قانون علیه یادگاری‌نویسی
فرد خاطی توسط دوربین‌ها شناسایی شده و در حال پیگرد قانونی است
هفت صبح| در روزهای اخیر، ویدیویی در فضای مجازی منتشر شد که فردی را در حال دیوارنویسی بر جداره سی‌وسه‌پل اصفهان نشان می‌دهد. این اقدام نابخردانه واکنش‌های تند دوستداران میراث فرهنگی را به همراه داشت و نگرانی‌ها درباره حفظ این اثر تاریخی را افزایش داد.امیر کرم‌زاده، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان، اعلام کرد: «با توجه به وجود دو دوربین نقطه‌زن در سی‌وسه‌پل، شخص خاطی شناسایی شده و مورد پیگرد قانونی قرار می‌گیرد.» وی افزود: «در تعطیلات نوروزی امسال، با حضور انبوه گردشگران، شاهد بروز برخی تخلفات و وارد شدن آسیب به پل‌های تاریخی همچون سی‌وسه‌پل بودیم که فیلم یکی از آن‌ها توسط گردشگران و دوستداران میراث فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.»
کرم‌زاده با اشاره به اینکه یگان حفاظت میراث فرهنگی استان اصفهان در تعطیلات نوروزی به همراه اعضای کمیته امنیت ستاد سفر بر روی پل‌های تاریخی اصفهان گشت‌زنی داشتند، گفت: «پل‌های تاریخی اصفهان همه‌روزه به‌عنوان معبر شهری مورد استفاده عموم مردم قرار می‌گیرند و به‌صورت مستقیم در اختیار این اداره کل قرار ندارند. لذا حوزه پایش پل‌های تاریخی این اداره کل، حفاظت و مرمت پل‌ها را به‌صورت سالیانه انجام می‌دهد.»
وی تصریح کرد: «پل‌های تاریخی اصفهان، به‌ویژه سی‌وسه‌پل و خواجو، معبر تردد هزاران نفر و حتی محل اتراق هستند که همین نکته باعث وارد شدن آسیب به این پل‌ها می‌شود. لذا همواره آمادگی خود را برای تعامل با همه نهادهای خدمات‌رسان عمومی به‌منظور حفاظت از این پل‌ها اعلام کرده‌ایم.» مدیرکل میراث فرهنگی اصفهان اظهار کرد: «اسفند سال گذشته، عملیات مرمت سقف رواق‌های سرپوشیده دو سمت عرشه سی‌وسه‌پل با اعتباری بالغ بر ۴۰ میلیارد ریال انجام شد و همه درهای این پل که توسط برخی تخریبگران آسیب دیده بود و همه حفاظ‌های آن و سایر پل‌های تاریخی همچون خواجو مرمت شد.»
خط خطی بر پیکر تاریخ
در روزگاری که جهان در مسیر شناخت و پاسداشت میراث فرهنگی خود می‌کوشد تا از گنجینه‌های تاریخی‌اش به‌مثابه سرمایه‌ای برای گفت‌وگوی تمدن‌ها و وحدت ملی بهره گیرد، ما همچنان درگیر آفت دیرپای یادگاری‌نویسی و تخریب آثار تاریخی هستیم؛ پدیده‌ای نابخردانه که این‌بار دامن سی‌وسه‌پل اصفهان، این بنای فاخر عصر صفوی را گرفته است. انتشار فیلمی در فضای مجازی که فردی را در حال دیوارنویسی بر جداره این پل تاریخی نشان می‌دهد، نه‌تنها خشم عمومی را برانگیخت، بلکه ما را وادار به بازنگری در نسبت خود با میراث‌مان کرد.
از منظر فرهنگی، آثار تاریخی همچون سی‌وسه‌پل نه صرفاً بناهایی از خشت و سنگ، بلکه نمادهایی زنده از تاریخ، تمدن، ذوق معماری و فرهنگ مردمی هستند. سی‌وسه‌پل در دل شهر اصفهان، داستانی از شکوه ایران عصر صفوی، معماری فاخر ایرانی و زیبایی‌شناسی شرقی را روایت می‌کند. خط انداختن بر پیکره چنین بنایی، بسان نوشتن بر صورت یک انسان مقدس است؛ توهینی به حافظه تاریخی یک ملت و از بین بردن پلی میان دیروز و امروز.
در جامعه‌ای که تاریخ خود را نمی‌فهمد یا آن را به شوخی می‌گیرد، نمی‌توان انتظار داشت نسل‌های آینده درکی ژرف از هویت ملی و جایگاه فرهنگی خود داشته باشند. دیوارنویسی بر یک بنای تاریخی، اگرچه در ظاهر عملی فردی و ساده‌انگارانه به نظر می‌رسد، اما در باطن بازتابی از یک خلأ عمیق فرهنگی و تربیتی است که باید به آن توجه کرد.
مسئولیت اجتماعی در برابر آثار عمومی
از منظر اجتماعی، ما با پدیده‌ای مواجهیم که زاییده غیاب آموزش عمومی و فقدان مسئولیت‌پذیری شهروندی است. فردی که نام خود یا معشوقش را بر دیوار سی‌وسه‌پل حک می‌کند، تنها یک هوس زودگذر را ثبت نمی‌کند، بلکه یک آسیب اجتماعی را به نمایش می‌گذارد: بی‌تفاوتی نسبت به منافع جمعی.آثار تاریخی نه دارایی شخصی که سرمایه‌ای همگانی‌اند. نگهداری از آن‌ها وظیفه‌ای مشترک میان دولت، نهادهای فرهنگی، رسانه‌ها و مهم‌تر از همه، مردم است. این مسئولیت جمعی، تنها در صورتی محقق می‌شود که شهروندان از کودکی بیاموزند «جای یادگاری‌ها بر دل آدم‌هاست، نه بر سنگ دیوارها.»
تخلفی که باید پیگرد حقوقی داشته باشد
از منظر حقوقی نیز، یادگاری‌نویسی و دیوارنویسی بر آثار تاریخی، مشمول تخریب اموال عمومی و صدمه به میراث فرهنگی می‌شود که در قوانین ایران، از جمله در قانون مجازات اسلامی و قانون حفظ آثار ملی جرم تلقی شده و مستوجب پیگرد قضایی است. آنچه در ماجرای سی‌وسه‌پل اهمیت دارد، نه فقط شناسایی و برخورد با فرد خاطی، بلکه ارسال یک پیام روشن به جامعه است: میراث فرهنگی خط قرمز ماست.
اینکه دوربین‌های نصب‌شده در پل توانسته‌اند فرد خاطی را شناسایی کنند، اقدام قابل تقدیری‌ست، اما کافی نیست. دستگاه قضا باید در این قبیل موارد با قاطعیت ورود کرده و احکام بازدارنده‌ای صادر کند. همچنین نهادهای فرهنگی باید با ارائه آموزش‌های عمومی و تولید محتواهای تأثیرگذار، از تکرار چنین اقداماتی جلوگیری کنند.اتفاقی که برای سی‌وسه‌پل افتاد، شاید تنها یک مورد در میان صدها تخریب مشابه باشد، اما اهمیتش در جای دیگری‌ست: این رخداد، بار دیگر ما را با این سؤال اساسی مواجه کرد که «آیا ما لیاقت میراث‌داران خوبی بودن را داریم؟»
برای پاسخ مثبت به این پرسش، باید فرهنگ عمومی را بازسازی کنیم، آموزش شهروندی را تقویت نماییم، ضمانت‌های اجرایی حقوقی را فعال‌تر سازیم و اخلاق عمومی را نسبت به میراث تاریخی تقویت کنیم. وگرنه، در هیاهوی «یادگاری‌نویسی»، نام ما از حافظه تاریخ پاک خواهد شد، آن‌گاه که دیگر دیواری برای نوشتن باقی نمانده باشد.
