هفت نفر برای یک صندلی

هفت صبح| دیروز خبرگزاری ایسنا در گزارشی نوشت شش نفر چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم برای ریاست مجلس اعلام آمادگی کردند: «محمدباقر قالیباف»، «منوچهر متکی»، «مجتبی ذوالنوری»، «مرتضی آقاتهرانی»، «حمید رسایی» و «حمیدرضا حاجی‌بابایی». از سوی دیگر عبدالحسین روح‌الامینی، یکی از افراد راه‌یافته به دور دوم انتخابات حوزه انتخابیه تهران در گفت‌وگویی با خبرگزاری فارس، یک نام دیگر را هم به عنوان کاندیدای احتمالی ریاست قوه مقننه نام برد و او هم «علی نیکزاد» است. با هم ببینیم که هر یک از این افراد از چه پایگاه اصولگرایی برمی‌آیند و معنای ریاست آن‌ها در مجلس برای من و شما چیست؟

منوچهر متکی ۷۱ ساله است و در صورتی که رئیس مجلس شود مسن‌ترین فرد بین روسای قوای فعلی (اژه‌ای ۶۷ سال دارد و رئیسی ۶۳ سال) خواهد بود. عالی‌ترین مقام متکی پیش از این وزارت خارجه بین سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۹ بوده است. او دو دوره هم تجربه نمایندگی مجلس دارد و در بین ۱۴ منتخب تهران که در دور اول به مجلس راه یافتند با ۴۰۴ هزار رای هشتم شد.

متکی سرلیست شورای وحدت اصولگرایان بود. لیستی که عمدتا با مرکزیت جامعه روحانیت مبارز معرفی شد ولی غیر از متکی، هیچ از نیروهای آن از تهران وارد مجلس نشدند. بنا به ارزیابی هم که روزنامه فرهیختگان انجام داد سهم کاندیداهای اختصاصی این لیست در کل کشور که به مجلس راه یافتند کمتر از یک درصد است. بنابراین اگرچه او را بنا به سنش در رده نخست قرار دادیم ولی از نظر شانس رتبه آخر یعنی هفتم را خواهد داشت.

با این حال در مورد آینده ریاست مجلس با حضور احتمالی او باید گفت که احتمالا مجلس در حوزه‌های فرهنگی حساسیت‌های خود را البته با ملاحظاتی محافظه‌کارانه‌تر از اصولگرایان رادیکال حفظ خواهد کرد، در سیاست خارجی کمی فعال‌تر خواهد شد، در زمینه اقتصادی احتمالا اندیشه‌های مصباحی مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز که بیشتر در حوزه اقتصاد اسلامی است اجرا خواهد شد و با توجه به شخصیت تعاملگر متکی احتمالا شاهد تقابل او با دولت رئیسی نخواهیم بود.

مرتضی آقاتهرانی ۶۷ ساله است و در میان این هفت نفر تنها فردی است که تجربه تحصیل در خارج از کشور را دارد. او از دوره هشتم تا به حال به جز در مجلس دهم نماینده تهران بوده است. او در انتخابات اخیر ۴۰۵ هزار رای آورد و هفتم شد. آقاتهرانی از موسسان و چهره‌های اصلی جبهه پایداری است.

او در لیست شانا یا همان شورای ائتلاف حضور داشت ولی در لیست امنا که منتقدان قالیباف و عموما با محوریت دولت بودند نه.

شانس او برای ریاست مجلس در صورتی که افراد هم طیف او مثل رسایی و ذوالنوری به نفع او کنار بکشند بالاست ولی باز هم به شانس قالیباف و نیکزاد نمی‌رسد و او را می‌توان شانس سوم دانست. در صورت عدم کناره‌گیری رسایی هم شاید شانس رسایی از او بیشتر باشد چرا که او و قالیباف هم لیست هستند ولی رسایی از سوی منتقدان قالیباف حمایت خواهد شد.  آقاتهرانی حامی اصلی سه طرح جنجالی سبک زندگی مجلس یازدهم بود: طرح جمعیت، طرح صیانت و طرح حجاب. او به همین رویکرد در مجلس آینده ادامه خواهد داد و احتمالا بیشترین میزان تنش طبقه متوسط با مجلس آینده در صورت ریاست او را شاهد خواهیم بود. 

حمیدرضا حاجی بابایی ۶۴ سال سن دارد و با ۵۸ هزار رای از حوزه انتخابیه همدان وارد مجلس آینده شده است. او سابقه حضور در شش دوره مجلس را دارد و در دولت اول احمدی‌نژاد هم وزیر آموزش و پرورش بوده است.

او نیز در لیست شانا حضور داشت ولی در مجلس قبلی هم تلاش کرده بود مقابل قالیباف بایستد و رئیس شود که در همان مرحله رای‌گیری فراکسیون انقلاب متوجه شد شانسی ندارد و کنار کشید. با این حال ماجرا این است که منتقدان قالیباف در مجلس قبلی عموما از سوی افراد معتدل بودند و شاید نسبت به حاجی بابایی که عموما در حوزه مسایل بودجه ورود پیدا می‌کند اقبال داشتند ولی حالا بخش عمده‌ای از منتقدان قالیباف در مجلس از اصولگرایان تندرو هستند و به این ترتیب شانس او کمتر خواهد شد. از این روست که شاید او را بتوان به عنوان گزینه پنجم مطرح کنیم.

حاجی بابایی در صورتی که رئیس مجلس شود، شاهد مجلسی خواهیم بود که در امور اقتصادی فعالیت خواهد داشت و احتمالا خبرهای متعددی برای معلمان و معیشت آنان تولید خواهد کرد.

علی نیکزاد ۶۳ ساله است و قبل از نمایندگی مجلس یازدهم تجربه‌ای در مجلس نداشته ولی یک دوره وزیر راه و شهرسازی در دولت احمدی‌نژاد بوده است. او از نظر سیاسی درست مثل حاجی بابایی است. کمی مایل‌تر از قالیباف به سمت راست ولی بافاصله نسبت به اصولگرایانی که بخش عمده‌ای از تمرکز آنان مسئله سبک زندگی مردم است.

نیکزاد هم از لیست شانا و با ۸۳ هزار رای وارد مجلس شده است. ولی شانس او برای رقابت با قالیباف بیش از حاجی بابایی است. چرا که اولا سه سال تجربه نایب رئیسی مجلس دارد و ثانیا ممکن است به خاطر تجربه‌اش در امور اجرایی مورد اقبال منتقدان قالیباف که بعضا از احمدی‌نژادی‌های سابق هم هستند قرار گیرد. ضمنا او مهارت لابی‌گری با نمایندگان به خصوص از شهرستان‌ها را بلد است و از این رو او را شانس دوم ریاست مجلس می‌دانیم.

تمرکز مجلس بر توسعه شهرستان‌ها به خصوص در امور مربوط به ساخت و ساز و حمل‌ونقل تصوری است که می‌توان از مجلس با ریاست نیکزاد داشت هرچند که اگر او بتواند حمایت اصولگرایان رادیکال برای مقابله با قالیباف را داشته باشد احتمالا باید در عوض به آنان دست بازی بدهد که طرح‌های خود را در مسائل فرهنگی پیش ببرند.

محمد باقر قالیباف ۶۲ ساله است و با ۴۴۷ هزار نفر به عنوان نفر چهارم وارد مجلس دوازدهم شده است. قالیباف رئیس مجلس گذشته بوده و حمایت حاکمیتی را هم به نظر دارد و از این رو شانس اول ریاست مجلس است ولی کارش برای ریاست مجدد بسیار دشوار است.

از سویی او در انتخابات از سه چهره منتقد خود یعنی نبویان، رسایی و ثابتی عقب افتاد و به شکل بی‌سابقه‌ای به عنوان نفر چهارم وارد مجلس شد. ضمنا لیستی که او بست حتی نتوانست نمایندگان متعددی در دور دوم داشته باشد و به طور کلی ۱۸ درصد از نمایندگان فعلی، از لیست اختصاصی شانا هستند. از سوی دیگر افشاگری‌هایی که علیه او صورت گرفته و انتقاداتی که در مورد ریاستش وجود داشته، ممکن است برای او دردسر شود و از سوی دیگر اصولگرایان رادیکال به شدت از او به خاطر آنچه سنگ‌اندازی در مسیر طرح‌هایی مثل طرح حجاب و صیانت می‌خوانند ناراضی هستند.

به همین دلیل اگر قالیباف بخواهد این افراد را برای ریاست مجدد مجلس خود قانع کند احتمالا امتیازات متعددی در حوزه طرح‌های فرهنگی به آنان خواهد داد و دیگر اختیار کامل برای انتصاب افراد نزدیک به خود در ارکان مجلس را نخواهد داشت و از سوی دیگر در طرح‌های اقتصادی به سمت آن خواهد رفت تا ایده‌های خود را اجرا کند. البته اگر قالیباف بتواند بدون حمایت رادیکال‌ها و بر اساس حمایت نمایندگان مستقل شهرستان‌ها رئیس مجلس شود احتمالا مقاومت‌هایی در حوزه آن طرح‌های فرهنگی را خواهیم دید و از سوی دیگر اجرای ایده‌های اقتصادی به نوعی دنبال خواهد شد تا مرز شفافی بین ایده‌های قالیباف و عملکرد دولت رئیسی کشیده شود و به این ترتیب احتمالا تقابل مجلس و دولت بالا خواهد رفت.

مجتبی ذوالنوری، ۶۰ ساله است و با ۱۴۹ هزار رای به عنوان نفر اول قم وارد مجلس شده است. او در لیست شانا بود ولی از نظر تفکر سیاسی به خصوص در حوزه مسائل فرهنگی و سیاست خارجی به جبهه پایداری نزدیک است. هر چند که اخیرا در برخی موارد مواضع معتدل‌تری از او شنیده می‌شود.

ذوالنوری در مجلس دهم و یازدهم نماینده بود و قبل از آن فرمانده تیپ امام صادق سپاه بود که مختص روحانیون است.

به خاطر آنکه برخی از اصولگرایان رادیکال او را در برخی اوقات همکار لاریجانی در مجلس دهم و قالیباف در مجلس یازدهم می‌دیدند بعید است که منتقدان قالیباف روی او اجماع کنند و از این رو به نظر می‌رسد او شانس ششم یا ماقبل آخر را در میان این هفت نفر داشته باشد.

با فرض ریاست او در مجلس اما احتمالا همان دست فرمان جبهه پایداری یعنی تمرکز روی مسائل حوزه فرهنگی و سبک زندگی و نیز برخی موضوعات امنیتی به دلیل سابقه کاری او را شاهد خواهیم بود.

حمید رسایی ۵۵ سال سن دارد و با ۴۸۷ هزار رای به عنوان نفر سوم تهران وارد مجلس شده است. او نماینده مجلس هشتم و نهم هم بوده است.

رسایی که پیش از این عضو جبهه پایداری بود در این دوره با انشعاب از این جبهه به سمت لیست مجزایی به نام امنا رفت که ناظران سیاسی معتقدند لیست دولت در انتخابات مجلس بوده است. او اصلی‌ترین منتقد قالیباف در میان این هفت نفر است.

رسایی در طول دوره فعالیت سیاسی خود نشان داده که روی برخی موضوعات حساسیت‌های خاصی دارد. مسائل فرهنگی، سیاست خارجی و تقابل با اصلاح‌طلبان و اعتدالگرایان ایرانی سه حوزه اصلی دغدغه‌های رسایی هستند و در این مسیر، خط قرمزی هم ندارد و حتی قالیباف را هم با همین چوب می‌راند.

با توجه به اینکه احساس می‌شود در سطوح حاکمیتی نسبت به برخی رفتارها و عملکردهای او نااطمینانی وجود داشته باشد و نماد این ماجرا نیز در تغییر معاون سیاسی رسانه ملی بعد از حضور او در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری قبل از عید دیده شد بعید است که او شانسی بهتر از رتبه چهارم برای ریاست مجلس داشته باشد ولی احتمالا بتواند برای ریاست نیکزاد یا آقاتهرانی لابی گسترده‌ای انجام بدهد.