جذابیت‌ پنهان تتر برای ایرانی‌ها | تتر یعنی دلار

هفت صبح | از روز پنجشنبه زمزمه باز شدن درگاه معاملات صرافی‌های رمزارز شنیده می‌شد تا اینکه دیروز اطلاعیه رسمی‌ایرانیکارت به این خبر رسمیت داد. در این اطلاعیه آمده بود که بعد از دریافت مجوزهای لازم از شاپرک درگاه این صرافی باز شده است.

در حالی که خیلی‌ها منتظر باز شدن درگاه بقیه صرافی‌ها مخصوصا صرافی‌های بزرگ و اسم و رسم دار بودند رئیس انجمن فین تک گفت که مشکل تا اندازه زیادی هنوز پابرجاست: «همه صرافی‌های بزرگ عضو انجمن فین‌تک هستند و درگاه پرداخت هیچ کدام‌شان باز نشده؛ صرافی‌هایی که درگاه‌شان بازگشایی شده صرافی‌های کوچک و گمنامی‌هستند که عضو انجمن هم نیستند، یکی دو مورد از صرافی‌هایی که درگاه پرداخت‌شان باز شده هم صرافی‌های متوسط هستند.

رضا مسعودی‌فر، مدیرعامل تترلند، هم در پستی که در توئیتر منتشر کرد نوشت: «همونطوری که در رسانه‌ها اعلام‌شده؛ تعداد انگشت‌شماری صرافی (عمدتا سایز کوچک با حجم معاملات اندک) در قبال پذیرش تعهدات شاپرک و بانک‌مرکزی، درگاه ۷۸۰۰ قبلیشون فعال شده قطعا می‌دونیم که تعهدنامه(شروط ۱۳گانه) رو بی قید و شرط پذیرفتند؛ اما این که تا چه حد اطلاعات معاملات و کاربران رو ارائه کردند؛ فقط خودشون می‌دونند و شاپرک از ۱۰ صرافی بزرگ بازار هیچ‌کدام درگاهشون فعال نشده.»

این خبرها را خیلی از رسانه‌ها با عنوان «ادامه محدودیت خرید و فروش تتر» منتشر کردند. حدود یک ماه و نیم پیش که درگاه‌ها بسته شدند هم بیشتر از هر رمزارزی اسم تتر را می‌شنیدیم و خیلی‌ها از محدودیت خرید و فروش آن مضطرب و ناراحت بودند. در حالی که برای خیلی‌ها اسم رمزارز با بیت کوین گره خورده، به نظر می‌رسد که در بین فعالان واقعی بازار رمزارزها این تتر است که جایگاه مهم‌تری دارد. اهمیت تتر برای ایرانی‌ها چیست و چرا اسم این رمزارز را بیشتر از بقیه می‌شنویم؟

تتر یعنی دلار

برای اینکه درباره اهمیت تتر در ایران بگوییم اول باید بدانید که رمزارزها انواع مختلفی دارند که یکی از انواع آنها «استیبل کوین» است. استیبل کوین‌ها از انواعی هستند که نرخشان به یک معیار واقعی بیرونی میخ شده است و با آن بالا و پایین می‌رود.

از این جهت استیبل کوین‌ها ثبات بیشتری دارند و برای کسانی که می‌خواهند ریسک کمتری کنند مناسب‌تر به نظر می‌رسند. تتر یا USDT هم یک استیبل کوین است که نرخش به نرخ دلار آمریکا میخ شده و تابع مستقیمی ‌از آن است. از قضا تتر یکی از معتبرترین استیبل کوین‌ها است، احتمالا همین جا فهمیده‌اید که چرا تتر در کشوری مانند ایران اهمیت بیشتری پیدا می‌کند مخصوصا وقتی که بازار دلار نوسان دارد. 

طبیعتا برای کسانی که در نوسان‌های ارزی می‌خواهند دلار را پناهگاه پولشان کنند خرید و فروش فیزیکی دلار با انواع و اقسام دردسرها همراه است؛ از ریسک تقلبی بودن تا خرید با نرخ‌های مختلف گرفته تا خطرناک بودن نگهداری دلار و بعد دردسرهای فروش آن. در حالی که خرید و فروش تتر بخش بزرگی از این مشکلات را ندارد. پول شخص به ارزش دلار نگه داشته می‌شود بدون انواع محدودیت‌ها. پس عجیب نیست که در ایران برای خیلی‌ها تتر مهم تر از بیت کوین باشد. 

از طرفی تتر دقیقا به دلیل داشتن همین خاصیت دلاری، می‌تواند برای بسیاری از معاملاتی که با مشکل تحریم رو به رو هستند به کار بیاید البته نه معاملات کلان مانند فعالیت‌های بزرگ وارداتی، چون آنها با حواله‌های دلار توافقی انجام می‌شود.

حواله‌ها هم اولا ارزانتر از نرخ دلار آزاد هستند ثانیا همانطور که از اسمشان پیداست حواله هستند و دلار فیزیکی نیستند و قابلیت تبدیل به تتر و بعد معامله با تتر را ندارند اما برای معاملات کوچکتر مثلا دادن بدهی‌های بین المللی کوچک یا پرداخت دستمزد کارشناسان بین المللی یا همچنین خریدهای کوچک و بزرگ در کشورهای دیگر می‌تواند به کار بیاید مثلا می‌دانیم که بعضی از سرمایه گذاران ایرانی ملک در کشورهای اطراف هزینه خرید ملک را با تتر پرداخت می‌کنند.

همه اینها را گفتیم اما نمی‌شود یک موضوع مهم را در مورد تتر نگوییم، اینکه ورود به این بازار هم ریسک‌های خودش را دارد و اینطور نیست که ایرانی‌ها خیلی راحت بگویند که حالا که خرید تتر راحت تر از دلار است پس چرا همگی به سمت آن نرویم؟ اول از همه خطر خالی فروشی است.

شما به عنوان یک ایرانی معمولی نمی‌توانید شخصا از بازارهای جهانی تتر بخرید بلکه به یک واسطه نیاز دارید که این کار را برایتان انجام دهد. کار صرافی‌های رمزارز دقیقا همین است، اینکه ریال شما را تبدیل به دلار کنند و با آن به حساب شما تتر بخرند و در کیف پولتان که در پایگاه‌های همین صرافی‌ها قابل دسترسی است، نگه دارند اما اگر آنها ریال را از شما بگیرند و بعد کیف پول شما را اصطلاحا خالی شارژ‌ کنند چه؟

اگر به شما نشان بدهند که کیف پولتان به میزان پرداختی که داشته‌اید پر شده اما در واقع بعدتر این موجودی قابل تبدیل به ریال نباشد چه؟ پس اعتبار صرافی‌ها خیلی زیاد اهمیت پیدا می‌کند اما برای ایرانی‌ای که سابقه و تجربه صندوق‌های قرض‌الحسنه مجوزدار را دارد چطور اعتماد به این صرافی‌ها راحت خواهد بود؟

موضوع دیگر خود ایرانی بودن ما است. ما تحریم هستیم و اگر معامله با رمزارزها در سطح جهانی آزاد باشد تحریم چه معنی خواهد داشت پس دامنه تحریم‌ها مدت زیادی است که به این حوزه هم آمده و هر روز تیغ مسدود شدن حساب‌هایی که به نحوی با ایرانی‌ها در ارتباط باشند به گردن سرمایه گذاران نزدیک‌تر می‌شود. البته صرافی‌های معتبر بارها توضیح داده‌اند که از چه راه‌هایی این خطر را کنترل می‌کنند اما به هر حال نمی‌توان این ریسک بزرگ را نادیده گرفت.

مشکل دقیقا همین است

حالا که از جانب شهروندان ایرانی به موضوع تتر نگاه کردیم بد نیست از جانب سیاست گذاران ایرانی هم به موضوع نگاه کنیم. سیاست گذارانی که تمام تلاششان را می‌کنند که بازار دلار را در دست خودشان و تحت کنترل نگه دارند. از نظر آنها چیزی به نام بازار آزاد دلار نباید وجود داشته باشد. اگر کسی نیاز به واردات دارد می‌تواند از دولت دلار بگیرد و اگر هم کسی می‌خواهد مسافرت کند باید همین کار را انجام دهد و شهروندان خارج از این حالت‌ها نیازی به خریدن دلار ندارند.

آنها این استراتژی را راهی برای جلوگیری از تشکیل بازار سوداگری دلار در نظر می‌گیرند. حالا فکر کنید که یک بازار موازی، آنلاین، در دسترس و... وجود داشته باشد که خیلی راحت بتوان در آن دلار خرید و فروش کرد. نگاه دولت به این بازار چطور خواهد بود؟ ضمن اینکه چطور حساب و کتاب مالی فعالان این بازار را کنترل خواهد کرد؟ با معضلاتی مانند فرار مالیاتی و پولشویی چه خواهد کرد؟

پس طبیعی است که رابطه سیاست گذار ایرانی با تتر هیچ وقت خوب نباشد. ضمن اینکه خطر بالقوه مسدود شدن حساب چند میلیون نفر و بحران اقتصادی و اجتماعی که این اتفاق می‌تواند در پی داشته باشد هم چیزی نیست که دولت بتواند به راحتی آن را نادیده بگیرد. ممکن است بگویید پس چطور با همه اینها دولت با خیال راحت خرید و فروش تتر را ممنوع نمی‌کند؟

برای این موضوع دلایل زیادی مطرح می‌شود مثل اینکه معامله با تتر برای خود کارگزاران دولت و حاکمیت هم یک مسیر راهگشا محسوب می‌شود. دلیل دیگر اینکه به هر حال همین حالا چند صدهزار نفر در این بازار سرمایه گذاری کرده‌اند و نمی‌توان سرمایه همه آنها را مسدود کرد. پس دولت همانطور که در ماه‌های اخیر دیده‌ایم وارد عمل می‌شود تا ابزارهای نظارتی‌اش را در این بازار تقویت کند که نمونه‌اش همین کاری است که با صرافی‌های ارز دیجیتال کرده است و از آنها خواسته اطلاعات مشتریانشان را کامل و به طور مستمر در اختیار نهادهای قانونی قرار دهند.