هفته آینده از آسمان آتش می‌بارد
تهران زیر موجی از‌گرد و غبار، بی‌تاب باران مانده است
هفت صبح | تهران این روزها شهری میان دو پدیده ناخوشایند گرفتار است. هوایی که آلوده است و آفتابی که رحم ندارد. شهر، بی‌رمق از تابستانی زودرس، در آستانه گرم‌ترین هفته سال قرار دارد، هفته‌ای که نه‌فقط تهران، که تمامی کشور را در بر خواهد گرفت.
این درحالی است که موجی از شایعات درباره آلودگی هوا با آرسنیک در فضای مجازی نگرانی‌های زیادی به وجود آورد اما منابع رسمی خبر از مسئله‌ای جدی‌تر می‌دهند. خشکسالی، کاهش بارش، نابودی تالاب‌ها و گرمای فزاینده؛ وضعیت نگران‌کننده‌ای ایجاد کرده است.
کم‌بارشی بی‌سابقه و تشدید منابع گردوغبار
احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی می‌گوید بارش در استان‌هایی چون تهران، مرکزی و قزوین تا ۴۰ درصد پایین‌تر از میانگین کشور بوده است. در برخی مناطق مانند تهران و اصفهان، این کاهش حتی به ۵۰ درصد نیز رسیده است. نتیجه چنین کم‌بارشی، خشکی شدید زمین و تبدیل شدن بستر دریاچه‌های خشک‌شده به منابع فعال گردوغبار است.
در جنوب تهران، دشت‌هایی مانند نمکزار قم، دریاچه نمک و تالاب صالحیه در اثر کاهش بارش و همچنین مداخلات انسانی چون ویلاسازی و برداشت‌های بی‌رویه، عملا به کانون‌های بحران‌ساز زیست‌محیطی تبدیل شده‌اند. این مناطق در روزهایی با سرعت باد مناسب، به کارخانه تولید ریزگرد بدل می‌شوند.گرد و غباری که با کوچک‌ترین نسیم، راهی تهران می‌شود و بر چهره شهر می‌نشیند.
هوا آلوده است اما سمی نیست
همزمان با انتشار اخباری غیررسمی درباره وجود آرسنیک در هوای تهران، بررسی‌ها و داده‌های رسمی چیز دیگری می‌گویند. بر پایه نتایج آنالیز خاک مناطق اطراف تهران در سال ۱۳۹۹، هیچ‌گونه آلودگی خطرناک به آرسنیک ثبت نشده است. حداکثر میزان آرسنیک موجود در خاک حدود ۱۶ میلی‌گرم بر کیلوگرم بوده که بسیار پایین‌تر از حد مجاز برای اراضی کشاورزی (۴۰ میلی‌گرم) یا کاربری‌های تجاری (۶۰ میلی‌گرم) است.بنابراین، منشأ اصلی آلودگی، نه آرسنیک، که پدیده‌ای ترکیبی از خشکسالی، فرسایش بادی و نابودی زیست‌بوم‌های حیاتی در اطراف تهران است.
موج گرما در راه است
در حالی‌که هنوز از تنفس در هوای سنگین روزهای اخیر فارغ نشده‌ایم، هشدار تازه‌ای منتشر شده است. بزرگ‌ترین موج گرمای سال طی روزهای آینده وارد کشور می‌شود. پژوهشگاه هواشناسی اعلام کرده که در هفته پایانی تیر و هفته نخست مرداد، دمای مناطق غرب، شمال‌غرب و دامنه‌های البرز از نرمال عبور کرده و بین ۳ تا ۶ درجه بیشتر از معمول خواهد شد.
در مناطقی مانند شهداد، دمای هوا به ۵۱ درجه رسیده و تجربه‌ای از گرمای کشنده به‌جای گذاشته که تنها با سونای بخار قابل مقایسه است. حتی نواحی سردسیری کشور در روزهای آینده دمایی نزدیک به ۴۰ درجه را تجربه خواهند کرد. گزارش‌های تحلیلی نشان می‌دهد موج گرما، تا نیمه مردادماه ادامه خواهد داشت و اثرات آن نه‌تنها در شهرهای مرکزی و جنوبی، بلکه در نواحی شمالی، شمال‌غربی و ارتفاعات البرز نیز احساس خواهد شد.
ماسک بزنید، بیرون نروید، در هوای باز ورزش نکنید
در چنین شرایطی، طبیعی است که فشار بر سیستم بهداشت و اورژانس افزایش یابد. ابوالفضل ماهرخ، مدیر روابط عمومی سازمان اورژانس کشور اعلام کرد در هفته گذشته تماس‌های تلفنی با اورژانس در استان‌هایی چون تهران ۱۵ درصد افزایش یافته است. عمده این تماس‌ها مربوط به مشکلات تنفسی و قلبی ناشی از آلودگی هوا، گردوغبار و گرمای شدید بوده است.
سازمان اورژانس کشور نیز در واکنش به این بحران، مجموعه‌ای از توصیه‌های مهم به شهروندان ارائه کرده است. از جمله این توصیه‌ها، پرهیز از هرگونه خروج غیرضروری از منزل به‌ویژه برای گروه‌های حساس مانند سالمندان، کودکان و بیماران قلبی و تنفسی است. همچنین تأکید شده که فعالیت‌های بدنی یا ورزشی در فضای باز به‌طور کامل متوقف شود.
در صورت لزوم برای خروج از منزل، استفاده از ماسک‌های استاندارد مانند N95 ضروری دانسته شده و همزمان توصیه شده است که درها و پنجره‌های منازل بسته نگه داشته شود تا از ورود هوای آلوده به فضای داخلی جلوگیری شود. در نهایت، در صورت بروز علائم تنفسی یا تشدید بیماری‌های زمینه‌ای، تماس سریع با اورژانس ۱۱۵ مورد تأکید قرار گرفته است.
فصلی که باید از آن عبور کرد، اما چگونه؟
هوای تهران دیگر صرفاً مسئله‌ای زیست‌محیطی نیست. این هوا، تصویر دقیقی از رابطه انسان با طبیعت است. خشکسالی، بی‌تدبیری، توسعه ناپایدار و بی‌توجهی به هشدارهای علمی، اکنون در شهر نمود پیدا کرده است.در چنین فصلی، تنها چاره، شنیدن صدای کارشناسان، عمل به هشدارها و بازاندیشی در الگوی زندگی شهری است. آنچه امروز گریبان شهر را گرفته نه گرمای هوا که سردی عقلانیت را به رخ ما می‌کشد.
