سنگک از بند یارانه پرید؟

هفت صبح، حامد رمضانی| هنوز هم صبح‌ها صدای تنور و پهن کردن خمیر و پاشیدن کنجد روی سنگ‌های داغ، بخشی از ریتم زندگی شهری‌ست. نانوایی سنگکی، همیشه پاتوق کوتاه اما صمیمی آدم‌هایی بوده که می‌خواستند روزشان را با نانی تازه شروع کنند. نان سنگک، یکی از قدیمی‌ترین، مغذی‌ترین و شاید محبوب‌ترین نان‌های سفره ایرانی است؛ نانی که هم طعم دارد، هم وزن و هم حافظه‌ جمعی.

اما حالا سنگک هم وارد لیست بحران‌ها شده؛ بحرانی با طعم گندم، عطر کنجد و قیمت‌های متغیر.در حالی که دولت هر سال هزاران میلیارد تومان یارانه برای تأمین نان اختصاص می‌دهد تا این کالای استراتژیک همچنان ارزان به دست مردم برسد، رئیس اتحادیه نانوایان سنگک تهران، خواستار آزادسازی قیمت نان سنگک شده است. درخواستی که در نگاه اول عجیب به‌نظر می‌رسد، اما از دل یک مناقشه قدیمی بین «قیمت دستوری» و «بازار آزاد» بیرون آمده.

«هرجا فشار نرخ دستوری باشد، فساد ایجاد می‌شود»؛ این را سلیمانی، رئیس اتحادیه نانوایان سنگکی تهران گفته و معتقد است اگر اصلاحات اساسی صورت نگیرد، تنها راه باقیمانده، آزادسازی قیمت نان است. او ادعا کرده که با آزادسازی قیمت، جلوی تخلفات گرفته می‌شود و تا ۳۵درصد صرفه‌جویی در مصرف آرد هم خواهیم داشت. از نگاه او، نان سنگک ارزان نه به نفع مردم، بلکه به نفع واسطه‌ها و سودجویانی است که از شکاف بین نرخ مصوب و قیمت واقعی سوءاستفاده می‌کنند.

در همین راستا خبرنگار روزنامه هفت صبح با او تماس گرفت و سلیمانی تنها به این جمله بسنده کرد که: حرف‌هایم را قبلا زده‌ام و فعلا صحبت دیگری نمی‌کنم اما در همین تهران، واقعیت چیز دیگری می‌گوید. در نیمه دوم سال گذشته، قیمت رسمی نان تا ۶۰ درصد افزایش یافت، اما با بی‌توجهی وزارت جهاد کشاورزی و نبود نظارت تعزیرات، بسیاری از نانوایی‌ها – مخصوصاً سنگکی‌ها – قیمت‌ها را به بهانه‌هایی مثل چند گرم کنجد اضافه تا بیش از ۲۰۰ درصد بالا بردند؛ بدون اینکه نگران برخوردی از سوی قانون باشند.

این قیمت‌ها برای کسانی است که حاضرند زمان قابل ملاحظه‌ای را در صف نانوایی بایستند. اما با خرید از طریق سامانه‌هایی همچون اسنپ فود و دیجی کالا، هزینه‌های حدود 15 تا 45 هزار تومان برای بسته‌بندی و خدمات ارسال دریافت می‌شود و خود نان ساده نیز از 8 تا 20 هزارتومان فروخته می‌شود.  مردم این را خوب می‌دانند که وقتی یارانه هست ولی نظارت نیست، قیمت‌ها بی‌صدا بالا می‌روند و کیفیت بی‌صدا پایین می‌آید.

نان سنگک همیشه یکی از مهم‌ترین اقلام سبد غذایی مردم بوده، به‌خصوص برای خانواده‌هایی که گوشت و برنج را از سفره کنار گذاشته‌اند و نان برایشان آخرین خط بقا است. حالا اگر قیمت همین نان هم رها شود، چه چیزی برای‌شان باقی می‌ماند؟از آن طرف، نانوایان هم گلایه دارند؛ از قیمت پایین مصوب، از سهمیه آرد ناکافی، از فشار هزینه‌ها و از مقرراتی که بیشتر شبیه زورآزمایی اداری‌ست تا حمایت واقعی. می‌گویند اگر قرار است با آرد یارانه‌ای نان خوب بدهند، باید آرد و تجهیزات و حقوق کارگر هم یارانه‌ای باشد.

حالا ماجرا به یک وگانه خطرناک رسیده. یارانه یا فساد؟ آزادی قیمت یا رهاسازی بازار؟ سفره مردم یا صرفه‌جویی دولت؟

نان، فقط یک خوراک نیست. نان، شاخصی‌ست برای سنجش حال جامعه. وقتی نان به بحران می‌افتد، یعنی فشار اقتصادی به ابتدایی‌ترین نیاز مردم رسیده. نان سنگک، این نان سنتی، امروز در صف آزادسازی قیمت ایستاده؛ اما کسی نمی‌داند آیا بعد از این آزادسازی یا به تعبیری آزادسازی از زندان تورم، مردم هنوز توان ایستادن در صف نانوایی را خواهند داشت یا نه.