خودروها آزمایش نشوند مردم با جانشان آزمایش می‌شوند
سازمان ملی استاندارد نسبت به منتشر نشدن نتایج تست تصادف، پاسخی نداده است
هفت صبح| در حالی که بازار خودروی کشور با مدل‌های به ظاهر تازه‌نفس پر شده است، از نتایج تست‌های ایمنی آنها هیچ خبری نیست؛ آیا پروژه تست تصادف خودروهای داخلی متوقف شده است؟ بیش از ۹ ماه از آخرین تست تصادف منتشرشده خودروهای ایرانی گذشته و در این مدت ده‌ها مدل تازه‌وارد بدون اطلاع عمومی از وضعیت ایمنی وارد بازار شده‌اند.
از ریرا تا تارا پلاس، خودروهایی هستند که نام‌شان بر زبان فروشندگان و تصاویرشان بر بیلبوردهاست؛ اما گزارشی درباره ایمنی‌شان در تصادف‌های واقعی منتشر نشده یا در صورت انتشار مملو از ابهام و سوال است. این خلأ اطلاعاتی باعث نگرانی جدی خریداران و متخصصان حوزه ایمنی شده است. آیا روند تست تصادف خودروهای ایرانی متوقف شده یا اطلاعات آنها عامدانه پنهان می‌شود؟
آخرین نشانه‌ها از مسیر تست تصادف
آخرین بار در تیرماه ۱۴۰۳ بود که ایران‌خودرو خبر از تست تصادف کراس‌اوور ریرا در یکی از مراکز معتبر اروپایی داد. به گفته مدیران فنی، این تست‌ها مطابق با استانداردهای ملی شامل برخورد از جلو و طرفین با سرعت ۵۶ کیلومتر بر ساعت انجام شد و ایربگ‌ها همگی عمل کردند. اما نکته مهم این بود که هیچ تصویر، ویدیو یا گزارش امتیازبندی ستاره‌ای از آن تست منتشر نشد و به‌نوعی خبر در همان مرحله روابط عمومی متوقف شد. از آن زمان تاکنون، نه‌تنها گزارشی منتشر نشده، بلکه حتی نهادهای مسئول هم اظهارنظری در این‌باره نداشته‌اند.
نهادهای مسئول و زیرساخت‌های غایب
مطابق با استاندارد ملی شماره ۷۲۷۱، تست تصادف یکی از الزامات اصلی برای تولید خودرو در کشور است. مسئول نظارت بر اجرای این استاندارد، «سازمان ملی استاندارد ایران» و بازوی اجرایی‌اش یعنی «شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران (ISQI)» هستند.
با این حال، خود این نهادها هم با محدودیت‌های فنی و بودجه‌ای زیادی روبه‌رو هستند.مرکز تست تصادف ملی که قرار بود سال‌ها پیش در زیرمجموعه ISQI راه‌اندازی شود، هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده است. بارها وعده داده شده که این پروژه با بودجه دولتی یا سرمایه‌گذاری مشترک خارجی تکمیل خواهد شد اما تاکنون خبری از آغاز تست‌های واقعی و داخلی به گوش نرسیده. در نتیجه، خودروسازان برای انجام تست‌ها یا باید خودروها را به مراکز اروپایی بفرستند یا اصلا از اجرای آن سر باز بزنند.
هزینه‌ها و تحریم‌ها، توجیه یا بهانه؟
خودروسازان ایرانی در سال‌های اخیر، همواره به‌عنوان یکی از دلایل اصلی تعلل در انجام تست‌های تصادف، به تحریم‌ها و هزینه‌های ارزی اشاره کرده‌اند. تست برخورد در مراکز اروپایی می‌تواند بیش از ۵۰ هزار یورو هزینه داشته باشد، آن هم در شرایطی که انتقال ارز و ارسال محصول نیز با مانع‌های حقوقی و سیاسی زیادی همراه است.
از سوی دیگر، با کاهش تیراژ تولید و افزایش فشار اقتصادی، اولویت‌های مالی خودروسازان به بخش‌هایی مانند تأمین قطعات، حفظ تیراژ و تبلیغات تغییر یافته است. این در حالی است که تست تصادف یکی از اساسی‌ترین و اجتناب‌ناپذیرترین نیازهای هر خودرو پیش از ورود به بازار است.
فشار برای پنهانکاری؟
کارشناسان حوزه ایمنی و رسانه معتقدند که بخشی از مشکل، به نبود شفافیت برمی‌گردد. طبق گفته‌های منابع آگاه، برخی تست‌ها در سکوت خبری انجام می‌شوند اما نتایج آنها به دلیل پایین بودن سطح ایمنی، منتشر نمی‌شود. یک منبع صنعتی که نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: «در بعضی موارد، نتایج تست‌ها می‌تواند چالش‌برانگیز باشد و به اعتبار برند لطمه بزند. به همین دلیل برخی شرکت‌ها انتشار آن را به صلاح نمی‌دانند، حتی اگر تست انجام شده باشد.» به گفته او، برخی نتایج منفی حتی در سطح داخلی نیز فیلتر می‌شوند و به دست رسانه‌ها نمی‌رسند.
خطرات واقعی غیبت تست تصادف
نبود اطلاعات رسمی درباره ایمنی خودروها، در دنیای امروز چیزی شبیه رانندگی با چشمان بسته است. مصرف‌کننده بدون دانستن اینکه هنگام تصادف چه سرنوشتی خواهد داشت، دست به خرید می‌زند. این مسئله نه‌تنها امنیت فردی، بلکه سلامت اجتماعی و اعتماد عمومی به صنعت خودروسازی را هم به‌شدت تهدید می‌کند.در کشورهای پیشرفته، نتایج تست تصادف توسط مراجع مستقلی مانند Euro NCAP یا NHTSA به‌صورت عمومی منتشر می‌شود. در ایران اما خبری از این سازوکار شفاف نیست و همین خلأ، زمینه‌ساز گسترش بی‌اعتمادی در بین مردم شده است.
راهکارهایی برای خروج از بحران
برای عبور از این بن‌بست، چند راهکار مشخص وجود دارد:
۱. تکمیل سریع مرکز ملی تست تصادف با بودجه دولتی یا سرمایه‌گذاری خارجی
۲. الزام قانونی به انتشار عمومی نتایج تست‌ها توسط سازمان استاندارد و قوه قضائیه
۳. افزایش ظرفیت نهادهای نظارتی و رسانه‌ای برای مطالبه‌گری مستمر در حوزه ایمنی
۴. شفافیت رسانه‌ای توسط خودروسازان حتی در صورت نتایج منفی برای حفظ اعتماد بلندمدت مشتریان
جمع‌بندی
شاید توقف تست تصادف خودروهای ایرانی واقعیت نداشته باشد اما آنچه واقعا متوقف شده، اطلاع‌رسانی شفاف به مردم است. همین سکوت، در زمانی که جان مردم در جاده‌ها قربانی بی‌کیفیتی و ابهام می‌شود، ترسناک‌تر از هر تستی است که انجام نشده. خودروسازی بدون ایمنی، مسیری‌ست که دیر یا زود، اعتبارش را در کنار جان انسان‌ها می‌بازد.
