صد هزار پرستار کم داریم | قصه تکراری کمبود نیروی انسانی
سالانه ۳۵۰۰ نفر در بیمارستان‌ها بازنشسته و ۱۵۰۰ نفر به دلیل مشکلات فراوان ترک کار می‌کنند
هفت صبح، میلاد سعادتی | زنی حدودا 40 ساله دربه‌در در بیمارستان...، دنبال پرستار و متخصص قلب اورژانس می‌گردد. همین 20 دقیقه قبل به خاطر سکته پدر سالمندش به اورژانس زنگ زد و آنها نیز براساس پروتکل‌ها، بیمار را به این بیمارستان دولتی آوردند.
دختر که به شدت نگران پدر پیرش است؛ بارها برای پیدا کردن پرستار و پرسنل اورژانس به این و آن مراجعه کرده ولی هر بار با این جمله تکراری مواجه شده که «منتظر باش تا به نوبت به وضعیت بیماران رسیدگی می‌شود، فعلا در راهرو اورژانس منتظر بمانید!» اما دختر می‌داند پدرش باید زودتر به دستگاه متصل شود تا از بروز خطر جدی جلوگیری شود... آن طرف‌تر گروهی دیگر از همراهان بیماران، به خاطر اینکه کسی به مریضشان رسیدگی نمی‌کند با پرسنل درحال جر و بحث هستند.
مراجعان با کادر درمان سر این موضوع که چرا به مریض ما رسیدگی نمی‌کنید دعوا می‌کنند. یکی از پرستاران فریاد می‌زند: «چه کار کنیم؟ مگه چند نفر هستیم؟ نمی‌تونیم به همه برسیم. باید منتظر بمانید». ماجرا بالاخره با دخالت حراست بیمارستان به صورت موقت تمام می‌شود. زن جوان نمی‌داند که در این بلبشو چه باید بکند؟ نه فرصتی برای انتقال پدرش به مرکز خصوصی است و نه در این بیمارستان کسی به خودش زحمت معاینه و رسیدگی به وی را می‌دهد.
برمی‌گردد تا ببیند حال پدرش چگونه است اما... پیرمرد رنگش کبود شده و دیگر سینه‌اش بالا و پایین نمی‌رود؛ نشانه‌ای که حکایت از آن دارد که بیمار دیگر نفس نمی‌کشد. زن جوان شوکه شده، یعنی به همین راحتی پدرش...؟! تنها واکنشش جیغ بلندی است که می‌کشد و از هوش می‌رود. آخرین صحنه‌های ماتی که جلوی چشمش رژه می‌روند؛ دویدن پرسنل به سمت آنهاست؛ همان پرسنلی که تا چند دقیقه قبل حتی حاضر نبودند نگاهی به برانکارد بیمار بیاندازند.
قصه تکراری کمبود نیروی انسانی
مسئولان خانه پرستار می‌گویند که کمبود نیرو و پرستار، بیشتر به دلیل عدم تامین بار مالی ناشی از حقوق و مزایای اختصاص یافته به افراد است.کمبود نیروی کادر سلامت در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، به ویژه پرستار که همه جوره باید وقت و حواس خودش را صرف مراقبت از بیماران کند، در چند سال گذشته به موضوعی چالش‌انگیز در سیستم درمانی کشور بدل شده چون مستقیماً به جان و سلامت شهروندان بستگی دارد.
در گوشه‌ای از اورژانس بیمارستان ... جوان تصادفی را به بیمارستان آورده‌اند و به دلیل وخامت حالش، به تنها مانیتور نشان‌دهنده علائم حیاتی متصل شده است. دوستش دنبال پرستار و دکتر اورژانس است اما وی نیز با جمله روتین کمبود نیرو و پرستار در بیمارستان مواجه می‌شود. بنا بر مشاهدات خبرنگار «هفت‌صبح» پرستاران بخش‌های دولتی همگی از کمبود نیرو و سختی زیاد کار به شدت گلایه دارند.
«سارا» یکی از پرستارانی است که حدود 17 سال سابقه کار دارد. وی در گفت‌وگو با «هفت‌صبح» در مورد مشکلاتی که این روزها با آنها دست و پنجه نرم می‌کند، می‌گوید: مشکلات که زیاد هستند؛ کمبود شدید پرستار، اضافه‌کاری اجباری و حقوق کم. اینها فقط گوشه‌ای از مشکلات ماست اما شاید مهمترین آنها کمبود جدی همکاران باشد.
به همین خاطر مجبوریم چند شیفت پشت سرهم کار کنیم. برگه‌های پرونده مریضی که در دست دارد را ورق می‌زند و ادامه می‌دهد: بالاخره ما هم آدم هستیم و تا یک حدی توان و انرژی داریم! الان واقعا بچه‌های ما بریده‌اند. از طرفی مردم هم انتظار دارند به بیمارشان به خوبی رسیدگی شود ولی با این حجم کار چطور چنین چیزی امکان دارد؟!
کمبود صد هزار پرستار
این گلایه‌های دوطرفه، زمانی معنادارتر می‌شود که بدانیم، حدود ۱۰۰هزار نیروی پرستار در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های سراسر کشور کم داریم. کمبود نیروی پرستار هم بدین معنی است که سایر پرستاران، باید با اضافه‌کاری اجباری، آن هم با مبلغ پرداختی ناچیز مراقب جان بیماران باشند. در این بین کمبود پرستار، سبب افزایش سختی کار و سپردن تعداد بیمار بیشتری به هر یک از پرستاران در طول شیفت‌های خود می‌شود.
«عباس عبادی» معاون پرستاری وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «هفت‌صبح» از ناترازی تعداد پرستاران با بیماران و تخت‌های بیمارستانی می‌گوید: در حال حاضر به ازای هر تخت ۹۵صدم پرستار وجود دارد در حالی‌که آمار نرمال آن، 1/8پرستار است. به زبان ساده در حال حاضر ۱۰۰هزار پرستار در بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های کشور کمبود داریم.
وی دلیل این وضعیت را بی‌برنامگی دولت‌ها در جذب پرستار می‌داند و می‌گوید: آخرین آزمون استخدامی در سال ۱۴۰۱ برگزار شده و دیگر هیچ آزمونی برگزار نشد و تنها در سال ۱۴۰۲ تبدیل وضعیت نیروها را داشتیم. از سویی براساس مجوز استخدامی جدید، از میان 27هزار نفر حدود ۱۲هزار و ۵۰۰ نفر سهم گروه پرستاری و فوریت‌های پزشکی است. آزمون استخدامی قرار بود سال گذشته برگزار شود که به امسال موکول شد.
معاون پرستاری وزارت بهداشت با بیان اینکه طرح تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری از سال ۱۴۰۱ در حال اجراست، می‌گوید: امسال نسبت به سال ۱۴۰۳ ضرایب ریالی و ارزش نسبی حدود ۴۶درصد در کشور رشد داشته است. عبادی همچنین به اجرای طرح تعرفه ترجیحی ویژه مناطق محروم به عنوان عاملی مهم در این زمینه، گریزی می‌زند و ادامه می‌دهد: این طرح در مناطق محروم کشورمان در حال اجراست و ضریب پرداختی تعرفه ترجیحی 1/5 تا ۲ در نظر گرفته شده که این ضریب نسبت به منطقه مدنظر اضافه شده و مخصوص نیروهای پرستار مشغول در مناطق محروم است. به گفته این استاد دانشگاه، در سال گذشته ۲۸ و امسال حدود ۴۲ بسته خدمتی ویژه پرستاران شاغل در مناطق محروم در نظر گرفته شده است.
آب رفتن آمار پرستاران
در این میان به نظر می‌رسد حقوق‌های ناچیز پرستاران، عامل دیگری است که کسی تمایلی برای پیوستن به کادر پرستاری نداشته باشد. رئیس سازمان نظام پرستاری کشور در گفت‌وگو با «هفت‌صبح» در این باره می‌گوید که در حال حاضر تمایل به کار در تهران به دلیل حقوق بسیار کم ۲۰ میلیون تومانی نیست و این حقوق اجاره خانه پرستاران را هم تامین نمی‌کند.
نجاتیان اظهار امیدواری می‌کند وزارت بهداشت تمهیدات لازم را در این خصوص بیندیشید تا مشکلات معیشتی پرستاران برطرف شود، وگرنه هر روز باید شاهد آب رفتن آمار تعداد پرستاران در کشور باشیم که می‌تواند فاجعه‌ای ملی تلقی شود.اهمیت این مسئله وقتی بیشتر نمود پیدا می‌کند که بدانیم سالی ۳۵۰۰ نفر در بیمارستان‌ها بازنشسته خواهند شد و متاسفانه سالیانه ۱۵۰۰ نفر به دلیل مشکلات فراوان ترک کار می‌کنند.
نجاتیان با تایید این آمار تصریح می‌کند: با درنظر گرفتن توسعه بیمارستان‌های جدید، حدود ۲۰۰هزار پرستار در سراسر کشور کمبود نیرو داریم. استاندارد ملی تعداد پرستار به تخت در حدود 1.8 است اما ما با این آمار فاصله زیادی داریم.
فاجعه‌ای که در کمین است
به نظر می‌رسد اقداماتی برای کاهش این فاصله استاندارد در حال انجام است اما معلوم نیست که کی و چگونه به سرانجام برسد؟! به عنوان نمونه «شاهرخ رامزی» مدیرکل منابع انسانی وزارت بهداشت از آغاز فرآیند ثبت‌نام آزمون استخدامی این وزارتخانه خبر داده و گفت: این آزمون در راستای تامین نیروی انسانی متخصص برای مراکز درمانی، بهداشتی و پشتیبانی دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی و موسسات تابعه وزارت بهداشت برگزار می‌شود.
اما آنچه مسلم است این است که اگر سیستم درمان ما دیر بجنبد، بی‌شک در سال‌ها و حتی شاید ماه‌های آتی، با فاجعه‌ای انسانی در زمینه درمان بیماران مواجه شویم و به مانند قبل از انقلاب، شاید مجبور به واردات پزشکان و پرستاران هندی و پاکستانی شویم! آن هم در شرایطی که دانشجویان و پرستاران نخبه ما با روند رو به رشد وحشتناکی در حال مهاجرت به کشورهای توسعه‌یافته هستند.
