روزنه‌های امید برای کاربران ایرانی اپل
طرح فروشگاه‌های اپلیکیشن جانبی برای آیفون به‌زودی در اروپا اجرا می‌شود.
روزنامه هفت صبح، مبین احمدی | طلسم طولانی‌مدت اپل سرانجام هفته گذشته با انتشار اولین نسخه بتای iOS 17.4 شکسته شد. اپل در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد که کاربران در اتحادیه اروپا می‌توانند به بارگیری جانبی اپلیکیشن‌ها (سایدلود) دسترسی پیدا کنند.
اضافه‌شدن سایدلود به گوشی آیفون، در نگاه اول خبر خوبی برای ما ایرانی‌هاست؛ چون در سال‌های اخیر اکثر اپلیکیشن‌های پرکاربرد ایرانی از اپ‌استور حذف شده‌اند و مردم برای استفاده از آنها به روش‌های جایگزین مثل اپلیکیشن‌های تحت وب یا فروشگاه‌های آنلاین داخلی روی آورده‌اند (که به‌صورت ماهانه از کاربران هزینه دریافت می‌کنند).
تغییر چشمگیر قوانین اپ‌استور نتیجه تصویب قانون بازارهای دیجیتال (DMA) اتحادیه اروپا است که اپل و فروشگاه آنلاین این شرکت را به‌عنوان «دربان» صنعت فناوری معرفی می‌کند. اپل برای جلوگیری از جریمه سنگین در اروپا، مجبور شد تغییرات مورد نیاز DMA را اعمال کند. این شرکت می‌توانست تغییرات iOS را در همه کشورها ارائه دهد، اما در نهایت چنین کاری انجام نداد.
سیستم‌عامل iOS 17.4 که در ماه مارس (اسفند و فروردین) در دسترس عموم مردم قرار می‌گیرد، فعلا به‌صورت آزمایشی برای توسعه‌دهندگان منتشر شده است. این سیستم‌عامل تغییراتی گسترده در ساختار اکوسیستم نرم‌افزاری اپل اعمال می‌کند و انحصارگرایی این شرکت را در‌هم می‌شکند. نکته مهم این است که سایدلود برنامه‌های آیفون به‌صورت کاملا عمومی در دسترس قرار نمی‌گیرد.
اپل صرفا اجازه داده که فروشگاه‌های جایگزین اپ استور در iOS فعالیت کنند. بدین ترتیب برخلاف سیستم‌عامل اندروید، نمی‌توانید برنامه‌ها را از سایت‌های مختلف دانلود و روی آیفون نصب کنید. صرفا فروشگاه‌های رقیب اپ‌استور (که اپل آنها را بازارگاه اپلیکیشن خطاب می‌کند) توانایی توزیع اپلیکیشن‌ها را خواهند داشت.
فروشگاه‌های جدید iOS باید از لایه‌های امنیتی اپل رد شوند و یکسری پیش‌نیازهای مهم را رعایت کنند. برای نمونه، اپل تمامی این فروشگاه‌ها را مجبور می‌کند که برای «تضمین حمایت از توسعه‌دهندگان و مصرف‌کنندگان» حداقل یک میلیون یورو اعتبارنامه داشته باشند.
قانون خبرساز DMA یکسری قابلیت‌های انحصاری دیگر نیز در دسترس کاربران اتحادیه اروپا قرار می‌دهد؛ ازجمله امکان استفاده از تراشه NFC آیفون برای پرداخت در اپلیکیشن‌های متفرقه و همچنین APIهای جدید برای ساخت مرورگر با موتورهایی غیر از WebKit اپل.
همانطور که ماه‌ها قبل پیش‌بینی شده بود، اپل سیستم اختصاصی جدیدی به نام Countryd را توسعه داده است. این سیستم چندین داده مختلف را مورد بررسی قرار می‌دهد تا موقعیت مکانی کاربر را شناسایی کند. Countryd در سیستم‌عامل iOS 16.2 توسعه داده شد اما تا امروز مورد استفاده قرار نمی‌گرفت.
سیستم Countryd اپل به‌طور دقیق بررسی می‌کند که دستگاه مورد استفاده کاربر از چین آمده است یا نه. اپل در این زمینه بسیار سخت‌گیر خواهد بود و اجازه فعال شدن سایدلود را به دستگاه‌های چینی نخواهد داد. دلیل این سخت‌گیری نامشخص است. اپل همچنین در حال اضافه کردن بخش جدیدی به منوی About This iPhone است تا کاربران بتوانند ناحیه مکانی وارد شده برای دستگاه را ببینند.
اپل لینک یک مقاله از وب‌سایت رسمی‌اش را در این بخش قرار می‌دهد تا کاربر به جزئیات بیشتری دسترسی پیدا کند؛ اما این لینک فعلا قابل دسترس نیست. فهرست کشورهایی که در سایدلود در آنها فعال می‌شود، از طریق سرورهای اپل در دسترس قرار می‌گیرد؛ این یعنی اپل در هر زمان که دلش بخواهد، می‌تواند فهرست کشورها را اصلاح کند.
اگر قانون مشابه DMA در کشورهای دیگر تصویب شود، اپل به‌سادگی تمامی تغییرات اعمال‌شده برای کاربران اروپا را در سایر کشورها نیز فعال می‌کند. پیش‌نیازهای سخت‌گیرانه اپل باعث می‌شوند که فعال‌سازی سایدلود آیفون در ایران تقریبا غیرممکن باشد؛ مگر اینکه توسعه‌دهندگان بتوانند راهکار جدیدی برای دور زدن محدودیت‌های اپل پیدا کنند.
فعال‌سازی سایدلود در کشورهایی مثل ایران نه‌تنها نیازمند تغییر ریجن اپل آیدی است، بلکه فریب دادن سیستم لوکیشن آیفون را می‌طلبد (این را هم فراموش نکنید که اکثر آیفون‌های بازار ایران پارت نامبر چین دارند).
به‌روزرسانی ابزار iPhone Simulator به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد که سیستم جدید توزیع اپلیکیشن‌ها در خارج از اپ استور را شبیه‌سازی کنند. اپل سیستم دیگری توسعه داده است که توانایی نادیده گرفتن قوانین رگولاتوری و فعال‌سازی سایدلود برای یک اپل آیدی خاص را دارد. این سیستم احتمالا صرفا برای کارمندان اپل طراحی شده است و هرگز به‌صورت عمومی در دسترس قرار نمی‌گیرد.
آخرین نکته مهم درباره سایدلود آیفون به MDM مربوط می‌شود. ظاهرا اپل تصمیم گرفته از رابط جدید Managed App Distribution (که برای راهکارهای MDM ساخته شده است) به‌عنوان بک‌اندِ فروشگاه‌های متفرقه استفاده کند.Managed App Distribution دارای سیستم‌هایی برای دانلود، نصب و حتی به‌روزرسانی اپلیکیشن از طریق منابع خارجی است.
این سرویس همچنین می‌تواند سازگار بودن دستگاه‌ها با نسخه‌های مختلف iOS را بررسی کند (همان کاری که اپ استور انجام می‌دهد). ظاهرا اولین نسخه بتای iOS 17.4 شامل بخش جدیدی به نام MarketplaceKitBridge در رابط Managed App Distribution است که به فعال‌سازی سایدلود کمک می‌کند. باید دید طی ماه‌های آینده وضعیت برای کاربرهای آیفون در کشورمان به چه شکلی رقم می‌خورد.
این امکان همچنان وجود دارد که بسیاری از محدودیت‌های موجود در زمینه فروش اپلیکیشن‌ها به کلی برطرف شوند اما تجربه ثابت کرده که اپل به این راحتی‌ها راضی نمی‌شود تا تمام راه‌های ممکن را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار دهد. موضوعی که نشان می‌دهد آنها همچنان سعی دارند تا در حد امکان، محدودیت‌ها را با وضعیت فعلی دنبال کنند.
در همین راستا گفته می‌شود بازی فورتنایت دوباره این فرصت را به دست می‌آورد که عرضه روی آیفون را تجربه کنند. با این حال مدیرعامل اپیک گیمز به عنوان تولیدکننده این بازی همچنان اعتقاد دارد که سیاست‌های پیشگیری‌کننده اپل در جای خود باقی مانده
و آنها همچنان الگوی کاری خود را براساس انحصاری طلبی قرار داده و از این راه سعی دارند سیاست‌های اقتصادی خود را دنبال کنند. موضوعی که می‌تواند نگرانی‌های پیشین را یادآوری کرده و به این نتیجه منتهی شود که فعلا قرار نیست شاهد تغییرات اساسی در این زمینه باشیم.
شرح عکس: سایدلود شاید آخرین شانس برنامه‌های ایرانی برای حضور روی آیفون باشد.