تابستان با خوزستان چه کرد؟

هفت صبح، قاسم آل‌کثیر|  تابستان امسال را می‌توان تابستانی جهنمی برای شهروندان استان خوزستان دانست. حتی حالا و با اینکه روند کاهش دما در بسیاری از استان‌های کشور شروع شده و حتی در برخی از استان‌ها نیز شاهد بارش باران هستیم، اما همچنان مردم استان‌های جنوب غرب و جنوب کشور ازجمله خوزستان و بوشهر با گرمای جهنمی نزدیک به ۵۰ درجه‌ای هوا روبه‌رو هستند.

هنوز هم تعدادی از شهرهای استان خوزستان در صدر لیست گرم‌ترین نقاط جهان هستند و سریال قطعی برق نیز مانند تمامی طول تابستان همچنان ادامه دارد. قطعی‌هایی که شاید در روز چندین بار اتفاق بیفتد. این مسئله یعنی گرمای بی‌سابقه و قطعی‌های پی‌درپی و طولانی در شهرهای استان خوزستان باعث شده تا کولرهایی که همچنان بی‌وقفه کار می‌کنند تا اهوازی‌ها و آبادانی‌ها شاید این آخرین روزهای نفسگیر گرم تابستان را راحت‌تر سپری کنند نیز، از نفس بیفتند! 

اینجا خوزستان است. استانی که هنوز جهنم گرما را می‌توانید به خوبی در شهریورماه آنجا تجربه کنید. جهنمی که خاموشی‌های مکرر، زندگی را عملا برای مردمانشان طاقت فرسا کرده و باعث شده تا شهروندان این استان نیز انتقادهایی جدی به عملکرد مدیران در بخش تامین برق و انرژی داشته باشند. شهروندانی که معتقدند در حالیکه بخش اعظمی از انرژی کشور را تامین می‌کنند و روی انباری از نفت و گاز راه می‌روند، نباید با چنین گرمای طاقت فرسایی، تا این حد از قطعی آب و برق رنج ببرند. 

 وقتی گرما نفس می‌گیرد

قطعی برق در خوزستان اما شاید با تمام استان‌ها فرق داشته باشد. وقتی در گرمترین شهرهای جهان زندگی کنی، قطعی برق مانند قطع آب است. مانند نفسی که می‌کشیم. به همان نسبت قطع شدن برق یعنی خاموشی کولرهای آبی و رویارویی انسان با گرمای 50 تا 60 درجه‌ای که حتی زنده بودن را سخت می‌کند چه رسد به زندگی کردن را!

احمد، کارمند یکی از ادارات دولتی اهواز، می‌گوید: ما در طول روز چندین بار خاموشی داریم. یک بار وقتی در محل کار هستیم و بار دیگر وقتی برای استراحت به خانه می‌رویم. حتی گاهی که بعدازظهرها و پس از استراحت برای رسیدگی به امورات زندگی به خارج از خانه می‌رویم، در بازار نیز ممکن است با قطعی برق مواجه شویم.

سهیلا زنی خانه‌دار و مادر یک کودک و یک نوزاد شیرخوار است، او نیز می‌گوید: هر بار برق قطع می‌شود، من نصف جان می‌شوم. گرمای بالایی که ما داریم، برای نوزاد شدیدا خطرناک است و با قطعی برق، نفس‌های من و همسرم از استرس به شماره می‌افتد. حتی گاهی برای اینکه نوزادمان دچار مشکل نشود، از لحظه شروعِ قطعی برق سوار ماشین‌مان می‌شویم و کولر آن را روشن می‌کنیم و منتظرِ آمدن برق می‌مانیم.

گرمایی که در آن تخم مرغ نیز می‌پزد در کنار قطعی‌های مکرر برق، به طور طبیعی باعث می‌شود تا وسایل برقی نیز عمر کمتری داشته باشند و آمار سوختن و نیم سوز شدن آنها روز به روز بیشتر و بیشتر شود. با این حال شهروندانی که وسایل برقی‌شان با بدشانسی سوخته است، مدعی‌اند که اداره برق هیچ اقدامی برای جبران خسارات آنها نکرده و نمی‌کند.

 آموزش زیر سایه آتش گرما

مهرماه که می‌شود، برای مردم و والدین اهوازی و خوزستانی قصه دیگری آغاز می‌شود. برخلاف اکثر شهرها که همزمان با کاهش گرما، خاموشی‌ها نیز قطع شده یا کمتر می‌شود، خوزستان همچنان با این پدیده کلافه کننده دست به گریبان است. موضوعی که حتی آموزش و سال تحصیلی را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.

عدنان، معلمی در یکی از روستاهای شهرستان حمیدیه، در این باره یعنی قطعی برق در مهرماه هشدار می‌دهد و می‌گوید: ما در آستانه مهرماه و فعال شدن مدارس هستیم، اما همچنان برق قطع می‌شود. اگر بخواهیم با همین دست فرمان جلو برویم مسلما به مشکل بر می‌خوریم چرا که قطعی برق کودکان و به دنبال آن خاموشی وسایل سرمایشی دانش‌آموزان را در مدارس کلافه می‌کند و به ساختار و سیستم آموزشی ما از نظر کیفی آسیب می‌زند.

 پیوند خاموشی برق و بحران آب

قطعی برق در تهران اما مصادف است با قطعی آب درساختمان‌هایی که پمپ آب دارند. این معضل اما در خوزستان بسیار شدیدتر است. قطعی برق حتی باعث قطعی آب نیز می‌شود. از آنجایی که فشار آب در خوزستان، خصوصا در شهرستان اهواز، به‌شدت پایین است، از سال‌ها قبل بیشتر خانواده‌ها از دستگاه پمپ مکش آب برای بهتر شدن فشار استفاده می‌کنند، بنابراین  قطعی برق در این استان باعث می‌شود تا در گرمای جهنمی تابستان، عرصه بیش از پیش برای مردم این خطه تنگ شود. به زبان ساده مردم یکی از گرمترین نقاط جهان نه آب دارند و نه برق!

 ریشه‌های ناترازی برق

ناترازی فعلی شبکه برق کشور و از جمله خوزستان، نتیجه سال‌ها کم‌توجهی به توسعه زیرساخت‌ها، فرسودگی تجهیزات و عدم سرمایه‌گذاری متناسب با رشد مصرف است.تحلیلگران انرژی همواره هشدار داده‌اند که عدم نوسازی نیروگاه‌ها، تلفات بالای شبکه توزیع و افزایش نامتوازن تقاضا، بحران امروز این گرمترین استان کشور را، اجتناب‌ناپذیر کرده است.

در حقیقت با وجود نقش کلیدی در تولید برق کشور، زیرساخت‌های فرسوده و فشار مضاعف ناشی از مصرف صنعتی و آب‌وهوای گرم، تاب‌آوری شبکه را کاهش داده است.چالشی که حل پایدار آن مستلزم برنامه‌ریزی بلندمدت و تخصیص منابع مالی کافی است. 

   تأثیر بر صنایع و اقتصاد

قطعی برق در تابستان، اینجا نیز بر عملکرد صنایع نیز تأثیر گذاشته است. به گفته کارشناسان، در برخی صنایع، تنها یک ساعت قطعی برق معادل چند روز توقف در تولید هزینه‌ساز بوده و اثرات آن بر ظرفیت اشتغال، افزایش بیکاری و حتی خروج سرمایه‌گذاران کاملا ملموس است. با این حال، فصل گرما رو به پایان است و این می‌تواند نویدی باشد بر کاهش خاموشی‌ها و دلگرمی برای مدیران صنایع باشد.

در چنین شرایطی، سید حجت‌الله موسوی، سخنگوی صنعت برق خوزستان تنها توضیحی که می‌دهد، همان داستان همیشگی کمبود آب سدها است. وی چندی قبل در این زمینه گفته بود: خشکسالی و کاهش شدید آب سدها، باعث شده تا این وضعیت بر نیروگاه‌های برق‌آبی استان نیز تاثیر بگذارد. از سویی پیک مصرف تابستان حدود سه برابر زمستان است؛ مصرف خوزستان از سه هزارو ۴۰۰ مگاوات در زمستان به ۱۱ هزار مگاوات رسیده که حدود ۸۰ درصد آن مربوط به سیستم‌های سرمایشی است.

وی تاکید کرده که مشکلات زمستانی، از جمله کمبود سوخت برای نیروگاه‌های گازی و تاخیر در اورهال‌ها، باعث شد نیروگاه‌ها برای تابستان به‌طور کامل آماده نشوند، همچنین همزمان با آغاز تابستان، نیروگاه اتمی بوشهر حدود یک هزار مگاوات از مدار خارج شد، این عوامل باعث فاصله زیاد بین تولید و مصرف برق شد و مدیریت شبکه برق ایران به ناچار محدودیت‌هایی برای صنایع، کشاورزی و بخش خانگی اعمال کرد. موضوعی که باز هم به معضلی به نام بی‌برنامگی و ناتوانی در پیش‌بینی نیازهای آینده صنعت آب و برق دارد.    

   و باز هم هورالعظیم 

امسال طبیعت هم از آتش خشم گرما در امان نبود. مانند هورالعظیم که همچنان پرونده‌اش مانند تمام ایام تابستانی که پشت سرگذاشتیم، باز است. افزایش گرما در خوزستان درکنار قطعی برق و سایرِ مشکلاتِ دیگر، آتش سوزی در تالاب هورالعظیم و انتشار دودِ ناشی از آن در برخی از شهرهای خوزستان، مصائب این استان را دو چندان کرده است.

گفته می‌شود از ابتدای امسال تاکنون ۲۳ تا ۲۵هزار هکتار از بخش عراقی و ۴۵۰ هکتار از بخش ایرانی تالاب هورالعظیم دچار آتش‌سوزی شده است.‌ رئیس اداره حفاظت محیط زیست هویزه اخیرا گفته بود که با توجه به اینکه قسمت‌هایی از بخش ایرانی تالاب هورالعظیم نسبتا آب دارد، آتش به سرعت مهار می‌شود.‌ در واقع کمبود آب در بخش عراقی تالاب هورالعظیم موجب بروز پدیده خودسوزی در این تالاب شده است. خشکی گسترده تالاب، گسترش آتش‌سوزی را به‌دنبال داشته و دود ناشی از آن، هوای شهرهای غرب استان خوزستان را آلوده و روند عادی زندگی شهروندان را مختل کرده است.

وقوع آتش در بخش عراقی تالاب، علاوه بر تهدید جدی برای گونه‌های جانوری و پوشش گیاهی، به دلیل وزش باد به سمت ایران، موجب آلودگی هوای شهرهای غرب استان خوزستان به‌ویژه شهرستان‌های هویزه، دشت‌آزادگان، حمیدیه و اهواز شده است.

در تابستانی که در روزهای واپیسن آن هستیم، دود و آلودگی ناشی از سوختن هورالعظیم جان، بارها تنفس را برای شهروندان مشکل کرده بود تا جایی‌که جمعیت هلال‌احمر استان نیز در چندین نوبت ماسک‌های رایگان را بین شهروندان شهرهای هویزه و سوسنگرد کرد، اما به دلیل غلظت بالای دود، این آلودگی به فضای داخلی خانه‌ها نیز نفوذ کرده و مردم را همچنان آزار می‌داد و می‌دهد.

گرچه استاندار خوزستان پس از رایزنی با طرف‌های عراقی و وزارت خارجه دستور داد تا با هواپیمای آب پاش بخشی از آتش سوزی خاموش شود. اقدامی که با دخالت هواپیمای آبپاش در دو روز موفق شد تا بخشی از آتش را خاموش کند. اما هواپیمای آبپاش نیز چاره ساز نبوده و آتش همچنان در هورالعظیم می‌تازد. چالشی که فعالان محیط زیست تنها راه را آبرسانی دانستند.

   تا سال بعد!

تابستان آخرین نفس‌هایش را می‌کشد. هرچه بود مردم تحمل کردند. گرچه مسئولان اعلام کرده‌اند که از این پس و با کاهش شدت گرما؛ آمار خاموشی‌ها کمتر خواهد شد. با این حال فعالان اجتماعی معتقدند که مسئولان باید ازهم اکنون تدابیر لازم برای جلوگیری از تکرار چنین ناترازی‌ای را برای سال آینده بررسی کنند تا مبادا شهروندان مظلوم این خطه، سال آینده نیز دوباره شاهد چنین مصائبی باشند.