راننده‌های آنلاین در قلمرو بیمه
سهم ۱۳.۵ درصد بیمه رانندگان و چهار درصد از هزینه سفر، محور اصلی اختلاف و نقد منتقدان طرح به شمار می‌رود
هفت صبح | بالاخره بعد از چندین ماه بحث و چالش، لایحه بیمه رانندگان تاکسی‌های اینترنتی در دستور کار مجلس قرار گرفته است. لایحه‌ای که همچنان منتقدانی جدی دارد. طبق اعلام وزارت کار، حدود ۶ میلیون نیروی فعال فاقد پوشش بیمه در کشور وجود دارد که ۲ میلیون نفر از آنها در مشاغل اینترنتی فعالیت دارند. بهمن ماه سال گذشته احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از تدوین آیین‌نامه‌ای در دولت خبر داد که براساس آن ورود شاغلان فضای مجازی به بیمه‌های اجتماعی تسهیل می‌شود: «با توجه به آنکه مجوزهای لازم در این آیین‌نامه گرفته شده سال آینده رانندگان تاکسی‌های اینترنتی یا کسانی که در سایر سکوهای اینترنتی فعالیت می‌کنند، بیمه می‌شوند که این به نفع افراد فعال در این مشاغل است.»
حالا این لایحه در ریل طرح و تصویب خانه ملت قرار گرفته است. طبق این لایحه ۱۳.۵ درصد حق بیمه از رانندگان تاکسی‌های اینترنتی و چهار درصد از هزینه هر سفر از مسافران دریافت می‌شود. با این وجود منتقدان این طرح آن را نشانه فشار مضاعف بر مردم و نارضایتی رانندگان و همچنین تلاشی برای جبران کسری منابع سازمان تأمین اجتماعی توصیف می‌کنند و نه گامی در جهت عدالت اجتماعی. آنها با استناد به بند «چ» ماده ۲۸ قانون برنامه هفتم توسعه معتقدند که بیمه رانندگان پلتفرم‌های حمل‌ونقل باید اختیاری باشد. با این حال طرفداران و حامیان آن، مدعی‌اند که قانون و آیین‌نامه دولت چنین برداشتی را تأیید نمی‌کند و در هیچ صنفی بیمه «اختیاری» نیست.
پرداخت بیمه، متناسب با درآمدها
یکی دیگر از ایرادهایی که به این طرح گرفته می‌شود این است؛ از آنجایی که بسیاری از رانندگان به صورت پاره‌وقت یا نیمه وقت در تاکسی‌های اینترنتی فعالیت می‌کنند، پرداخت ۱۳.۵ درصد از کرایه بابت بیمه می‌تواند اجحافی در حق آنها، نسبت به رانندگانی که تمام‌وقت در این چرخه فعالیت می‌کنند باشد. گرچه محمدابراهیم جواهری، معاون حقوقی و مجلس سازمان تأمین اجتماعی در این مورد می‌گوید: برای حل این مسئله رانندگان در ۱۰ سطح مختلف تقسیم‌بندی می‌شوند تا میزان پرداختی متناسب با درآمد و مسافت طی‌شده آنان باشد.
مبنای قانونی این کار ماده ۳۵ قانون تأمین اجتماعی است که اجازه می‌دهد برای مشاغل خاص، «دستمزد مقطوع» تعیین شود. بنابراین، با هماهنگی ذی‌نفعان (از‌جمله رانندگان و تشکل‌های صنفی)، قرار شد دستمزد مقطوع در ۱۰ سطح مختلف تعریف شود. شاخص تعیین‌کننده این سطوح، میزان درآمد، مسافت و کارکرد خواهد بود. هر شش ماه یک بار یا یک سال یک بارهم فعالیت وی مورد بازنگری قرار می‌گیرد. قرار نیست یک راننده با ۱۰ میلیون درآمد، سهم ۱۳.۵ درصد بیمه‌اش مانند راننده‌ای که ۴۰ میلیون درآمد دارد باشد، او ۱۳.۵ درصد از ۱۰ میلیون درآمدش را پرداخت می‌کند.
اجباری یا اختیاری؟
اما اینها تنها نقدهای وارد شده به این طرح نیستند.رضا الفت‌نسب رئیس اتحادیه کشوری کسب و کارهای مجازی با نقد «اجباری بودن» این لایحه می‌گوید: نظر فعالان این حوزه صرفا بیمه اختیاری رانندگان است که در برنامه هفتم آمده و طرح مجلس به رانندگان ضربه می‌زند و مسافران را با افزایش قیمت مواجه می‌کند.
او معتقد است که این اقدام سازمان تامین اجتماعی برای رفع ناترازی منابع و مصارف خود است و اگر بازنشستگانی که در تاکسی اینترنتی مشغول کارند بیمه اجباری پرداخت کنند و مستمری‌شان قطع شود، دیگر وارد ناوگان نمی‌شوند که این مسئله به ضرر تاکسی‌های اینترنتی و مسافران خواهد بود. به علاوه اجباری شدن بیمه در رانندگان تاکسی اینترنتی موجب می‌شود که نیروی کار به جای خطوط تولید ترجیح بدهد که در تاکسی اینترنتی مشغول کار شود.
سمیه گلپور رئیس کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگران ایران نیز خواستار تعیین سهم بیمه ۷ درصدی برای رانندگان تاکسی اینترنتی شده و گفته است: اگر قرار است طرح مجلس برای بیمه شدن رانندگان تاکسی اینترنتی در کشور اجرایی شود این قشر باید مثل دیگر کارگران ۷ درصد حق بیمه پرداخت کنند و سهم ۱۳.۵ درصدی نداشته باشند.به گفته وی، تعریف روابط کار در مشاغل نوظهور بین کارگر و کارفرمای اینترنتی باید انجام شود و با توجه به سهم ۲۳درصدی که در بیمه برای کارفرما تعریف شده انتظار می‌رود این سهم بعد از بازتعریف از سوی مجلس برای کارفرمایان تاکسی‌های اینترنتی هم تعریف شود.
در همین خصوص نیما قاضی رئیس انجمن تجارت الکترونیک تهران هم به عنوان یکی دیگر از این منتقدان، از تلاش برای تصویب شتاب‌زده طرح در کمیسیون اجتماعی مجلس انتقاد کرده و گفته کاهش سهم بیمه رانندگان دقیقا در کدام بخش اتفاق افتاده است؟ به گفته این منتقدان، پیشنهاد کسب و کارهای مجازی این بوده که رانندگان حرفه‌ای یعنی کسانی که تنها شغل‌شان رانندگی است و حداقل ۸ ساعت کار می‌کنند، بیمه شوند و دولت سهمی پرداخت کند و راننده هم سهم خود را داشته باشد.
نگرانی مستمری بگیران
نقد مطرح شده بعدی در مورد این لایحه آن است که اگر بازنشستگانی که در تاکسی اینترنتی – به عنوان شغل دوم - مشغول کارند بیمه اجباری پرداخت کنند و مستمری‌شان قطع شود دیگر وارد ناوگان نمی‌شوند که این مسئله به ضرر تاکسی‌های اینترنتی و مسافران خواهد بود.با این حال محمدابراهیم جواهری – معاون حقوقی، مجلس و امور بین‌الملل سازمان تامین اجتماعی صراحتا اعلام کرده با تصویب اصلاح قانون بیمه رانندگان، مستمری بازنشسته‌ها قطع نمی‌شود و سازمان تامین اجتماعی این مسئله را قید کرده که بازنشسته‌های تمام صندوق‌ها که پاره‌وقت یا تمام‌وقت در تاکسی‌های آنلاین کار می‌کنند، با معافیت پرداخت حق سهم بیمه خود بدون قطع مستمری می‌توانند اشتغال داشته باشند.
یک طرح جدید و پیشنهادی
در همین راستا محمدحسن زدا، سرپرست اسبق سازمان تأمین اجتماعی برای حل اختلافات، طرحی پیشنهادی ارائه کرده که نه کرایه‌ها را بالا می‌برد، نه فشار بیش از حد بر راننده وارد می‌کند و نه کارفرما را نگران می‌کند: او پیشنهاد می‌دهد که رانندگان به سه دسته تقسیم و بیمه براساس سابقه، مهارت و درآمد آنان تنظیم شود:
گروه نیمه‌ماهر – سابقه صفر تا ۱۰ سال با حقوق مبنا: ۱۲ میلیون تومان، حق بیمه: ۱۲درصد و حق بیمه راننده و کارفرما هر کدام 720 هزار تومان. این فرمول معادل پرداخت روزی ۲۴ هزار تومان برای پوشش بیمه‌ای از سوی راننده است که هیچ افزایشی بر کرایه‌ها ایجاد نمی‌کند.
گروه ماهر با سابقه ۱۰ تا ۲۰ سال با حقوق مبنای ۱۴ میلیون تومان و حق بیمه: ۱۴ درصد و سهم بیمه راننده و کارفرما هر کدام 980 هزار تومان.
گروه استاد با سابقه ۲۰ تا ۳۰ سال و حقوق مبنای ۱۸میلیون تومانی و حق بیمه ۱۸درصدی که در آن و سهم بیمه راننده و کارفرما هر کدام یک میلیون و 620 هزار تومان در نظر گرفته شده است.
حالا باید منتظر ماند و دید که بالاخره مجلس چه تصمیمی را در جریان تصویب این طرح که ممکن است همین هفته به صحن بیاید، خواهد گرفت. آیا طرح با همان کیفیت و جزئیات ارائه شده به تصویب می‌رسد یا با اصلاحاتی مانند آنچ زدا گفته به تایید نمایندگان مجلس خواهد رسید؟
