مرثیه‌ای برای اسکایپ دایناسور خاطره‌ساز | از هم پاشیدن اکیپ‌های مجازی
یکی دیگر از بازمانده‌های دوران نه‌چندان دور اما طلایی اینترنت هم قرار است بازنشسته شود
هفت صبح| اگر نسل زد هستید می‌توانید به راحتی از خیر این گزارش بگذرید مگر اینکه دلتان بخواهد بدانید قبل از اینکه این‌همه برنامه‌های متنوع با دسترسی آسان و سرعت بالای اینترنت وجود داشته باشد معجزه اینترنت چه خاطراتی درست کرده بود. یکی از خاطره ساز ترین‌ها مخصوصا برای خانواده‌هایی که عضو مهاجرت کرده داشتند همین اسکایپ بود که حالا خبر آمده قرار است او هم بازنشسته شود.
مدت‌ها بود که نشانه‌های افول اسکایپ دیده می‌شد اما هر بار که به نظر می‌رسید این پلتفرم به پایان راه رسیده مایکروسافت یک به‌روزرسانی بزرگ برای آن منتشر می‌کرد اما حالا قرار است این بار چنین اتفاقی رخ ندهد چون مایکروسافت اعلام کرده که سرانجام در ماه مه (May) اسکایپ را بازنشسته می‌کند.
در آخرین نسخه پیش نمایش اسکایپ برای ویندوز پیامی نمایش داده می‌شود که می‌گوید: «از ماه مه، اسکایپ دیگر در دسترس نخواهد بود. تماس‌ها و چت‌های خود را در تیمز ادامه دهید.» این پیام همچنین اشاره می‌کند که تعدادی از دوستان شما از قبل به نسخه رایگان تیمز مهاجرت کرده‌اند، که احتمالاً بر اساس لیست مخاطبین شما نمایش داده می‌شود.
اسکایپ برای اولین بار در سال 2003 راه‌اندازی شد و مایکروسافت آن را در سال 2011 خریداری کرد. چند سال بعد، این شرکت برخی از سرویس‌های ارتباطی داخلی خود، از جمله Windows Live Messenger را متوقف کرد. سپس در سال 2015، مایکروسافت سعی کرد اسکایپ را در ویندوز 10 ادغام کند و حالا هم می‌خواهد برای همیشه قید آن را بزند.
همانطور که گفتیم برای نسل زد که با انواع و اقسام پلتفرم‌های ارتباط تصویری آشنا هستند اسکایپ نه تنها فاقد اهمیت است بلکه خاطره خاصی هم به یادشان می‌آورد اما برای کسانی که نزدیک به 20 سال پیش با آن مواجه شدند اسکایپ چیزی شبیه معجزه بود. برای خانواده‌هایی که عزیز مهاجرت کرده داشتند و تا پیش از آن با خریدن کارت تلفن پرداخت هزینه‌های گزاف و البته با کیفیت پایین و تاخیر می‌توانستند صدای عزیزشان را بشنوند حالا دیدن او در قاب کامپیوتر دست کمی از معجزه نداشت.
به همین دلیل هم اسکایپ به سرعت طرفدار پیدا کرد و اواخر دهه هشتاد و اوایل دهه 90 سلطان بلامنازع تماس تصویری بود. بعدتر با ورود شرکت‌های استارتاپی به فضای کسب و کار، برقراری تماس تصویری با اسکایپ یا برقراری جلسات دو نفره در این پلتفرم یکی از نشانه‌های فعالیت در فضای جدید کسب و کار بود اما این پلتفرم در نهایت از موج جا ماند.
مخصوصا در دوران همه‌گیری کرونا که پلتفرم‌هایی مانند واتساپ، تلگرام، گوگل میت و حتی تازه ترها مانند دیسکورد توانستند خودشان را بیشتر جا بیندازند. اسکایپ بیشتر و بیشتر به فراموشی سپرده شد و حالا هم که انگار قرار است چیزی بیشتر از خاطره از آن به جا نماند اما اسکایپ تنها پلتفرم خاطره سازی نیست که ایرانی‌های نوستالژی باز مجبور شده‌اند علی‌رغم میل باطنی‌شان با آن خداحافظی کنند قبلا این اتفاق برای پلتفرم‌هایی که بعضی از آنها برای ایرانی‌ها در اوج محبوبیت بوده‌اند هم افتاده است.
از هم پاشیدن اکیپ‌های مجازی
اگر دهه شصتی باشید حتما مصیبتی که 10 سال پیش یعنی در سال 93 بر سر ایرانی‌های اهل اینترنت آمد به خاطرتان می‌آید یعنی بسته شدن گوگل ریدر. گوگل ریدر یک فیدخوان تحت وب بود که به صورت آنلاین و آفلاین قابلیت خواندن فید را داشت و در ۷ اکتبر ۲۰۰۵ توسط آزمایشگاه گوگل منتشر شد و در ۱۷ سپتامبر ۲۰۰۷ از حالت بتا خارج شد. در مارس ۲۰۱۳ گوگل اعلام کرد که گوگل ریدر در ۱ ژوئیه ۲۰۱۳ به دلیل کاهش استفاده‌اش بسته می‌شود، در حالی این پلتفرم به خاطر کاهش استفاده مردم دنیا داشت بسته می‌شد که در ایران هنوز وبلاگ نویسی و جمع‌های وبلاگی در اوج خودش بود.
در دورانی که تازه بساط مطبوعات اصلاح‌طلبی تا اندازه زیادی جمع شده بود و دیگر خبری از گعده‌های رسانه‌ای نبود، وبلاگ نویسی فضایی بود که اگرچه زیر سایه سنگین فیلترینگ قرار داشت اما به هر حال می‌شد کمی راحت از فضای رسمی در آن نوشت، مخاطب پیدا کرد و دوستان هم نظر جمع کرد. گوگل ریدر این امکان را می‌داد که هرکس تمام وبلاگ‌های مورد علاقه‌اش را یک جا جمع کند و از نوشته‌های تازه آنها با خبر شود. گوگل ریدر بود که جمع‌های بزرگی از وبلاگ نویس‌های ایرانی را دور هم جمع کرد و برای خودش سلبریتی‌های کله گنده‌ای هم درست کرد اما گوگل ناگهان اعلام کرد که چرخاندن این پلتفرم دیگر برایش صرفه ندارد و آن را خواهد بست.
این خبر غوغای بزرگی در بین گودری‌ها راه انداخت. خیلی‌ها باور نکردند و حتی تلاش برای جمع آوری امضا و درخواست از گوگل برای صرف نظر از این تصمیم هم دیده شد اما در نهایت آنها باید با واقعیت کنار می‌آمدند. همان موقع قرار شد خیلی از آنها بیشتر در فیسبوک و پلتفرم جدیدی که گوگل معرفی کرده بود یعنی گوگل پلاس دور هم جمع شوند اما دیگر هرگز آن جمع ها تکرار نشدند چرا که دوران شبکه های اجتماعی با شکل و شمایل دیگری فرا رسیده بود.
گم شدن معیار بزرگ
یکی دیگر از پلتفرم‌هایی که خداحافظی با آن برای ایرانی‌ها خیلی سخت تمام شد، سایت الکسا بود. البته حکایت این سایت احساسی و اجتماعی نبود اما الکسا جایگاه بسیار مهمی بین کسب و کارهای آنلاین ایرانی باز کرده بود، برای همین خیلی‌ها نمی‌توانستند با نبودنش کنار بیایند.
الکسا به عنوان یک سرویس آنلاین ترافیک سایت که رتبه‌بندی سایت‌ها از نظر مراجعه و اثرگذاری را نشان می‌داد برای سال‌های سال معیار فعالیت موثر و اهمیت سایت‌های مختلف بود تا جایی که گردانندگان سایت‌های خبری، سرگرمی، کسب و کارها و... هدفی غیر از ارتقای رتبه خودشان در الکسا نداشتند. آنها بابت هر پله بهبود رتبه جشن می‌گرفتند و سایت‌های ایرانی که در رتبه‌های بالاتر بودند برای خودشان عزت و احترام فراوانی داشتند. رتبه الکسا یکی از اصلی‌ترین معیارهای دریافت آگهی و قیمت آگهی‌ها هم بود.
طبیعتا سایتی که جایگاه خوبی در الکسا داشت آگهی‌های بهتری هم گیرش می‌آمد پس وضع اقتصادی بهتری هم داشت بنابراین خیلی از مدیران سایت‌ها برای بالا بردن رتبه الکسا سرمایه‌گذاری فراوانی می‌کردند. از آن طرف دست‌اندرکاران فنی سایت هم تمام هم و غمشان را می‌گذاشتند برای اینکه رتبه سایت بهتر شود و بهبود رتبه یک سایت مهم‌ترین بخش از رزومه یک مدیر آی تی بود. در کنار همه اینها بازار آموزش انواع تکنیک‌هایی که بتواند رتبه الکسا را بالا ببرد داغ بود و تولید کنندگان محتوا ترغیب می‌شدند طوری محتوا تولید کنند که با الگوریتم‌های الکسا همخوانی داشته باشد اما دو سال پیش، در اردیبهشت 1401 اعلام شد که این سایت به سرویس دهی‌اش خاتمه خواهد داد. در بیانیه الکسا آمده بود:
ما 25 سال پیش سایت الکسا اینترنت را تاسیس کردیم، حال پس از دو دهه کمک به کاربران برای پیدا کردن، رسیدن و بازگردانی بازدیدکنندگان دیجیتالی خود، تصمیم گرفتیم تا سایت الکسا را در ابتدای می 2022 بازنشسته کنیم. از شما سپاسگذاریم که ما را به یک منبع تحقیق محتوا، تحلیل رقابتی، جستجوی کلیدواژه و غیره تبدیل کردید.
خیلی ها می گفتند که تمام شدن کار الکسا اتفاق خوبی بوده است چون این سایت از هدف اصلی اش دور شده بود و دیگر اصلا معیار خوبی برای تعیین اثربخشی یک سایت دیگر نبود اما مدیران کسب و کارها تا مدت زیادی دنبال جایگزینی شبیه به الکسا بودند تا آنها را از سردرگمی در بیاورد و مطمئن کند که مسیر درستی در پیش گرفته اند.