شوک دموکراسی در ترکیه
شکست حزب حاکم در انتخابات شهرداری‌ها و تاثیر آن بر زندگی ایرانیان
هفت صبح| کمتر از یک سال پس از انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه که در نتیجه آن رجب طیب اردوغان برای سومین بار در صندلی ریاست‌جمهوری قرار گرفت، مردم این کشور در روز ۳۱ مارس (۱۲ فروردین) در انتخابات محلی شرکت کردند.
در این انتخابات بیشتر نگاه‌ها به استانبول معطوف شده بود و بسیاری نتایج این شهر را نتایجی برای تغییر نظام سیاسی قلمداد کردند. اهالی استانبول در سال ۲۰۱۹ پس از ۲۵ سال توانسته بودند اقتدار اردوغان را بشکنند اما این بار اردوغان آمده بود تا «وقفه پنج‌ساله» را از بین ببرد و «زباله و چاله و گِل» را از این شهر بزداید. اما نه‌تنها این شهر در دست مخالفان اردوغان باقی ماند بلکه حزب جمهوری‌خواه خلق «قلعه‌های» حزب عدالت و توسعه در استان‌های دیگر کشور را نیز فتح کرد.
با نتایج این انتخابات، رنگ نقشه سیاسی ترکیه به‌صورت قابل‌توجهی تغییر کرده است. برخی اعضای حزب جمهوری‌خواه خلق این اتفاق را به «سونامی» تشبیه کرده‌اند.
این انتخابات نشان داد که شعار رئیس‌جمهور ترکیه مبنی بر اینکه «ترکیه می‌داند شهرداری واقعی مختص حزب عدالت و توسعه است»، شعاری بود که مردم به آن پشت کرده‌اند. پیش از این انتخابات از ۸۱ استان کشور حزب عدالت و توسعه بر ۳۹ استان کنترل داشت، اما اکنون تعداد آن‌ها به ۲۴ رسیده است. این در حالی است که حزب جمهوری‌خواه خلق استان‌های تحت نظارت خود را از ۲۱ استان به ۳۶ استان رسانده است.
در ترکیه، انتخابات به تنها عرصه تجلی سیاست تبدیل شده است. یعنی مردم ترکیه راهی جز انتخابات برای نمایش خواست خود ندارند. این وضعیت با محدود شدن نهادهای مدنی در این کشور به وجود آمده است.
این نهادها به‌طور کامل کارکرد خود را از دست داده‌اند و بر اساس گزارش‌ها، تأثیری در سیاست کشور ندارند و از سوی دیگر اعضایشان رفته‌رفته کاهش می‌یابد. در چنین شرایطی، بار اصلی سیاست‌ورزی بر دوش انتخابات است. اما به‌طور مشخص این انتخابات به دلیل آنکه نقشه سیاسی ترکیه را تغییر داده و برای اولین بار حزب عدالت و توسعه را از جایگاه اول خود به زیر کشیده، قابل تأمل است. نقشه سیاسی این کشور در حدود ۲۵ سال گذشته تغییر چندانی را به خود ندیده بود.
اولین خدشه‌ها به این نقشه در سال ۲۰۱۹ با تغییر شهرداران استانبول و آنکارا روی داد. اما امسال استان‌ها و کلانشهرهای جدیدی به این مجموعه اضافه شدند. در عین حال که استان‌های بسیاری به دست مخالفان اردوغان افتاده، در استان‌هایی که حزب عدالت و توسعه هم پیشی دارد، مخالفان توانسته‌اند مناطق مختلفی را در دست بگیرند که این خود نویدی برای آینده است که آن‌ها می‌توانند دیگر مناطق را نیز تصاحب کنند.
اُزگور اُزل، رئیس جدید حزب جمهوری‌خواه خلق، در اولین واکنش خود به آرا گفت «مردم در ترکیه پیام آشکاری برای تغییر سیاست داده‌اند». او تأکید کرد که ترکیه باید به حاکمیت قانون بازگردد و تفاوت‌ها به رسمیت شناخته شود. او همچنین گفت «ما خواهان برابری و اتحاد هستیم و نگاهی که مردم را چند دسته می‌کند، پذیرفته نیست و آرا هم چنین واقعیتی را نشان می‌دهد.»
به این ترتیب ده‌ها شهر از کنترل حزب عدالت و توسعه خارج و توسط حزب «جمهوری خلق ترکیه» که حزبی لائیک به حساب می‌آید، فتح شدند. شهردار استانبول، اکرم امام‌اوغلو بیش از یک میلیون رأی بیشتر از رقیب خود به دست آورد و شهرهای اسکودار، غازی‌عثمان‌پاشا، بایرام‌پاشا همگی به سود حزب جمهوری خلق ترکیه از کنترل حزب عدالت و توسعه که حزبی اسلام‌گراست، خارج شدند.
حتی شهر آدیامان که سال‌ها در کنترل حزب عدالت و توسعه بود و ضایعات و صدمات سنگینی در زلزله ٢٠١۳ متحمل شد این بار و پس از سال‌ها با آرای قاطع حداکثری به سود نامزد حزب جمهوری خلق ترکیه رأی داد.
در حقیقت انتخابات شهرداری‌ها، حزب جمهوری خلق ترکیه یا همان حزب کمالیست را به نخستین حزب ترکیه تبدیل کرد. پیروزی حزب کمالیست موجی از شادی و پایکوبی در استانبول و دیگر شهرهای بزرگ ترکیه به راه انداخت و تظاهرکنندگان در پاره‌ای از موارد، خواستار استعفای رجب طیب اردوغان شدند.
شهردار پیروز آنکارا، منصور یاواش، در اجتماعی مرکب از ده ها هزار نفر گفت: «با این انتخابات همه شهروندانی که فراموش شده بودند، پیامی روشن به رهبران کشور فرستادند.» در اظهاراتی مشابه رهبر حزب جمهوری خلق ترکیه، اوزگور اوزل، گفت: «امروز همه می‌دانیم که ترکیه دیگر نمی‌خواهد در سلطه یک دولت بی‌قانون باشد.» وی همچنین گفت که به رغم تمام کارشکنی‌های دولت اردوغان، شهردارها کارشان را به خوبی انجام دادند.
رهبر حزب جمهوری خلق ترکیه سپس تأکید کرد که این حزب در فقدان ائتلاف به پیروزی رسید و حزب خلق ترکیه حزب همه مردم ترکیه اعم از دموکراتها و سوسیال-دموکراتها، دموکرات‌های محافظه‌کار، کردها و ملی‌گراها است. (فردا و رادیو فرانسه)
با تهیه اشتراک آنلاین روزنامه هفت صبح به محتوای کامل روزنامه و آرشیو آن دسترسی خواهید داشت.
