چرا این ساعت پر از خطوخش است؟
درباره «درجه سختی» و اثر آن در زندگی روزمره
روزنامه هفت صبح| حالا که توانستیم در مورد مفهوم مهم و معمولا مبهمی مثل مقاومت برابر آب به یک فهم مشترک برسیم، خوب است سراغ یک فاکتور عمومی و جامع دیگر برویم: سختی و مقاومت بدنه ساعت.احتمالا تا به‌حال در این موقعیت قرار گرفته‌اید که پس از یک بازه زمانی کوتاه، خطوط و خش‌های قابل‌توجهی را روی ساعت‌تان می‌بینید و برای‌تان سوال پیش آمده که چطور چنین چیزی ممکن است. از سوی دیگر اتفاقا همین مسئله برای بخش بزرگی از فروشنده‌های ساعت پیش می‌آید و مجبور می‌شوند مشتریان و مراجعان خود را در این باره توجیه کنند، اما درست مثل مقاومت در برابر آب، مقاومت در برابر خطوخش هم جزو ابهامات رایج دنیای ساعت است.
برای فهم چرایی این پدیده در نهایت هیچ چیز بهتر از درک یک موضوع نیست: درجه سختی و برای به‌کار گیری موضوع «درجه سختی» نیز هیچ ابزاری بهتر از رجوع به مقیاس سختی معدنی ماس (mohs) نخواهد بود. (برگرفته از نام زمین‌شناس و کانی‌شناس آلمانی، فردریش ماس)
تمام مواد معدنی و فلزات را می‌توان با کمی ارفاق روی مقیاس سختی ماس قرار داد: یک نمودار با درجاتی از صفر تا 10 که نزدیکی هر ماده به عدد 10 به معنای سختی بیشتر آن ماده در برابر خراش و ساییدگی است.براساس مقیاس فردریش ماس، فلزات گرانبهای طلا و نقره درجه سختی ۲ تا ۳ دارند، فلز گرانبهای پلاتینوم درجه سختی نزدیک به ۴ دارد، درجه سختی انواع مختلف فولاد بین ۶ تا ۷ است، درجه سختی آلیاژهای مختلف تیتانیوم از ۶ تا ۷ است، درجه سختی سرامیک‌ها و تنگستن‌کارباید به ترتیب 5/7 و ۹ است و بر صدر این مقیاس، الماس با درجه سختی ۱۰ قرار دارد.
حال سوال این‌جاست که اطلاع از موقعیت فلزات و مواد مختلف روی مقیاس سختی mohs چطور می‌تواند به یک پاسخ کاربردی برای پرسش ما تبدیل شود.به‌سادگی می‌توان این‌طور گفت: وقتی دو ماده در مجاورت یکدیگر قرار بگیرند، درجه سختی بالاتر بر روی درجه پایینتر ساییدگی و خراش ایجاد می‌کند و واضح است که هر چه تفاوت این سختی‌ها بیشتر باشد، اندازه و عمق خراش و ساییدگی نیز می‌تواند بیشتر شود.
بنا بر همین قاعده ساده، اگر شما روی مچ دست خود دستبندی از جنس طلا و دستبندی از جنس تیتانیوم بپوشید، طبیعتا برخورد تیتانیوم به درجه سختی ۶ تا ۷ با طلا به درجه سختی ۲ به پدیدار شدن خراش و ساییدگی شدید بر بدنه دستبند طلا خواهد انجامید. همچنین بدیهیست در صورتی که بدنه ساعت جیبی شما از نقره باشد و آن را در جیب شلوارتان و کنار دسته‌کلید با حلقه فولادی بگذارید، پس از مدتی کوتاه حتما خراش و ساییدگی قابل‌توجه بر قاب ساعت‌جیبی می‌بینید.
برداشت ساده و ابتدایی‌تری از همین اصل عمومی را به شکل سنتی و از طرق مختلف شنیده‌ایم که «طلا فلز نرمیست» یا «فولاد فلز سختی است»؛ تعریف عام از نرمی و سختی سطح فلزات در واقع یک استنباط ملموس از مفهوم درجه سختی mohs است.
باید تأکید کنم، سپردن همان چند عدد مربوط به درجات سختی طلا، نقره، پلاتینوم، فولاد، تیتانیوم، سرامیک و الماس به حافظه ایده خوبیست، چون می‌توانید به سادگی دریابید که مجاورت کدام اکسسوری‌ها می‌تواند به چه میزانی از خراش و سایش منجر شود.
می‌خواهید پاورقی این تایم‌گراف را با یک مثال جالب و ظاهرا بعید از درجه سختی تمام کنم؟ خب. وقتی با مداد روی کاغذ می‌نویسیم یا نقاشی می‌کنیم، در واقع داریم از اثرگذاری یک ماده با درجه سختی بالاتر (کاغذ) بر یک ماده با درجه سختی پایینتر (گرافیت مغز مداد) بهره می‌بریم؛ سختیِ بالای سطح کاغذ به ساییدگی گرافیت مداد منجر می‌شود و این مواجهه به افتادن نقشِ گرافیتِ ساییده‌شده روی سطح کاغذ می‌انجامد.
از انتخاب اکسسوری‌های مختلف مثل دستبند و ساعت تا حمل اشیای متعدد در یک کیف، حالا می‌دانیم چه فاکتور مهم دیگری را باید در نظر بگیریم که بتوانیم از داشته‌هامان بهتر مراقبت کنیم.
