کشمکش ناتمام بر سر خانه اندیشمندان

هفت صبح|  خانه اندیشمندان علوم انسانی یکی از مراکز فرهنگی مهم در تهران است که در سال‌های گذشته میزبان برنامه‌های علمی و فکری متعددی بوده است. اخیراً، اختلافاتی میان شهرداری تهران و اعضای این مجموعه بر سر مالکیت و بهره‌برداری از ساختمان آن شکل گرفته است. در تازه‌ترین اتفاق، کیومرث بشیریه، معاون مدیرعامل خانه اندیشمندان علوم انسانی از حضور ماموران اجرائیات شهرداری برای اجرای حکم تخلیه خانه اندیشمندان علوم انسانی خبر داد.

این خبر خیلی زود به صحن شورای شهر تهران رسید. به طوری که روز گذشته مهدی چمران رئیس شورای شهر تهران به پیامکی جنجالی اشاره کرد که در مورد وضعیت خانه اندیشمندان برای او فرستاده شده: «باید یک نشست تخصصی، صمیمانه و بدون نگاه به فضاسازی‌های مثبت و منفی برگزار شود. پیامک‌هایی برای بنده آمده بود که عده‌ای آمدند تا خانه اندیشمندان را تخلیه کنند؛ در حالی‌که هنوز کسی به آن مراجعه نکرده بود و تنها قرار بود حکم را برای آنها ببرند. هیچ تخلیه اجباری اثاث یا درگیری‌ در خانه اندیشمندان در کار نبوده.»

 محمدامین توکلی‌زاده، معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران هم در واکنش به طرح تحقیق و تفحص املاک اجتماعی که توسط سوده نجفی عضو هیئت رئیسه شورای شهر تهران مطرح شده است، در توییترش نوشت: «از طرح تحقیق و تفحص املاک اجتماعی که سوده نجفی عضو شورای شهر عنوان کرد، استقبال می‌کنیم. شفافیت کمک بسیاری به اقناع افکار عمومی می کند. از همین ملک خانه اندیشمندان شروع کنید تا همه املاک واگذار شده در دو دهه گذشته. واقعا خدا خیرتان بدهد اگر این طرح را دنبال کنید.»

اما ریشه پاسخ توییتری توکلی‌زاده چه بود؟ ماجرا برمی‌گردد به اظهارنظر سوده نجفی، عضو شورای شهر تهران درباره تخلیه خانه اندیشمندان علوم انسانی. او نوک پیکان انتقادش را به سمت شهرداری تهران گرفت و گفت: شهرداری شفاف بگوید؛ در بازپس‌گیری املاک دنبال قانون است یا اعمال سلیقه؟!

شهرداری تعداد زیادی املاک دارد که در اختیار غیر هستند، مانند موسسات و نهادها، و بر این اساس اقداماتی برای تعیین تکلیف آنها انجام شده از شهرداری می‌خواهم یک گزارشی از روند بازپس گیری این املاک به شورای شهر ارائه کند تا مشخص شود در بازپس‌گیری ملک خانه اندیشمندان علوم انسانی آیا اهداف دیگری وجود داشته یا نسبت به همه املاک خودش این همه حساسیت و جدیت داد؟

نجفی توضیح داد: بر اساس اطلاعیه‌ای که توسط این خانه منتشر شده است شهرداری یک مذاکراتی با این خانه داشته که گویا بیشتر به دنبال اداره این خانه که قریب به ۲۵۰ نهاد علمی، فرهنگی و مدنی برای انجام فعالیت‌های خودشان از ظرفیت‌های این مجموعه استفاده می‌کنند هست، مگر شهرداری از انجام وظایف اولیه خودش مانند نظافت شهر و جمع آوری زباله برآمده که می‌خواهد بر این نهاد فرهنگی و علمی مدیریت کند.

ماجرای کشمکش

شهرداری تهران در سال گذشته تلاش کرد تا خانه اندیشمندان علوم انسانی را تصرف کند، اما موفق نشد و موضوع را به مراجع قضایی ارجاع داد. در نهایت، پس از چندین ماه کشمکش حقوقی، دادگاه تجدیدنظر ابتدا رأی به نفع خانه اندیشمندان صادر کرد، اما در ادامه دیوان عالی کشور و دادگاه تجدیدنظر استان تهران رأی قطعی به تخلیه این مجموعه دادند. این تصمیم باعث نگرانی بسیاری از فعالان حوزه علوم انسانی شد.

واکنش‌ها و تلاش‌ها برای حل بحران

مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران، تأکید کرده است که هدف اصلی باید تقویت فعالیت‌های علمی و فرهنگی باشد، نه پرداختن به اهداف سیاسی. وی همچنین پیشنهاد برگزاری نشستی تخصصی و صمیمانه برای حل این اختلافات را مطرح کرده است. از سوی دیگر، برخی اعضای شورای شهر تلاش کردند تا مانع اجرای حکم تخلیه شوند، اما نمایندگان شهرداری بر اجرای آن پافشاری کردند.

در همین حال، خانه اندیشمندان علوم انسانی در بیانیه‌ای اعلام کرده است که پیشنهاد شهرداری ناقض استقلال این مجموعه و مغایر با فلسفه وجودی آن است. این مجموعه همچنین از رئیس‌جمهور درخواست کرده بود که در این موضوع مداخله کند، که وی نیز طی مکاتبه‌ای رسمی از شهردار تهران خواستار حل مشکل شد. با این حال، شهرداری تهران اجراییه رسمی تخلیه را به خانه اندیشمندان ابلاغ کرد و در نهایت، مهلت نهایی برای تخلیه در ۱۵ خرداد ۱۴۰۴ به پایان رسید.

آینده خانه اندیشمندان

با توجه به سوابق این نهاد علمی و فرهنگی، فعالان این حوزه امیدوارند که شهرداری و شورای شهر تهران راه‌حلی مناسب برای ادامه فعالیت این مجموعه در مکان فعلی پیدا کنند. خانه اندیشمندان تأکید کرده است که در ۱۵ سال فعالیت خود همواره در چارچوب قوانین کشور عمل کرده و هیچ تخلفی از آن گزارش نشده است.این کشمکش همچنان ادامه دارد و باید دید که در نهایت چه تصمیمی برای آینده این مرکز علمی و فرهنگی اتخاذ خواهد شد.