اسپارتاک و راپید در امجدیه

روزنامه هفت صبح| یک: ‌برخلاف این سال‌‌ها که چشم‌‌مان به دیدن ستاره‌‌های تیم‌‌های معروف دنیا در تهران خشک شده، یک زمان تیم‌‌های بزرگ دنیا وقتی از بالای آسمان تهران می‌‌گذشتند تا به سمت وعده‌‌گاه دیدارهای تدارکاتی خود در کشورهای آسیای‌‌شرقی بروند، ناگهان دست‌‌هایی در ایران به‌کار می‌‌افتاد تا طیاره آنها را با عزت و التماس و باج راه‌دادن، در فرودگاه تهران به زمین بنشانند و ضمن چند روز پذیرایی همه‌‌جانبه، چند بازی دوستانه هم برگزار کنند، بلکه به لطف بلیت‌فروشی در امجدیه،‌ چندرغازی از هزینه‌‌های سالانه کلوپ‌‌های آماتوری‌‌شان جبران شود.

تیم‌‌های بزرگی چون منچستریونایتد، چلسی، کریستال پالاس، بایرن‌مونیخ، سانتوز برزیل، اسپارتاک شوروی و راپید وین از جمله تیم‌‌هایی بودند که در تهران به میدان رفتند. تیم‌‌های میهمان اگرچه از لحاظ تکنیکی و تاکتیکی چیزی به توشه خود نمی‌‌افزودند، اما سفر به تهران را معمولا به‌عنوان خاطرات خوب دوران جوانی در دفترچه خاطرات خود یادداشت می‌‌کردند. بدیهی بود که آنها کمی هم به فکر مواظبت از ساق‌‌های بهادار و شکننده ستاره‌‌های خود باشند تا خط‌وخالی به پای‌‌شان نیفتد، اما در این سوی میدان، بازیکنان پرانگیزه ایرانی آخرین زورشان را می‌‌زدند تا در مقایسه با ابرقهرمان‌‌های اروپا و آمریکای‌‌جنوبی کم نیاورند و بعدها خاطرات معصومانه‌‌شان را برای نوه و نتیجه‌‌های خود تعریف کنند. 

دو: حضور دو تیم اسپارتاک شوروی و راپید وین که از تیم‌‌های قدرقدرت زمان خود بودند در تهران، برای چند روز سکوهای امجدیه را داغ داغ کرد. اسپارتاک در آبان‌1340 برای برگزاری چهار بازی تدارکاتی به تهران آمد و هر چهار بازی را هم برد و بی‌‌آنکه باجی به چهار باشگاه برتر ایران بدهد به سمت ایروان برگشت. آنها در بازی اول مقابل دارایی تهران 2- صفر پیروز شدند. در بازی دوم تیم منتخب ارامنه تهران را 3-1 شکست داده و دیدار دو تیم معروف دهه چهل تاج و شاهین با میهمان قدرقدرت شمالی نیز همچنان با شکست میزبانان تمام شد. شاهین 4‌تا خورد و تاج فقط با یک گل خورده از حیثیت فوتبا‌لفارسی دفاع کرد. بچه‌‌های موبور و چشم‌‌آبی اتحاد جماهیر شوروی فقط در روز آخر جلوی تاجی‌ها طعم مقاومت را چشیدند. 
 

تیارت اصلی در بازی اول اسپارتاک با دارایی تهران که روز جمعه 12آبان1340 و با حضور 25هزار تماشاگر امجدیه‌‌نشین برگزار شد این بود که عزیز اصلی (گلر تیم ملی) در نقش فوروارد بازی کرد، اما نتوانست تیمش را از شکست نجات دهد. دو روز بعد، دومین دیدار روس‌‌ها در تهران مقابل تیم منتخب ارامنه ایران برگزار شد. روزنامه اطلاعات در تک‌شماره سه‌‌ریالی خود به قلم فیروز مجللی نوشت: «تماشاگران، قسمت اعظم تریبون‌‌های امجدیه را اشغال کرده بودند و شرط‌‌بندی بر سر نتایج مسابقه رواج داشت.

باد فضولی زوزه می‌‌کشید و بر چهره‌‌های تماشاگران شلاق می‌‌زد. تماشاگران که از سرما به جان آمده بودند تریبون‌‌ها را ترک می‌‌کردند و در پناهگاه‌‌ها موضع می‌‌گرفتند. هوا رو به تاریکی می‌‌رفت و توپ همچنان در زمین کچل و رنگارنگ امجدیه جولان می‌‌داد. اسپارتاک در دقایق آخر یک گل دیگر به جدول امتیازاتش زد و دومین مسابقه خود را 3-1 به پایان برد.»بازی سوم اسپارتاک در تهران در روز جمعه 19آبان‌1340 برابر تیم شاهین برگزار شد. فیروز مجللی رپرتاژکننده روزنامه اطلاعات در گزارش بازی نوشت: «عده‌‌ای از رجال مملکتی و شخصیت‌‌های خارجی مقیم ایران و متجاوز از 20هزار تماشاگر شرکت داشتند.‌
 

 بازی با حمله اسپارتاک آغاز شد، ولی اولین حمله‌‌ها و شوت‌‌ها با حمله جالب دهداری و برومند بازیکنان شاهین خنثی و سپس حمله‌‌های شاهین آغاز شد. در این موقع بازی هیجان‌‌انگیز شده بود. مردم فریادهای شوق‌‌انگیز از گلو می‌‌کشیدند و بازیکنان با چهره‌‌های متورم بر فعالیت خود افزودند. شاهین با پیراهن سفید و شورت سورمه‌‌ای بازی می‌‌کرد. در دقیقه نوزدهم نیمه دوم، چهارمین گل اسپارتاک به ثمر رسید و تماشاچیان میهمان‌‌نوازی را به حداکثر رساندند و میدان امجدیه را به‌لرزه درآوردند.»
 

بازی آخر اسپارتاک روز دوشنبه 22آبان ‌1340 با تیم تاج قهرمان باشگاه‌‌های تهران در حضور بیست‌هزار تماشاگر در امجدیه  برگزار شد و با یک پنالتی به سود میهمان تمام شد. در این روز ابراز احساسات مردم نسبت به تیم تاج، بی‌‌سابقه بود. گویی می‌‌خواستند با تشویق‌‌های مکرر خود تاج را وادار به جبران شکست‌‌های گذشته تیم‌‌های ایرانی بکنند. فوتبالی که هنوز چندان جایگاهی در رسانه‌‌های وقت نداشت و تمام روزنامه‌‌های کشور خبر «حمله مرغ عظیم‌‌الجثه‌‌ای که در آسمان گچساران به جنگ هواپیما رفته و  کمک‌‌خلبان را زخمی کرده بود» را روی جلد خود برده بودند.


گزارشگر ورزشی اطلاعات درباره دیدار تاج و اسپارتاک نوشت: «بازی با حرارت خاصی تا پایان نیمه اول ادامه داشت و با نتیجه صفر- صفر به نفع طرفین تمام شد و بازیکنان برای استراحت از زمین خارج شدند.» نکته جالب‌ بازی این بود که «در ابتدای نیمه‌‌دوم یک بازیکن اسپارتاک از زمین خارج شد و قصد تعویض داشت ولی داور به او اجازه تعویض نداد؛ چون قبلا توافق شده بود که هر تیم بیشتر از دو تعویض نداشته باشند.


بالاخره کاپیتان تاج توافق نمود که طرفین هر چند بازیکن که می‌‌خواهند تعویض بنمایند و بازی ادامه یافت. 14‌دقیقه از شروع بازی در نیمه‌‌دوم گذشته بود که یک موقعیت خطرناک جلوی دروازه تاج پیش آمد و رنجبر دفاع تاج توپ را از دروازه دور ساخت، اما داور مسابقه حمله رنجبر را خطا اعلام کرد و پنالتی گرفت. بازیکنان تاج بعد از این گل، از وقوع این حادثه عصبانی بودند. در حملاتی که تاجی‌‌ها روی دروازه اسپارتاک می‌‌نمودند، دفاع شماره 3 حریف فول خطرناکی انجام داد و از زمین مسابقه اخراج شد و اسپارتاک بقیه بازی را 10‌‌نفره انجام داد.


لحظه‌‌ای بعد یک فول روی خط 18قدم تاج روی داد که بازیکن شماره‌8 از روی توپ پرید و شوت نکرد و این حرکت او تماشاچیان را حسابی خنداند و داور مسابقه به این حرکت بازیکن حریف اخطار داد. از این دقیقه به بعد حملات تاج روی دروازه حریف به‌قدری شدید بود که روحیه بازیکنان اسپارتاک به‌کلی خراب شده بود و تماشاچیان از شدت هیجان به‌پا ایستاده بودند.

سرانجام بازی با یک گل پنالتی به سود اسپارتاک پایان یافت، اما نظر عد‌‌ه‌‌ای از مطلعین بر این بود که آخرین بازی اسپارتاک و تاج از جالب‌‌ترین مسابقات فوتبال بوده است و حقا نمی‌‌بایست که تاج با نتیجه 1- صفر از زمین خارج شود. ضمنا قبل از مسابقه داور بایستی با کاپیتان‌‌های دو تیم درباره مقررات بازی توافقی پیدا کند که وسط بازی وقفه‌‌ای ایجاد نشود. مقررات بین‌‌المللی فوتبال فقط اجازه می‌‌دهد در هافتایم اول بازیکن تعویض شود. در مورد فول‌رنجبر هم مطلعین معتقد بودند خطای رنجبر پنالتی نیست و  قاضی می‌‌توانست فول دوضرب بگیرد.»

سه:  دیدار تاج با «راپید» وین که از تیم‌‌های نامدار اروپا در روزگار خود بود و با نتیجه مساوی در امجدیه خاتمه یافت از دیگر مسابقات خاطره‌‌انگیز دهه چهل بود. روزنامه اطلاعات در شماره هفت اردیبهشت‌1343 خود، گزارش کوتاهی از این بازی به چاپ رساند که نه تنها به خاطر بازخوانی رخدادهای داخل‌‌میدانی، بلکه نثر ورزشی جالبی نیز داشت. آن روز بویوک‌‌آقا جدیکار، باز با ورود خود به میدان، هلهله‌‌ای روی سکوها پدید آورد و در دو دقیقه مانده با پایان بازی، گل مساوی را زد تا امجدیه‌‌نشین‌‌ها غرق در رویا شوند.


اطلاعات در گزارش خود از بازی راپید و تاج تهران نوشت: «هنگامی که کامبیز جمالی فوروارد تاج از شلوغی جلوی دروازه راپید و در هم ریختن دفاع آنها استفاده کرد و اولین توپ را وارد دروازه راپید نمود هیجان تماشاچیان غیرقابل‌‌وصف بود. در دقیقه65 شماره‌7 گوش چپ راپید که بهترین بازیکن تیم این تیم بود یک توپ را از فاصله دور و با بهترین شوت در گوشه دروازه تاج جای داد و نتیجه را یک بر یک مساوی نمود.


بعد از آنکه راپید دومین گل خود را به تاج زد و نتیجه 2-1 شد بازیکنان تاج برای فرار از شکست، فعالیت عجیبی می‌‌کردند. همزمان بیست نفر بازیکن دو تیم از دروازه شمالی به دروازه جنوبی و بالعکس، به دنبال توپ می‌‌دویدند. دفاع‌‌ها به خط مهاجمین می‌‌آمدند و در موقع خطر، گروه حمله در صف دفاع قرار می‌‌گرفتند. در آخرین لحظات مسابقه توپی را فورواردهای تاج بریدند و جلو آوردند و به گوش چپ دادند. جدیکار هم با یک شوت کشیده و زیبا، مسابقه را مساوی کرد که بلافاصله داور خاتمه بازی را اعلام نمود.»

چهار: آن روزها روزنامه‌‌های عصر، چندان جایگاهی برای فوتبال قائل نبودند و خبرهای مهمی همچون دیدار تاج با راپید را حتی‌ در یک کادر کوچک به روی جلد خود نمی‌‌بردند. از نظر آنها اخباری چون «‌دوچرخه فاقد چراغ، بوق و زنگ و ترمز، از طرف ماموران راهنمایی در تهران توقیف شد» از مساوی تاج و راپید مهم‌‌تر بود! یا حتی این خبر دردناک صفحه حوادث که «یک زن اصفهانی باوفا در غم مرگ شوهر، آنقدر غذا نخورد تا مرد.»