مردی که همیشه سورپرایزمان می‌کند

هفت صبح| اسماعیل هنیه که در قطر زندگی می‌کند،‌ آخر هفته گذشته را به آنکارا سفر کرد تا با رجب طیب اردوغان ملاقات و گفت‌وگو کند.  آن‌چه در گفت‌وگوی بین دو نفر گذشته است، برای رسانه‌ها چندان روشن نیست.

رئیس‌جمهور ترکیه در این مورد گفته است: «آن‌چه بین ما گذشته، فعلا بین خودمان خواهد بود». اما واکنش‌های اردوغان نسبت به اتفاقات اخیر، یعنی واکنش تنبیهی ایران به حمله اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق توجه بسیاری را به‌خود جلب کرد.

او در نشست خبری جمعه و درحالی‌که تلاش می‌کرد یکی به نعل و یکی به میخ بزند و هوشیار و همه‌چیزدان به‌نظر برسد، گفت: «شما نمی‌توانید بگویید آن‌چه ایران می‌گوید درست است؛ همچنین شما باز هم نمی‌توانید بگویید آن‌چه اسرائیل می‌گوید درست است». اشاره او آشکارا به اتفاقات اخیر بین تهران و تل‌آویو است اما رویکردش به ماجرا نسبت به واکنشش در هفته گذشته، عجیب به‌نظر می‌رسد. پیش از این اردوغان، مقصر همه اتفاقات در خاورمیانه را اسرائیل دانسته بود اما رویکرد فعلی، هر چند باملایمت بیان شد اما نشان از تغییر دیپلماسی اردوغان دارد.

ترکیه کشوری است که فاقد منابع معدنی یا نفت و گاز و ... است. تجارت در ترکیه، حرف اول را می‌زند و اقتصاد این کشور با تجار و رفت‌وآمدهای تجاری می‌گذرد. این کشور هرچند اسرائیل را عملا به رسمیت نمی‌شناسد اما ارتباطات خود را با تل‌آویو قطع نکرده است. درباره حملات اخیر اسرائیل به غزه که منجر به کشته‌شدن بیش از 33هزار نفر شده، سروصدای زیادی علیه اردوغان در داخل و خارج از ترکیه بلند است.

منتقدان او می‌گویند اردوغان، با وجود این‌که اسرائیل را متهم به تنش در خاورمیانه می‌کند، اما حاضر نیست به‌هیچ‌وجه روابط اقتصادی خود را با تجار اسرائیلی قطع کند. هم‌زمان تجار ایرانی و تجارت با ایران برای آنکارا بسیار پرسود است. همین امر باعث شده که رجب طیب اردوغان رویکرد محافظه‌کارانه خود را برای سالیان دراز در قبال ایران حفظ کند.

در دنیای بین‌الملل مشهور است که دوستی و دشمنی اردوغان، به‌هیچ‌وجه دائمی نیست و او می‌تواند در مدت زمان کمی، جا عوض کرده و رویکرد تازه‌ای از خود به نمایش بگذارد. در قبال تنش‌های اخیر، البته هنوز وارد مرحله‌ای نشده که بخواهد ایران را با انتقاداتش چندان آزرده کند.

با توجه به ارتباطات بین دو کشور هم بعید است که او به‌زودی بخواهد رویکردی ضدایرانی و در حمایت از تل‌آویو از خود نشان دهد. در صورتی‌که او بخواهد رسما حمایتی از اسرائیل در مقابل ایران داشته باشد، قبل از هر چیز با واکنش منفی در کشور خود و در بین کشورهای مسلمان روبه‌رو خواهد شد. این مسیری است که پادشاه اردن، اخیرا طی کرده و به خوبی فهمیده که در نهایت، نمی‌تواند افکار عمومی کشورهای مسلمان را قانع کند تا به همکاری نظامی با اسرائیل رضایت دهند.