گرمای زودرس بازار کولر و چیلر را به آتش کشید

هفت صبح، حمید رجبی| امسال تابستان عجله داشته و بسیار زودتر از سال‌های قبل خودش را به مردم ایران نشان داده است چرا که تقریبا از روزهای ابتدایی بهار، شاهد گرمای بیشتر از حد معمول بوده‌ایم. همین افزایش گرما به دلیل استفاده زود هنگام از وسایل سرمایشی، باعث افزایش مصرف برق شده و البته بازار فروش این گونه وسایل را نیز بیش از پیش داغ کرده است.

‌افزایش حجم بازار جهانی

البته گسترش بازار خرید و فروش وسایل سرمایشی فقط مختص ایران نیست و این موضوع بسته به مختصات جغرافیایی مختلف جهان رشد داشته است.طبق آمارهای سازمان جهانی انرژی پایدار برای همه ( International Energy Agency)، بازار سیستم‌های سرمایشی صنعتی در سال ۲۰۲۴ حدود ۲۲.۵۸ میلیارد دلار برآورد شده و پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۰۳۰ با نرخ رشد سالانه ۶.۹ درصد افزایش یابد.

بر همین اساس، افزایش دمای کره زمین و تغییرات آب‌و‌هوایی، خصوصا در قاره‌های آسیا و آفریقا باعث افزایش تقاضا برای این محصولات شده است. بر اساس همین آمار، سالانه حدود ۱.۲ میلیون کولر گازی جدید در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد که موجب افزایش ۲۵۰۰ مگاواتی تقاضای برق می‌شوند.

محبوب‌ها در ایران

سیستم‌های سرمایشی مختلفی برای کاهش دمای محیط تولید شده‌اند که مهم‌ترین آنها شامل کولرهای آبی و گازی، پنکه‌ها، چیلرها، هواسازها و سرماسازها هستند.در ایران، کولرهای آبی محبوب‌ترین سیستم سرمایشی هستند، زیرا مصرف انرژی پایینی دارند و برای مناطق خشک مناسب‌ هستند.

باید توجه داشت که انتخاب بین کولر آبی و کولر گازی بستگی به شرایط آب‌وهوایی، مصرف انرژی و هزینه‌های نگهداری دارد. کولر آبی معمولاً هزینه خرید و نگهداری کمتری دارد و مصرف برق پایین‌تری دارد، اما برای مناطق خشک مناسب‌تر است و در مناطق مرطوب کارایی خوبی ندارد. در مقابل کولر گازی سرمایش قوی‌تر و قابل تنظیم ارائه می‌دهد و برای همه مناطق مناسب است، اما مصرف برق بالاتری دارد و هزینه خرید و نصب آن بیشتر است.

چیلر، فن‌کویل و کولرهای پرتابل

در کنار کولرهای آبی و گازی و همچنین پنکه‌ها، چیلر و فن‌کوئل و کولرهای پرتابل نیز از دیگر وسایل سرماساز مهم در سیستم‌های تهویه مطبوع هستند که برای سرمایش و گرمایش ساختمان‌ها به کار می‌روند.چیلرها به دو نوع تراکمی و جذبی تقسیم می‌شوند و معمولاً در ساختمان‌های بزرگ، بیمارستان‌ها، مراکز خرید و ادارات استفاده می‌شوند. فن کوئل نیز دستگاهی است که وظیفه توزیع هوای سرد یا گرم را در محیط دارد. این دستگاه شامل یک کویل (لوله‌های پرپیچ‌وخم) و یک فن است که هوا را از روی کویل عبور داده و دمای آن را تنظیم می‌کند.

کولرهای گازی پرتابل هم یک نوع دستگاه خنک‌کننده هستند که عموما در مکان‌هایی که سیستم تهویه هوای مرکزی وجود ندارد یا نمی‌توان سیستم‌های تهویه مطبوع را نصب کرد، از آنها استفاده می‌شود. این دستگاه‌ها قابلیت حمل و نقل آسان دارند و معمولاً دارای یک لوله تخلیه برای خروج هوای گرم هستند.

مزایا و معایب 

در خصوص سه دستگاه خنک کننده که در بالا به آن اشاره شد، مزایا و معایب مختلفی وجود دارد که آنها را مرور می‌کنیم.از مزایای فن‌کوئل اشغال فضای کم توسط این دستگاه است. فن‌کوئل نیاز به کانال‌کشی ندارد و با سیستم لوله‌کشی هم کار می‌کند و استهلاک کمتری نسبت به سیستم کانال‌کشی دارد. مزیت دیگر آن این است که چون یک سر آن به هوای بیرون وصل است، عمل تهویه به خوبی انجام می‌شود. از معایب این دستگاه ایجاد صدای زیاد است و سبب می‌شود افراد از صدای زیاد آن اذیت شوند؛ همچنین این سیستم احتیاج به مراقبت و تعویض فیلتر دارد.

از جمله مزایای مهم چیلر هم بهره‌وری بالا و بهبود مصرف انرژی و برق در ساختمان‌های بزرگ و کارخانجات صنعتی است. همچنین کاهش میزان صدا و ارتعاشات در چیلر آن را به یک انتخاب جذاب تبدیل کرده است. البته چیلرها طول عمر نسبتا کوتاه‌تری دارند و امکان سرقت قطعات آنها به دلیل قرار گرفتن در فضای باز زیاد است. و در نهایت در مورد مزایا و معایب کولرهای پرتابل هم باید گفت یکی از معایب آنها کارایی محدود است.

به دلیل ابعاد کوچک و قابل حمل بودن، کولر گازی پرتابل نمی‌تواند مانند سیستم‌های خنک کننده ثابت فضاهای بزرگ را به طور کامل خنک کند. بنابراین، در فضاهای بزرگتر کارایی آن کمتر می‌شود و نمی‌تواند تاثیر مطلوبی روی دمای محیط داشته باشد. از سوی دیگر برخی از کولرهای گازی پرتابل مصرف انرژی بالایی دارند و این می‌تواند به افزایش هزینه‌های برق و استفاده از منابع انرژی منجر شود.

میزان مصرف چقدر است؟ 

هر کدام از این سه دستگاه سرمایشی که پیش‌تر به شما معرفی کردیم میزان مصرف برق متفاوتی دارند. بنابراین در شرایط فعلی که ناترازی برق در کشور وجود دارد و همچنین هزینه مصرف برق نیز افزایش داشته، توجه به میزان مصرف آنها اهمیت دارد.

ابتدا از فن کوئل آغاز می‌کنیم. در حالی که این دستگاه‌های سرماساز به خاطر توان خروجی بالای خود شناخته می‌شوند، مصرف برق آنها نیز می‌تواند قابل توجه باشد. البته در مقایسه با کولرهای گازی، مصرف برق فن کویل‌ها در شرایط خاص می‌تواند مقرون به صرفه‌تر باشد.

به‌عنوان مثال فن‌کویل یک طرفه به طور معمول 46 وات برق مصرف می‌کند در حالی که کولر گازی 12000 بی تی یو و معمولا 5 آمپر برق مصرف می‌کند. برای تعیین میزان مصرف برق یک دستگاه فن‌کویل، باید ظرفیت آن را بر کیلووات ساعت تقسیم کنیم. به عنوان مثال، یک فن‌کویل با ظرفیت 4500 وات به مدت یک ساعت، 0.45 کیلووات ساعت برق مصرف می‌کند بنابراین توان واحد فن‌کویل و مدت زمان استفاده از آن از عوامل اصلی تعیین کننده مصرف برق آن است.

چیلرها نیز در دو نوع جذبی و تراکمی ساخته می‌شوند که به علت تفاوت‌هایی که دارند از یکدیگر متمایز می‌شوند. بیشتر خانه‌ها و اداره‌ها از چیلر تراکمی استفاده می‌کنند که این نوع با انرژی الکتریکی کار می‌کنند. میزان مصرف برق این نوع دستگاه با توجه به منطقه جغرافیایی و آب و هوای آن تعیین می‌شود. به‌عنوان مثال در مناطق سرد در فصل‌های گرم سال، این دستگاه حدودا 14 ساعت در طول شبانه روز کار می‌کند، در صورتی‌که در مناطق گرم 24 ساعت کار می‌کند.

میزان مصرف برق چیلر تراکمی به این صورت است که مقدار برق مصرفی کمپرسور به اضافه مقدار برق مصرفی کندانسور و به اضافه مقدار برق مصرفی پمپ آب و در نهایت با اضافه کردن مقدار برق مصرفی خنک کننده به‌دست می‌آید. به صورت کلی یک چیلر تراکمی با ظرفیت 20 تن تبرید و ضریب عملکرد 4.5، حدود 15.5 کیلو وات برق مصرف می‌کند.

و در نهایت در مورد میزان برق مصرفی کولرهای پرتابل نیز باید گفت میزان مصرف برق کولرهای پرتابل بستگی به مدل، برند و نوع تکنولوژی آن دارد. به طور کلی، کولرهای پرتابل به طور متوسط بین 50 تا 200 وات برق مصرف می‌کنند. برای مثال، برخی از کولر گازی‌های پرتابل که با قدرت 8000 تا10000 BTU عرضه می‌‌شوند، حدوداً 1000 تا1500 وات برق مصرف می‌‌کنند. اما دستگاه‌های بزرگتر با قدرت بالاتر، مصرف برق بیشتری دارند. 

قیمت محصولات

قیمت دستگاه‌های سرماساز در بازار به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از این عوامل شامل، میزان توانایی دستگاه در تامین سرمایش مورد نیاز، کمپرسورهای مختلف با تکنولوژی‌های متفاوت، دستگاه‌هایی با مصرف برق کمتر و بازدهی بالاتر، کیفیت و تعداد فن‌های کندانسور، نوع گاز مبردی که در دستگاه استفاده می‌شود، برندهای معتبر و دستگاه‌های با کیفیت بالاتر و در نهایت قیمت مواد اولیه، هزینه‌های حمل‌ونقل و شرایط اقتصادی نیز بر قیمت نهایی دستگاه تاثیر دارند.