کلاس زبان، هیاهو برای هیچ
آموزش انگلیسی هم در مدارس به اهداف خود نرسیده است و زیرساخت و دبیر برای زبان‌های دیگر اصلا وجود ندارد
هفت صبح، حمیدرضا خالدی| بعد از گذشت 23سال از تصویب اضافه شدن زبان‌های خارجه جدید به مدارس و در حالیکه آموزش زبان انگلیسی در مدارس چندان توفیقی نداشته و ندارد، حالا دوباره و طی یک سال گذشته موضوع بحث آغاز روند آموزش این زبان‌ها به یکی از سرفصل‌های برنامه‌های آموزش و پرورش بدل شده است. گرچه هنوز هم بسیاری معتقدند که با شیوه کنونی تدریس در مدارس و زیرساخت‌های نداشته آموزشی، بعید است که چنین طرحی به نتیجه قابل توجهی برسد و بتواند گامی باشد برای آشنایی دانشآموزان با زبان‌های زنده و کاربردی دنیا.
23 سال پیش
دوم آبان۱۳۸۱ بود که شورای عالی آموزش و پرورش طرح «توسعه آموزش زبان‌های آلمانی، فرانسوی، ایتالیایی، اسپانیولی و روسی» را به تصویب رساند. مصوبه‌ای که کمی پس از آن برای اجرا ابلاغ شد، اما عملا تاکنون و بعد از گذشت بیش از دو دهه، هنوز اجرایی نشده است.
بی‌توجهی به اجرای این طرح و ناکامی در آن باعث شد تا مقام معظم رهبری در اردیبهشت 1395 طی سخنان انتقادی تند خطاب به مسئولان بگویند:«من همین‌جا این حرفی را که گاهی هم گفته‌ام به مسئولین آموزش‌وپرورش [تکرار می‌کنم]؛ شاید به مسئولین محترم فعلی نگفته باشم اما قبل‌ها مکرر گفته‌ام؛ این اصرار بر ترویج زبان انگلیسی در کشور ما یک کار ناسالم است.
بله، زبان خارجی را باید بلد بود اما زبان خارجی که فقط انگلیسی نیست، زبان علم که فقط انگلیسی نیست. چرا زبان‌های دیگر را در مدارس به‌عنوان درس زبان معین نمی‌کنند؟... چرا زبان فرانسه یا زبان آلمانی تعلیم داده نمی‌شود؟ زبان‌های کشورهای پیشرفته شرقی هم زبان بیگانه است، این‌ها هم زبان علم است.»
از اصلاح تا بایگانی
با این حال دلایل مختلفی مانند نداشتن نیروی انسانی لازم یا معلمان تخصصی زبان‌ها، در کنار بی‌میلی دانشآموزان برای یادگیری این زبان‌ها باعث شد تا اجرای این برنامه عملا مسکوت بماند تا آنکه شورای عالی انقلاب فرهنگی در ۲۷اردیبهشت سال گذشته اقدام به بازنگری و اصلاح مصوبه یاد شده کرد.
دبیر کمیسیون برنامه درسی و تربیتی شورای‌عالی آموزش و پرورش در مورد این مصوبه می‌گوید: «دانشآموزان باید یک زبان خارجه را طی دوران تحصیل در دوره متوسطه اول و دوم بخوانند اما این زبان الزاما انگلیسی نیست و آن‌ها می‌توانند از بین زبان‌های انگلیسی، فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، روسی، عربی، چینی و اسپانیایی دست به انتخاب بزنند.» وی البته تاکید می‌کند که یادگیری زبان عربی به‌عنوان زبان قرآن در دوره اول و دوم متوسطه اجباری است اما اگر کسی تمایل داشته باشد می‌تواند برای آموزش بیشتر و تسلط بر مکالمه در کلاس‌های اختیاری عربی شرکت کند.»
بعد از دو دهه
حالا بعد از 23 سال علی لطیفی، رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش با بیان این که در سازمان برای تامین منابع کتب درسی اقداماتی انجام شده‌اند؛ گفته که محتوای کتب فرانسه و آلمانی برای مدارس آماده شده است. علی لطیفی البته در مورد عدم موفقیت اجرای طرح آموزش زبان‌های خارجی در مدارس گفته است هنوز در دانشگاه‌ها نتوانسته‌ایم تنوع زبان‌های خارجی را تثبیت کنیم زیرا فرهنگ عمومی دانشگاهی ما هنوز این موضوع را نپذیرفته است!
بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که این طرح در مدارس موفق باشد. در نتیجه دشواری این کار برای آموزش و پرورش دو چندان است، البته تحقق آن غیرممکن نیست اما سختی‌های خاص خودش را دارد و در وهله اول فرهنگ، سپس تأمین دبیر و دانش‌آموزانی که این عنوان درسی را بپذیرند باید مهیا باشد. زیرساخت کافی برای اجرای آموزش زبان‌های خارجه به جز عربی و انگلیسی در مدارس مهیا نیست.
آموزش اختیاری!
پیش از این نیز موسی‌الرضا کفاش، معاون دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش گفته بود: «در شورای عالی آموزش و پرورش مصوبه‌ای مبنی بر آموزش زبان‌های خارجه به جز انگلیسی و عربی تصویب شده است. بر اساس این مصوبه مجوز آموزش زبان‌های فرانسوی، آلمانی، اسپانیایی، عربی و چینی در مدارس صادر شده است. اگر مدرسه‌ای شرایط و امکانات آموزش زبان‌های خارجه را داشته باشد، می‌تواند به صورت خودجوش به دانشآموزان آموزش دهد.
وی با بیان اینکه پیش‌تر پیشنهاد شده بود هنرستان‌های تخصصی زبان ایجاد شود، اظهار کرده بود: اگر این امر محقق شود، می‌توانیم زبان‌های غیرانگلیسی را به شیوه مناسبی تدریس کنیم. البته این موضوع به عنوان اولویت روی میز آموزش و پرورش نیست که بتوان با تمام دشواری‌هایش، راه‌هایی برای تحقق آن در نظر گرفت. بعد در شورای عالی مطرح کنند.
این در حالی است که یکم مرداد ۱۴۰۱ احمد محمودزاده، رئیس سازمان مدارس و مراکز غیر دولتی وزارت آموزش و پرورش گفته بود که احتمالا زبان فرانسه از ابتدای مهر به دانشآموزان تدریس شود.جالب اینجاست که هنوز آموزش زبان‌های خارجه جدید در مقاطع متوسطه اجرایی نشده است که گروهی از مسئولان مدعی‌اند که این آموزش‌ها باید از مقطع دبستان آغاز شود.
موضوعی که موسی‌الرضا کفاش، معاون دبیرکل شورای عالی آموزش‌وپرورش در واکنش به آن گفته است: آموزش زبان‌های خارجی فعلا از دوره اول متوسطه ارائه می‌شود و به دوره ابتدایی نرسیده و به صورت رسمی این آموزش‌ها را نداریم اما اینکه در آینده این آموزش وارد دوره ابتدایی شود، نیازمند دلایل متقن علمی و پژوهشی هستیم.
