آمار تکان‌دهنده مرگ یوزها

به گزارش هفت صبح، رییس سازمان حفاظت محیط زیست ایران اخیرا اعلام کرد: فقط 17 قلاده یوزپلنگ ایرانی در کشور داریم که حفاظت از آن بسیار مهم و حیاتی است.

این در حالی بود که تلاش برای حفاظت از آخرین بازمانده های یوزپلنگ ایران بیش از دو دهه است که با حمایت های بین المللی آغاز شده است اما 7 سال قبل با بازداشت 9 تن از کارشناسان حیات وحش ایران، پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی عملا درمحاق قرار گرفت و برخی از کارشناسان حیات وحش که در خارج از ایران مشغول تحصیل بودند، ترجیح دادند دیگر به کشور برنگردند و همان تعداد اندک کارشناسان باقیمانده هم در پی اعمال محدودیت های شدید برای ورود به مناطق زیست یوز – که همچنان ادامه دارد_، یکی یکی از ایران مهاجرت کردند. حالا اما نسل یوز ایران بیش از هر زمانی در آستانه انقراض حتمی قرار گرفته چرا که تخریب زیستگاه و کمبود طعمه به دلیل شکار بی رویه در مناطق زیست یوز همچنان ادامه دارد. 

7 سال قبل انجمن یوزپلنگ ایرانی، هشدار داده بود بحران جدی در بین یوزهای باقی مانده کشور بوجود آمده و این بحران نیز چیزی نبود جز کاهش شدید جمعیت ماده یوزها ! این انجمن بر اساس گزارش های میدانی و براوردهای صورت گرفته  اعلام کرده بود عملا فقط 4 یوز ماده در زیستگاهها مشاهده شده که از این 4 تا ، دو ماده در تصادف جاده ای در شمال پارک ملی توران در محور تهران – مشهد کشته شدند. به همین دلیل این سازمان غیر دولتی اعلام کرده بود وضعیت یوز ایرانی به گونه ایست که اگر همه مردم و همه بخش های دولت و به طور خاص رییس جمهور توجهی به این موضوع نکنند به طور قطع نسل یوزپلنگ ایرانی  به زودی منقرض می شود.

اما بعد از آن سازمان حفاظت محیط زیست، در اقدامی پرسش برانگیز و بدون بهره گیری از دانش کارشناسان زبده داخلی و خارجی اقدام به تکثیر یوز در اسارت کرد! اما نتیجه آن چیزی نبود جز تلف شدن همه توله یوزها! و عملا این پروژه نیز با شکستی غیر قابل جبران به پایان رسید و ماده یوزی هم که این توله ها را به دنیا آورده است اکنون در وضعیت بغرنجی از نظر سلامتی قرار دارد.

بی توجهی وزارت راه برای فنس کشی کریدور عبور یوزها

کشته شدن یوزپلنگ در جاده توران در استان سمنان و جاده کالمند بهادران در استان یزد موضوع تازه ای نیست و سالهاست که این جاده ها جان اندک یوزهای باقیمانده را می گیرند. تا جایی که در منطقه کالمند که زمانی یکی از زیستگاههای یوز بود نزدیک یک دهه است دیگر یوزپلنگی مشاهده نشده و به نظر می رسد در مابقی زیستگاههای استان یزد هم دیگر یوزی باقی نمانده است. تنها هر از چند گاهی به لطف دوربین های تله ای نصب شده در توران ، و مشاهده عکاسان حیات وحش و محیطبانان در این منطقه حضور یوزپلنگ به ثبت می رسد که این تعداد ناچیز هم روزبه روز در حال کم شدن است.

جاده ای که از میان منطقه حفاظت شده توران می گذرد و تهران را به مشهد وصل می کند در یک مسیر حدودا 12 کیلومتری از مهترین کریدورهای یوزپلنگ آسیایی است و فعالان محیط زیست و مسئولان پروژه حفاظت از یوز آسیایی تا پیش از بازداشت شدن شان بارها خواستار فنس کشی 12 کیلومتر این جاده شده بودند تا شاید بیش از این ، یوزپلنگ ها در جاده و در برخورد با خودروها کشته نشوند. اما بعد از گذشت دو دهه وزارت راه هنوز هم هیچ اقدامی برای فنس کشی این جاده یا ساخت کریدور هوایی یا زیرزمینی عبور یوزپلنگ ها انجام نداده است. 

مرگ 34 یوز در کمتر از 15 سال

از 9 شهریور ماه 1373 ، که یکی از بزرگترین تراژدی های کشتار یوزپلنگ های ایران در بافق یزد اتفاق افتاد، تاکنون دهها یوز ایرانی به طور مستقیم و غیر مستقیم توسط مردم ناآگاه، شکارچیان و مسببان طرح های عمرانی معدن کاوی و جاده سازی کشته شدند. آمارها نشان می دهد از سال 1380 تا سال 1396 نزدیک به 48 یوز در ایران کشته شده که مرگ 34 یوز کاملا به تایید رسیده که از این 34 مورد 15 یوز فقط در جاده ها کشته شدند. این آمار نشان می دهد جاده های غیر اصولی که زیستگاهها را شکافته و یا در مسیر کریدورها قرار گرفته مهمترین علت مرگ یوزهای ایران محسوب می شود با این وجود هنوز هم هیچ اقدامی برای توقف جاده سازی های غیر اصولی و یا ساخت کریدور و ایمن سازی جاده ها برای حیات وحش به ویژه یوزها انجام نشده است.

از سال 1396 نیز حدود 3 یوزپلنگ دیگر در جاده توران کشته شدند و هنوز هم خبری از اقدامی موثر از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای حفاظت جدی از زیستگاه توران انجام نشده است.

این در حالیست که تلاش دوستداران محیط زیست با تاسیس چندین تشکل زیست محیطی غیر دولتی بسیار چشمگیرتر از متولیان دولتی بوده است به طوریکه پروژه های متعددی از سوی فعالان محیط زیست برای تنویر افکار عمومی در روستاهای حاشیه زیستگاه یوز با حمایت مالی سازمان ملل و صندوق کمک کوچک های GEF صورت گرفت.

از این رو به نظر می رسد شاید تا 5-6 سال دیگر دیگر اثری از یوز ایرانی در کشور باقی نماند و نسل این گونه نیز همچون شیر ایرانی و ببر مازندران برای همیشه منقرض شود.