثی در شبکه ایکس هم همین الگو را داشته. اما به طور کلی کاربران شبکه ایکس کمتر از اینستاگرامی‌ها، احساساتی خنثی داشته‌اند. در شبکه ایکس به‌صورت‌کلی، احساسات منفی نسبت به کاندیداها بیشتر و سنگین‌تر از اینستاگرام است. در اینستاگرام فضای انتخاباتی هنوز مسلط نشده و بیشتر اخبار با احساساتی خنثی همراه بوده است.
یک نتیجه‌گیری دیگر هم از این بررسی اجمالی محتوای شبکه ایکس و اینستاگرام می‌توانیم داشته باشیم. احساسات منفی و مثبت در شبکه ایکس به صورت کلی این چند روز ثبت نام نوسان زیادی نداشته ولی کفه احساسات منفی به طور کلی بیشتر بوده. اوضاع در اینستاگرام به این غلظت نیست. دهم و یازدهم خرداد یک‌چهارم پست های انتخاباتی در اینستاگرام بار منفی داشته‌اند و بقیه مثبت یا خنثی بوده‌اند؛ ولی چهاردهم خرداد این احساسات منفی 44درصد شده است.
پلتفرم محبوب اما غیر سیاسی
نکته جالب دیگری که از این نمودار می‌شود استخراج کرد، این است که به صورت کلی کاربران شبکه ایکس نسبت به انتخابات واکنش بیشتری داشته‌اند. بعد از آن باید گفت کاربران ایتا فعال بوده‌اند. میزان فعالیت آنها در روز آخر ثبت‌نام از کرابران شبکه ایکس هم پیشی گرفته است. میزان فعالیت افراد در تلگرام در رتبه سوم قرار دارد و از همه کمتر، فعالیت در اینستاگرام است.
میزان پست‌های اینستاگرامی به صورت کلی بسیار اندک است. طوری که پانزدهم خرداد که ثبت‌نام‌ها تمام شده، تقریبا حرفی از انتخابات و نامزدها در میان نیست. این در حالی است که تعداد کاربران ایرانی به صورت کلی در اینستاگرام، خیلی بیشتر از شبکه ایکس است. گزارش سال 1402 یک موسسه ایرانی به نام دیتاک نشان می‌داد که تعداد کاربران ایرانی شبکه‌های مجازی که در اینستاگرام فعالند، 31میلیون نفر است.
بر اساس گزارشی که سی‌ویکم اردیبهشت‌ماه در صفحه سوم روزنامه هفت صبح منتشر شد، این تعداد آنهایی است که واقعا فعالیت دارند وگرنه تعداد ایرانیانی که در این پلتفرم ثبت نام کرده‌اند، به 46میلیون نفر هم می‌رسد. این موسسه همچنین گزارش داده بود که تلگرام 24میلیون کاربر فعال دارد ولی ثبت‌نام‌کنندگان تلگرام هم، 60میلیون نفر هستند. قبلا در روزنامه هفت‌صبح نوشته بودیم، ایتا 17میلیون کاربر فعال دارد. همچنین حدود 4میلیون کاربر ایرانی هم در شبکه ایکس فعال هستند. البته این تعداد، تعداد کاربران یکتا نیست و مجموع اکانت‌هایی است که ایرانی‌ها در این شبکه‌ها فعال کرده‌اند.
