اگر صلح می‌خواهی

هفت صبح| حمله پهپادی موشکی ایران به اسرائیل هرچند بی‌سابقه اما غیر منتظره نبود؛ از اظهارنظرهای مقامات ارشد ایرانی و حتی دبیر کل حزب‌الله لبنان می‌شد فهمید که ایران به زودی نسبت به حمله اسرائیل به ساختمان کنسولگری ایران در دمشق واکنش نشان خواهد داد. پاسخ ایران که از نظر تعداد پهپادها و موشک‌های به کار رفته حیرت‌انگیز است به طور قابل توجهی کنترل شده بود. در واقع این حمله بیش از آنکه برای انتقام طراحی شده باشد برای بازگرداندن بازدارندگی طراحی شده بود. ایران به جای حمله‌ای ناگهانی و کوتاه، برای روزها درباره حمله هشدار داد و سپس عملیاتی چند ساعته و پر تعلیق را اجرا کرد. این اقدام بیش از آنکه برای ضربه زدن به اسرائیل باشد برای نشان دادن اراده ایران در دفاع از خود بود.

طی چند سال اخیر، حملات اسرائیل به نیروهای ایرانی در منطقه و به خصوص سوریه از حمله به کاروان‌ها بدون تلفات انسانی به حمله به فرماندهان ایرانی در ساختمان‌های رسمی متعلق به جمهوری اسلامی رسیده و حالا ایران امیدوار است که حملات شنبه شب باعث شود که اسرائیل از این به بعد در هدف قرار دادن نیروهای ایرانی با احتیاط بیشتری عمل کند. ایران به این ضرب‌المثل قدیمی در زبان لاتین عمل کرد که «اگر صلح می‌خواهی، آماده جنگ شو». هرچند به سختی می‌توان حدس زد که بعد از این چه روی خواهد داد اما سه سناریو را می‌توان تصور کرد.

سناریوی خوشبینانه این است که اسرائیل به حملات ایران پاسخ جدی ندهد و به طور خاص داخل مرزهای ایران را هدف قرار ندهد. ایران امیدوار است که حملات گسترده اما کنترل شده شنبه همراه با این پیام که ایران در مراحل بعدی آماده است که بر شدت حملات بیفزاید، اسرائیل را از حمله متقابل بازدارد. به خصوص که آمریکا به وضوح علاقه‌ای به افزایش تنش ندارد و اروپایی‌ها هم از گسترش درگیری در خاورمیانه بیمناکند. متحدان اسرائیل شاید بتوانند مقامات این کشور را راضی کنند که حمله به ایران در شرایط فعلی اقدام معقولانه‌ای نیست، به خصوص که شاید افکار عمومی در اسرائیل هم فشار چندانی برای حمله به ایران نیاورد. حملات هفت اکتبر شکست فاحش بازدارندگی اسرائیل بود اما نمی‌توان چنین حرفی را درباره حملات شنبه شب زد و همین شاید از فشار بر مقامات اسرائیلی برای اقدام تلافی جویانه بکاهد. حتی واکنشی محدود از سوی اسرائیل که ایران به آن واکنش نشان ندهد هم ما را به همین تعادل خواهد رساند. باید آرزو کرد که همین سناریوی عدم واکنش جدی اسرائیل محقق شود، هرچند ممکن است هنگامی که شما در حال خواندن این متن هستید، تحقق این سناریو منتفی شده باشد.

سناریوی میانه این است که برای مدتی شاهد زد و خورد بین ایران و اسرائیل باشیم. این درگیری‌ها احتمالا به بمباران هوایی محدود خواهد ماند و دو طرف هم سعی خواهند کرد که از حمله به اهداف غیرنظامی اجتناب کنند. چنین درگیری‌هایی ممکن است چند هفته طول بکشد تا اینکه بالاخره تلاش نیروهای میانجی برای ایجاد نوعی آتش بس به نتیجه برسد. اگر اسرائیل در واکنش به حملات دیشب واکنش شدیدی نشان بدهد، احتمالا حداقل برای مدتی باید شاهد درگیری نظامی میان دو طرف باشیم. قسمت نگران کننده در مورد چنین سناریویی این است که سطح تنش ممکن است خیلی زود از سطح نسبتا کنترل شده خارج شود و آن زمان وارد سناریوی سوم خواهیم شد.

سناریوی سوم یا بدبینانه زمانی است که دو طرف وارد جنگی تمام عیار شوند به این معنی که ایران و اسرائیل تقریبا همه توان خود را در درگیری به کار بگیرند. دو طرف توان آسیب جدی زدن به سوی دیگر را دارند و در عین حال شعله ور شدن آتش چنین جنگی در خاورمیانه احتمالا پای قدرت‌های جهانی و کشورهای منطقه را هم به درگیری باز خواهد کرد.