توقف خصوصی‌سازی در خودروسازی | تداوم انحصار یا جستجوی مشتریان جدید؟
حاکمیت نمی‌خواهد این صنعت را به هر خریداری واگذار کند. حتی اگر این خریداران، فضاسازی رسانه‌ای کرده باشند
هفت صبح| صبحی پرهیاهو برای خصوصی‌سازی؛ با یک نامه «خیلی محرمانه» از شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، پرونده پرحاشیه واگذاری سهام ایران‌خودرو و سایپا به خریداران پرحاشیه، پیش از نهایی شدن، به حالت تعلیق درآمد. گویی لقمه ای چرب و نرم، از دهان اژدها خارج شده! این تصمیم، آن هم در میانه فازهای نهایی اهلیت‌سنجی خریداران سایپا، پیام روشنی به بازار و افکار عمومی فرستاد: حاکمیت نمی‌خواهد این صنعت را به هر خریداری واگذار کند. حتی اگر این خریداران، فضاسازی رسانه‌ای کرده باشند.
بحران اعتماد؛ از کدال تا تالار شیشه‌ای
بازار سرمایه خیلی زود واکنش نشان داد. ریزش ۳۲ هزار واحدی شاخص کل و خروج سنگین نقدینگی حقیقی، که می‌تواند محصول جریان‌سازی‌های خاص باشد. هر چند عدم اطلاع رسانی شفاف درباره انگیزه‌های پشت این توقف و نبود جدول زمانی مشخص برای ازسرگیری فرآیند واگذاری نیز سوخت ریخته بر آتش تردیدها بود. آن هم در روزهایی که هر نشانه‌ای از اراده اصلاح، می‌تواند کورسویی از امید را زنده کند.
یک عقب‌نشینی دیگر؛ خصوصی‌سازی یا نمایش تاکتیکی؟
این توقف یک پیام آشکار دارد: خصوصی‌سازی در ایران، همچنان با مشکلات متعددی مواجه است. دولت‌ها، از احمدی‌نژاد تا رئیسی، بارها وعده داده‌اند که صنعت خودرو را از چنگال مدیریت دولتی نجات می‌دهند؛ اما هر بار یا با بن‌بست بروکراتیک مواجه شده‌اند، یا با اراده پشت پرده‌ای که از واگذاری واقعی واهمه دارد یا گاهی هم خریداران پرحاشیه، واگذاری را از مسیر اعتدال خارج کرده‌اند. حالا نیز، دولت پزشکیان، با شعار «مردمی‌سازی اقتصاد»، در نخستین آزمون بزرگ خود، یک علامت سؤال جدی پیش روی بازار گذاشته است. اگر متقاضی‌های خاص ایراد دارند، چرا به دیگر مشتریان فکر نکنیم؟
سایپا در حیاط خلوت حاکمیت باقی می‌ماند؟
تحلیلگران از ابتدا معتقد بودند سایپا آزمونی مهم‌تر از ایران‌خودرو برای دولت است. چراکه برخلاف ایران‌خودرو که بخش قابل توجهی از سهام آن به کنسرسیومی شبه‌خصوصی واگذار شده، سایپا هنوز در مشت حاکمیت باقی مانده است و حالا که حتی روند واگذاری محدود هم متوقف شده، می‌توان گفت سایپا همان «حیاط خلوت»ی است که برخی ساختارهای قدرت نمی‌خواهند از دستش دهند؛ ولو به قیمت نابودی رقابت، بازتولید زیان انباشته و عقب‌ماندگی تکنولوژیک.
مردم حق دارند
در این مسیر، بزرگ‌ترین بازنده مردم‌اند. مردمی که سال‌هاست از کیفیت پایین، قیمت‌های نجومی و انحصار رنج می‌برند. آنها که به امید ورود بخش خصوصی واقعی و شکستن انحصار، چشم‌انتظار اصلاحات در صنعت خودرو بودند، حالا دوباره با یک دوراهی نامطلوب مواجه شده اند.
در یکسو خریداری خاص و در سوی دیگر، تصمیمی مبهم و پشت‌پرده. تصمیمی که نه توضیح روشنی دارد، نه تضمینی برای آینده‌ای بهتر. مردم حق دارند بپرسند: چرا همه چیز در لحظه آخر لغو می‌شود؟ چرا روندها شفاف نیستند؟ آیا واقعا اراده‌ای برای واگذاری واقعی وجود دارد؟ اگر خریدار الف سرشار از سوابق تلخ است، خریدار ب و ج هم نداریم؟
آزمون شفافیت برای دولت سیزدهم
اکنون دولت پزشکیان در نقطه‌ای حساس قرار دارد. اگر قرار است این تعلیق، مقدمه‌ای برای یک بازنگری عمیق و منطقی باشد تا خودروسازی به چنگال مافیاهای جدید نیافتد، باید با صداقت و شفافیت کامل به مردم توضیح داده شود. اما اگر، این صرفا یک عقب‌نشینی است برای حفظ کنترل، آنگاه دولت باید بپذیرد که نخستین شکست خود را در همان جایی تجربه کرده که روزی شعار اصلاح آن را می‌داد.
