نام دخترت را ژاکلین بگذار

هفت صبح| شانزدهم فروردین، رأی روز هشت اسفند هیات‌عمومی دیوان‌عدالت اداری با عنوان «ابطال تصمیم سازمان ثبت احوال دایر بر ممنوعیت انتخاب نام ژاکلین» منتشر شد.

در این رأی فردی به نام «غلامرضا طاهری امامی» که ساکن آلمان است، نام دختر خود را ژاکلین گذاشته ولی کمیته نام سازمان ثبت‌احوال با بیان این‌که این نام «عیناً واژه خارجی است (فرانسوی)» با انتخاب آن برابر مقررات فعلی موافقت نکرده است؛ در حالی‌که وی اعلام کرده این نام را از فرهنگ‌های لغتی مثل دهخدا و معین استخراج کرده است.

با این حال این پدر از پا نمی‌نشیند و با شکایتی به دیوان عدالت اداری اعلام می‌کند:

«طبق ماده ۲۰ قانون ثبت‌احوال صرفاً انتخاب اسامی و عناوین مبتذل و مستهجن و مخالف جنس و اسامی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی شود، ممنوع است؛ اما سازمان ثبت‌احوال در اقدامی فراقانونی با تشکیل کمیته نام در ثبت احوال انتخاب نام ژاکلین را برای اناث به علت خارجی بودن این اسم ممنوع اعلام کرده است.

درحالی‌که:

این اسم به معنای محافظت‌شده از سوی خداست و مؤنث ژاک یعنی یعقوب است، در نتیجه این اسم مشمول هیچ یک از ممنوعیت های مذکور در قانون ثبت احوال نیست.

تلفظ این اسم در فرانسه با فارسی متفاوت است و در تلفظ فرانسوی جاکلین است.

از همه مهم‌تر اینکه در حال‌حاضر چه بسیار اسامی خارجی که از نگاه سازمان انتخاب آنها مجاز اعلام شده است، مثل رزا، مرسده، هیلدا، آدریانا، انیسا، لیندا، فرانک، موژان، هلن، رونیکا و ... ‌

به موجب قانون صرف خارجی بودن یک اسم دلیل ممنوعیت انتخاب آن توسط اتباع ایرانی نیست و سازمان ثبت احوال نمی تواند رأساً و بدون مراعات اصول قانونی و با زیر پا گذاشتن حقوق مردم و یا نقض آشکار قانون مصادیق دیگری غیر از موارد چهارگانه در ماده ۲۰ قانون ثبت احوال به موارد ممنوعیت انتخاب اسم اضافه نماید.

در ضمن قطعاً تشکیل کمیته انتخاب نام که حتی اسامی مجاز هم باید در این کمیته بررسی شود، خلاف قانون است و خصوصاً بند ۷ بخش (ب) دستورالعمل انتخاب نام که در آن قید شده اسامی انتخابی باید از نظر ریشه‌شناسی و معناشناسی و آواشناسی و موسیقی واژه و فرهنگ قومی و منطقه‌ای و عرف و فراوانی و مناسب بودن (غیر از مناسب جنس) باید در این کمیته بررسی شود، اقدامی که کاملاً خلاف قانون است و ناقض صریح حقوق شهروندی است.»

پاسخ سازمان ثبت احوال این بوده است که:

«به استناد قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه مصوب ۲۸ آذر ۱۳۷۵ مجلس شورای اسلامی و بند (ج) ماده ۱ آیین‌نامه اجرایی آن که به اعلام ممنوعیت انتخاب اسامی بیگانه برای نامیدن اشخاص (اسامی خاص) پرداخته و همچنین با عنایت به اینکه واژه موردنظر در زمره نام‌های خارجی با ریشه انگلیسی (جاکلین) و فرانسوی (ژاکلین) است، کمیته تخصصی و مشورتی نام این سازمان متشکل از اساتید زبان و ادبیات دانشگاه و نمایندگان فرهنگستان زبان و ادب فارسی و کارشناسان حقوقی و امور نام این سازمان با مجوز شورای عالی ثبت احوال (مستند به تبصره ۲ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال که تشخیص نام‌های ممنوع را از جمله وظایف آن شورا قرار داده)، با توجه به فرهنگ عمومی کشور و همچنین مقابله با اشاعه فرهنگ بیگانه واژه ژاکلین را مورد تأیید و تصویب قرار نداده است.»

در نهایت هیأت عمومی دیوان عدالت رأی داده‌است که:

براساس تبصره یک ماده ۲۰ قانون ثبت احوال مصوب سال ۱۳۵۵ انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می‌گردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا‌ نامتناسب با جنس ممنوع است و برمبنای تبصره ۲ ماده ۲۰ این قانون، تشخیص نام‌های ممنوع برعهده شورای‌عالی ثبت احوال است و این شورا نمونه‌های آن را تعیین و به سازمان ثبت احوال اعلام می‌کند.

با عنایت به اینکه اولاً شورای عالی ثبت احوال به موجب دستورالعمل شماره ۱/۱۵۸۷۹ صادره در سال ۱۳۹۹ اختیار رسیدگی و تشخیص نام‌های ممنوعه را به کمیته تخصصی و مشورتی نام، مرکب از اساتید دانشگاه و نمایندگان فرهنگستان زبان و ادب فارسی احاله کرده و واگذاری این تکلیف قانونی به کمیته مشورتی مغایر با حکم مقرر در تبصره ۲ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال است.

ثانیاً نام «ژاکلین» از مصادیق عناوین و القاب و نام‌های زننده و مستهجن یا‌ نامتناسب با جنس نیست، لذا تصمیم ثبت احوال دایر بر ممنوعیت انتخاب نام ژاکلین خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می‌شود.