تار عنکبوت | از عملیات بی‌سابقه و غافلگیرکننده اوکراین چه می‌دانیم؟
اوکراین با ۱۱۷ پهپاد و یک سال‌ونیم برنامه‌ریزی، ۴۱ بمب‌افکن روسیه را در حمله‌ای بی‌سابقه نابود کرد
هفت صبح | عملیات موسوم به «تار عنکبوت» (Operation Spiderweb) حاصل 18 ماه برنامه‌ریزی دقیق، نفوذ عمیق به خاک روسیه و همکاری مستقیم عوامل مخفی اوکراینی در سه منطقه زمانی مختلف فدراسیون روسیه بود. در این حمله، ۱۱۷ پهپاد دوربردِ هدایت‌شونده از راه دور، از داخل خاک روسیه و به طور عمده از داخل کامیون‌های استتار‌شده به پرواز درآمدند؛
کامیون‌هایی که سقف متحرک داشتند و در ظاهر کابین چوبی یا کانتینر حمل بار بودند. در اقدامی جسورانه، مرکز این عملیات اوکراینی‌ها در خاک روسیه و تنها چند خیابان دورتر از دفتر منطقه‌ای سرویس امنیت فدرال روسیه (اف‌اس‌بی) مستقر بود. رئیس‌جمهور اوکراین، ولودیمیر زلنسکی هم از خروج موفق تمام نیروهای دخیل در عملیات از خاک روسیه خبر داد و این هم ضربه‌ای دیگر به نیروهای اطلاعاتی و امنیتی روسیه به حساب می‌آید.
ضربه‌ای معادل ۷ میلیارد دلار
بر اساس گزارش سرویس امنیتی اوکراین (SBU)، هدف عملیات، چهار پایگاه هوایی در استان‌های ریازان، ایوانوو، مورمانسک و ایرکوتسک بود. این پایگاه‌ها تا ۴۳۰۰ کیلومتر از خطوط مقدم فاصله داشتند و محل استقرار ده‌ها بمب‌افکن استراتژیک بودند. در مجموع، دست‌کم ۴۱ فروند هواگرد نظامی شامل مدل‌های تو-۹۵، تو-۲۲M3، تو-۱۶۰ و آ-۵۰ آسیب دیدند یا نابود شدند. این رقم معادل ۳۴ درصد کل بمب‌افکن‌های استراتژیک روسیه از جمله بمب.افکن‌های هسته‌ای این کشور است و مجموع خسارت برآوردشده بالغ بر ۷ میلیارد دلار اعلام شده. برای نمونه، هواپیمای آواکس «آ-۵۰»، که ارزش هر فروند آن به بیش از ۳۰۰ میلیون یورو می‌رسد، یکی از مهم‌ترین اهداف این حمله بود. آ-۵۰ مغز پروازی عملیات پدافند هوایی روسیه به شمار می‌رفت.
پرل هاربر روسیه؟
شباهت‌های این حمله با عملیات معروف پرل هاربر در سال ۱۹۴۱ کم نیست. هر دو حمله به شکلی غافلگیرکننده و با هدف از کار انداختن نیروی هوایی دشمن انجام شد، هر دو از نظر دامنه و گستردگی بی‌سابقه بودند، و هر دو تأثیری روانی و راهبردی بر معادلات نظامی داشتند.اما تفاوت‌هایی نیز وجود دارد: اگر ژاپن در پرل هاربر از ناوگان دریایی برای تهاجم به خاک آمریکا استفاده کرد، اوکراین با پهپادهای کوچک و ارزان‌قیمت که ارزش هر کدام تنها چند هزار یورو اعلام شده، حمله‌ای با هزینه-فایده خارق‌العاده اجرا کرد؛ حمله‌ای که با کمترین تلفات انسانی، حداکثر بازدهی را داشت.
نفوذ به قلب دشمن
بر اساس اظهارات رسمی زلنسکی، این حمله دوربردترین عملیات تاریخ جنگ سه‌ساله اوکراین با روسیه بود. برخی پهپادها از فاصله‌ای بیش از ۴۳۰۰ کیلومتر از خط مقدم وارد عمل شدند؛ رکوردی تازه برای پهپادهای تولید داخل اوکراین که به گفته مقامات کی‌یف، سالانه ظرفیت تولید ۵ میلیون فروند را دارند. همچنین، منابع نظامی غربی می‌گویند این نخستین حمله هوایی برنامه‌ریزی‌شده به پایتخت روسیه پس از جنگ جهانی دوم است که از سوی کشوری دیگر و به‌وسیله پرنده‌های بدون‌سرنشین صورت می‌گیرد.
نماد شکست اطلاعاتی
در روسیه، واکنش‌ها ضد و نقیض بودند. وزارت دفاع روسیه وقوع آتش‌سوزی در چند پایگاه را تأیید کرد اما مدعی شد «خطر مهار شده است». در مقابل، رسانه‌های نظامی نزدیک به ارتش روسیه، روز حمله را «روز سیاه نیروی هوایی» نامیدند. حساب تلگرامی نظامی «ریبار» اعتراف کرد که این حمله حاصل «اشتباهات جدی اطلاعاتی» بوده و نشان از «ناتوانی سامانه‌های پدافندی روسیه» دارد.
البته عده‌ای نیز پای فساد اقتصادی را پیش کشیدند و گفتند رسیدن کامیون‌ها به مسکو بدون هیچ مشکلی، نشان از رشوه‌خواری و فساد متولیان امر دارد. مخالفان پوتین نیز حمله را نشانگر شکاف‌های امنیتی در ساختار نظامی کشور خواندند. با آنکه همچنان جزئیات برخی اهداف و شیوه‌های هدایت عملیات محرمانه مانده، اما پیام راهبردی این عملیات روشن است: روسیه دیگر حاشیه امن ندارد، حتی در قلب پایتختش.
