بزرگ‌ترین چالش پرورش کرم ابریشم در گلستان؛ خام فروشی پیلهها
استان گلستان، مهد نوغانداری یا پرورش کرم ابریشم در کشور است اما این صنعت، به دلیل نبود صنایع تبدیلی و بهره‌وری سنتی، با چالش‌های زیادی در استان روبه‌روست.
به گزارش هفت صبح نوغانداری به پرورش کرم ابریشم برای تولید پیله گفته می‌شود که از آن نخ ابریشم به دست می‌آید. این فعالیت یکی از قدیمی‌ترین و سنتی‌ترین شاخه‌های کشاورزی در ایران و بسیاری از کشور‌های آسیایی مانند چین، هند و ژاپن است.
در نوغانداری، کشاورزان تخم کرم ابریشم (نوغان) را تهیه و در شرایط مناسب دما و رطوبت نگهداری میکنند تا به لارو تبدیل شود. لارو‌ها عمدتاً با برگ درخت توت تغذیه می‌شوند. کرم‌ها پس از چند هفته تغذیه و رشد، پیله‌سازی میکنند. از این پیلهها، می‌توان برای استخراج نخ ابریشم استفاده کرد.
نوغانداری یا پرورش کرم ابریشم، حرفه‌ای تاریخی محسوب می‌شود. در عین حال، این کسب و کار در طول زمان دستخوش فراز و نشیب‌های زیادی شده و اکنون بار دیگر رونق گرفته است. نوغانداری علاقه‌مندان زیادی در سطح دنیا دارد و با ایجاد زیرساخت‌های مناسب می‌توان آن را گسترش داد.
گلستان از گذشته در حوزه پرورش کرم ابریشم، نه‌تنها در بازار‌های داخلی، بلکه در جاده ابریشم و تجارت جهانی نیز شهره بوده است و امروزه نیز، در ردیف سه استان برتر نوغانداری کشور قرار دارد.
ابریشم گلستان، که به دلیل کیفیت بالای پیله های تر و نخ‌های حاصل از آن معروف است، امروز به عنوان محصولی استراتژیک در زنجیره ارزش صنایع نساجی، مد و حتی پزشکی شناخته می‌شود.
زیرساخت حرفه پرورش کرم ابریشم در گلستان وجود ندارد
گلستان مهد پرورش کرم ابریشم کشور است، اما بهره‌وران این صنعت با چالش‌های زیادی مواجه هستند. مهناز پایندان، نوغاندار نمونه ملی، در این باره به تجارت‌نیوز می‌گوید: «گلستان زیرساخت‌های لازم، از جمله جایگاه‌های نگهداری نوغان (پیله) را ندارد و روش‌های نوغانداری استان کاملاً سنتی هستند، به همین دلیل بیشتر فعالان این حوزه، اتاقی را در خانه‌های خود به پرورش کرم ابریشم اختصاص داده‌اند.»
او می‌افزاید: «جهاد کشاورزی از نوغانداران حمایتی نمی‌کند و تسهیلاتی به آنها اختصاص نداده است، اما کمیته امداد امام خمینی (ره) برای اشتغال و توسعه نوغانداری به مددجویان و غیرمددجویان تسهیلاتی اعطا می‌کند.»
هر جعبه تخم نوغان، حدود ۱۳ الی ۱۴ میلیون تومان درآمد ایجاد می‌کند
پایندان می‌گوید: «این محصول فروش خوبی در بازار آزاد دارد و قیمتی که در بازار تعیین می‌شود از نرخی که دولت تعیین کرده، بیشتر است؛ به گونه‌ای که در یک دوره ۴۰ تا ۴۵ روزه اگر نوغاندار پرورش خوبی داشته باشد، می‌تواند از هر جعبه تخم نوغان، حدود ۱۳ الی ۱۴ میلیون تومان درآمد کسب کند.»
او اذعان می‌کند: «همیشه برای این محصول خریدار وجود دارد اما نوغانداران گلستانی، پیله را به صورت خام به فروش می‌رسانند و محصول آنها برای نخ‌ریسی به استان‌های دیگر ارسال می‌شود.»
پایندان ادامه می‌دهد: «با توجه به اینکه پرورش کرم ابریشم بازه‌ای محدود و 2ماهه دارد، نوغانداران بعد از برداشت، از جایگاه‌ها و تأسیساتی که ایجاد کرده‌اند، برای پرورش قارچ استفاده میکنند.»
نبود صنایع تبدیلی، چالش اصلی نوغانداری گلستان است
با وجود درآمدزا بودن حرفه پرورش کرم ابریشم و کیفیت محصولی که نوغانداران گلستانی تولید میکنند، این استان سهم چندانی از ارزش افزوده صنعت نوغانداری ندارد؛ چراکه کشاورزان، بیشتر پیله‌های تولیدی خود را به دیگر استان‌ها ارسال میکنند و رغبتی به تولید ابریشم ندارند. فعالان این حوزه تنها به صورت محدود در شهرستان مینودشت، پیله ها را به ابریشم تبدیل میکنند. اما روش کار آنها به صورت سنتی است و سرعت بسیار کمی دارد؛ به همین دلیل بسیاری از نوغانداران پیله های خود را به صورت خام به فروش می‌رسانند.
سحر کریمی، معاون امور طیور جهادکشاورزی گلستان، نیز خام‌فروشی و نبود صنایع تبدیلی را چالش اصلی حرفه پرورش کرم ابریشم در گلستان می‌داند.
او می‌گوید: «گلستان از معدود استان‌هایی است که نوغانداری در آن رواج دارد و از حدود یک هفته پیش، توزیع تخم نوغان میان بهره‌وران آغاز شده است.»
کریمی چالش اصلی این صنعت را در استان، نبود صنایع تبدیلی و زیرساخت‌های لازم می‌داند و می‌افزاید: «بر همین اساس، کشاورزان ناچار هستند، پیله های تر خود را به بهره‌وران استان‌های مجاور بفروشند.»
نوغانداری گلستان، سنتی عمل کرده است و در صادرات موفق نیست
معاون امور طیور جهادکشاورزی گلستان با بیان اینکه هر جعبه تخم نوغان به مدت دو ماه برای سه نفر اشتغالزایی دارد می‌گوید: «به همین منظور برای توسعه این صنعت کلاس‌های آموزشی و ترویجی را برگزار کردیم.»
به گفته کریمی، ساخت و توسعه کارگاه‌های مدرن کرم ابریشم و کارگاه صنایع تبدیلی، در کنار ایجاد تشکل‌های بازار‌رسانی، می‌تواند به توسعه صنعت پرورش کرم ابریشم در استان کمک کند.
او توضیح می‌دهد: «صنعت نوعانداری گلستان کاملاً سنتی عمل می‌کند و نتوانسته است در زمینه صادرات موفق باشد. در حالی که باید زمینه‌های لازم برای جذب سرمایه‌گذار در این صنعت فراهم شود.»
کریمی با اشاره به درآمدزایی این صنعت می‌گوید: «قیمت هر پیله تر، سال گذشته بین ۲۵۰ تا ۴۸۰ هزار تومان بوده است که اقتصاد خوبی برای خانواده‌های روستایی ایجاد می‌کند.»
پرورش کرم ابریشم، حرفه‌ای است که می‌تواند با سرمایه اندک، سود چشمگیری برای نوغانداران به همراه بیاورد. پتانسیل‌های فراوانی برای رشد این صنعت در گلستان وجود دارد اما بیش از ۹۰ درصد پیله‌های استان به‌دلیل نداشتن امکانات برای نخ‌ریسی و تولید پارچه، از استان خارج می‌شوند. حل چنین چالشی، نیازمند توجه بیشتر مسئولان جهاد کشاورزی به این منبع مهم درآمدزایی برای روستاییان است.
