آیا استفاده زیاد از موبایل و تماشای تلویزیون برای کودک خطرناک است؟(۱)

حوریه پورعلی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی| شما نگران این موضوع هستید و نمی دانید اصلا استفاده از این وسایل برای او مفید است یا مضر؟ آیا تماشای تلویزیون و استفاده از موبایل و...می‌تواند آموزنده باشد و به یادگیری فرزندمان کمک کند؟ یا شاید هم مانند خیلی از والدین تصور شما این است که ما در عصر ارتباطات و اینترنت و فضای مجازی به سر می‌بریم و تسلط کودک و نوجوان بر این فضاها برای او می‌تواند مفید باشد.

پاسخ به این سوالات و سوال‌های مشابه را باید با توجه به سن کودک و نوجوان داد اینکه او در چه مرحله رشدی قرار دارد.

ابتدا از کودکانه زیر سن دبستان و نوباوگان شروع کنیم. کودکان موجوداتی فعال و کاوشگرند در اوایل رشد رشد مغز از هر اندام دیگر بدن سریع‌تر است و بین 2 تا 6 سالگی از 70درصد به 90 درصد وزن خود در بزرگسالی افزایش می‌یابد. رشد سریع مغز در کودکی منتظر تجربه به طور طبیعی از طریق تجربیات معمولی تحریک‌کننده مانند آب بازی خاک و گل‌بازی یا هر چیزی در محیط حتی نگاه کردن به حیوانات و داشتن یک محیط غنی و سرشار از محرک برای کودک است.

اسکرین‌تایم به کل زمانی گفته می‌شود که کودک در حال بازی با گوشی موبایل تبلت، لپتاب یا تماشای تلویزیون و یا وسایل الکترونیکی مشابه باشد هرچه زمان اسکرین‌تایم کودک بیشتر باشد وقت کمتری را در تعامل با دیگران و محیط اطراف خود سپری می‌کند و تجربیات اجتماعی او کاهش می یابد در حالی که کودکان در اثر تجربه‌هایی که در موقعیت‌های مختلف کسب می‌کنند افزایش حس توانمندی  و به دنبال آن افزایش عزت نفس را خواهند داشت.

آزمایشاتی برای بررسی یادگیری کودکان از این وسایل انجام شده مثلا در یک رشته تحقیقات چند کودک 2ساله از پنجره دیدند که فرد بزرگسالی یک اسباب بازی را در اتاق مجاور پنهان می‌کند در حالی که دیگران همان رویداد را روی صفحه تلویزیون تماشا کردند کودکان در موقعیت تماشای مستقیم این اسباب بازی را به راحتی یافتند ولی کودکانی که در موقعیت ویدئویی بودند برای یافتن آن اسباب بازی مشکل داشتند.

در آغاز کودکی نوباوگان به ویدئوهای افراد طوری واکنش نشان می‌دهند که گویی مستقیما آنها را می‌بینند و تقریبا تا دو و نیم سالگی نمی‌فهمند که چگونه تصاویر روی صفحه تلویزیون و موبایل و..با افراد و اشیای واقعی ربط دارند.

آکادمی پزشکان اطفال آمریکا(2001)توصیه می‌کند که کودکان قبل از دو و نیم سالگی با این وسایل مواجه نشوند و تا 18 ماهگی زمان اسکرین‌تایم را صفر دقیقه اعلام کردند.

در کودکان یک ساله‌ای که بیش از یک ساعت اسکرین‌تایم داشتند در دوسالگی احتمال تاخیر در رشد مهارت‌های اجتماعی و توانایی‌های شناختی حل مساله 5 برابر بیشتر از کوکان با اسکرین‌تایم کمتر است.