خداحافظی با سرمایه‌داران حجاز | نگرانی از ترامپ؛ خداحافظی با تهران
معلوم نیست بعد از رفتن سعودی‌ها چه کسی قرار است جای آنها را در شمال کشور بگیرد
هفت صبح| سرمایه‌داران یک شرکت معروف سعودی دیروز تکلیف سرمایه‌گذاری را در ایران روشن کردند. آنها حدود 190 میلیون دلار پول خود را از بورس تهران بیرون کشیدند و از بازی اقتصادی در کشور ما خارج شدند. گروه صنعتی «صافولا» را شاید کسی نشناسد اما روغن‌های لادن، بهار و نسترن، اسامی آشنایی هستند که این شرکت عربی حدود 80 تا 90 درصد از سرمایه هلدینگ آنها را تامین می‌کرد. «صافولا» حالا ولی از واهمه اول بهمن‌ماه که قرار است، ترامپ دوباره درهای کاخ سفید را باز کند به همکاری خود با ایرانی‌ها پایان داده است.
قصه پیمان اخوت بین بهشهر و جده
قصه دو شرکت بزرگ مواد غذایی، یکی در عربستان و دیگری در ایران تقریبا در دهه 80 شمسی به هم گره خورده و حالا در این سال از هم جدا شده است. شرکت ایرانی حدود سال 1340 در استان مازندران ساخته می‌شود و شرکت عرب (صافولا) در سال 1358 در شهر جده. نماینده‌های «صافولا» سه دهه بعد از عربستان به دفتر شرکت ایرانی در بهشهر می‌آیند و شرکتی مشترک به نام «صافولا بهشهر» تاسیس می‌کنند که کار آن قرار بود تولید روغن خوراکی باشد.
این شرکت به‌سرعت سکان‌دار تولید تقریبا نیمی از روغن خوراکی بازار می‌شود. ایرانی‌ها و سرمایه‌داران عرب سپس رو به شکر می‌آورند و سراغ تولید این ماده غذایی می‌روند. البته به یک شرکت توزیع و پخش هم نیاز داشتند که ضمیمه هلدینگ خود می‌کنند. این مدت شرکت‌های دیگری به این هلدینگ پیوسته یا از آن جدا شدند. مثلا این تیم ایرانی-عربستانی سال 1393 روغن آفتاب و بقیه تعلقات آن را به یک مالک ایرانی فروختند اما تا همین ماه پیش در وبسایت‌های کاریابی، برای شرکت‌های دیگر خود دنبال نیروی کار می‌گشتند.
از شریک سابق عربستانی چه می‌دانیم؟
تقریبا سال 1394 بود که شرکت عربستانی صافولا برخلاف شرکت‌های خارجی دیگر اعلام کرد تصمیم دارد با وجود تنش دیپلماتیک میان تهران و ریاض، به فعالیت خود در ایران ادامه دهد. این تصمیم به دنبال قطع ارتباطات اقتصادی ایران و عربستان بعد از حمله به سفارت این کشور در تهران رخ داد و اصرار صافولا به ماندن در ایران حتی منجر به سقوط سهام آنها در بورس عربستان شد.
همان زمان رسانه‌های راست و چپ با کنایه درباره «رخنه یک شرکت عربستانی در بازار روغن» می‌نوشتند و به شکل مشکوکی حضور آن را تقبیح می‌کردند. حتی این بدبینی به اینجا رسیده بود که کمپینی برای نخریدن محصولات شرکت بهشهر که با صافولا همکاری می‌کرد شروع به تبلیغ کرد. اگرچه حضور این کمپانی به نفع تولید بود اما منتقدان هم نمی‌توانستند روی سهم 80 درصدی طرف سعودی در شرکت بهشهر بی‌توجه باشند.
البته صافولا به‌جز ایران در عربستان، مصر، ترکیه، قزاقستان و اردن هم فعال بود. مثلا استراتژی تولید روغن و شکر را در مصر هم تکرار کرده است. یا در عراق و سودان هم سهامدار بخش اعظم شرکت‌های آن سرزمین‌ها بوده. اما احتمالا حساسیت‌های فرهنگی درباره حضور سرمایه‌داران عرب، موقعیت را در ایران پیچیده‌تر می‌کرد. اطلاعات جالب دیگر درباره صافولا این است که تا مدت‌ها فردی که به نام مامون فالح سعید الداود، به‌عنوان رئیس هیات مدیره صافولا معرفی شده. شخصیت عجیبی دارد.
نگرانی از ترامپ؛ خداحافظی با تهران
حالا صافولا از دفتر مرکزی خود در اتوبان فتح تهران رفته و علتش هم این بوده که میلیاردرهای سعودی نگران روی کار آمدن ترامپ شده‌اند. با توجه به اینکه آنها در دوره اول ترامپ ایران را ترک نکرده بودند، این بار این تصمیم می‌تواند سیگنالی از وضعیت دیپلماتیک پیش‌رو بین ایران و آمریکا باشد که زودتر به گوش طرف عربستانی رسیده است. البته همه این‌ها یکی فقط حدس و گمان است.
تاریخچه ریشه‌دار شرکت بهشهر
همکار اصلی عربستانی‌ها، یعنی شرکت‌های صنعتی بهشهر تاریخچه مفصلی دارد. از آن دسته شرکت‌هایی بوده که بعد از انقلاب، مالکیت آن به دولت منتقل می‌شود و مالک آن (اکبر لاجوردیان) از ایران می‌رود. سپس مالکیت آن به بخش خصوصی واگذار می‌شود. اسناد نشان می‌دهد که همکاری با عربستانی‌ها از سال 1382 شروع و سال 1387 جدی‌تر شده. توسعه صنایع بهشهر سپس سراغ مواد شوینده می‌رود و این بار بدون ردپای صافولا محصولاتی مثل گلنار، سپید، گلی و شبنم را در بازار توزیع می‌کند.
چه کسی جای عرب‌ها می‌آید؟
با خداحافظی سعودی‌ها هنوز به طور قطعی معلوم نیست چه کسی جای آنها را در شمال کشور قرار است بگیرد. به نظر می‌رسد آگهی تغییرات مدیریتی گروه صنعتی بهشهر هنوز هم به صورت اینترنتی ثبت نشده. در توییتر یک خبرنگار قدیمی گمانه‌زنی کرده که گروه مدلل خریدار سهام 187 میلیون دلاری آنها بوده است. خانواده مدلل هم که دیگر برای بازرگانان نیاز به معرفی ندارد.
این خاندان مالک شرکت‌های مختلفی در زمینه‌های کشاورزی و صنایع غذایی هستند. از آن طرف یک کارخانه سیمان و کارخانه خوراک دام و طیور هم اداره می‌کنند. خریدار هرکه باشد تنها اطلاعات ما از او این است که با یک بودجه 16 هزار میلیارد تومانی مهم‌ترین بازار روغن کشور را به نام خود خواهد زد.