آشنایی با مفاهیم اساسی برای انعقاد قرارداد

روزنامه هفت صبح، مهتاب سحابی/ وکیل دادگستری|   یکی از مهم‌ترین و اساسی‌ترین نیازها در زمان انعقاد عقد، چه در خصوص عقودی که مرتبط با دعاوی ملکی هستند و چه دیگر دعاوی، دانستن مفاهیم حقوقی چون عقد و ایقاع، ایجاب و قبول، تشریفاتی یا غیر تشریفاتی بودن یک عقد و شرایط اساسی صحت یک عقد است.

تفاوت عقد و ایقاع 
عقد به موجب قانون مدنی عبارت است از اینکه یک یا چند نفر در مقابل یک یا چند نفر دیگر تعهد به انجام امری کنند و مورد قبول آن‌ها باشد. بنابراین عقد با ایجاب (یعنی پیشنهاد یک فرد) و قبول (دیگری) واقع می‌شود و در واقع دو طرفه است به این معنا که یک نفر پیشنهاد می‌دهد و دیگری می‌پذیرد.

ایقاع برخلاف عقد، یک‌طرفه است و نیازی به قبول کسی ندارد و یک نفر تصمیم می‌گیرد که ایقاع را به وجود آورد. یکی از مهم‌ترین انواع ایقاع ابراء است. ابراء به معنای بذل کردن و منصرف شدن از داشتن حق قانونی و اکتسابی شخص است.

معروف‌ترین ابراء، ابراء مهریه و ابراء طلب است که در دفترخانه سند آن تنظیم می‌شود و به موجب آن زوجه مهریه را بذل و از حق قراردادی خود (ضمن عقد ازدواج) عدول می‌کند که این مورد در خصوص ابراء طلب نیز صدق می‌کند.

تشریفاتی یا غیر تشریفاتی بودن یک عقد 
برخی از عقود و یا ایقاعات، تشریفاتی دارند که حتما باید انجام شود. فرضا عقد اجاره به تنهایی تشریفاتی نیاز ندارد اما جهت شمول قرارداد اجاره به قانون روابط موجر و مستاجر سال ۷۶ باید تشریفاتی چون امضای دو شاهد ذیل قرارداد وجود داشته باشد.

(در مورد تفاوت قرارداد اجاره سال ۷۶ با سایر قراردادهای اجاره در شماره‌های پیشین روزنامه به صورت مفصل توضیحاتی داده شده است.)نمونه دیگر در خرید و فروش ملک است. همان‌طور که می‌دانید قانون کسی را مالک می‌شناسد که تشریفات ثبت ملک را انجام داده باشد. البته عدم رعایت تشریفات ثبت به منزله بطلان سند عادی نیست. 

‌شرایط اساسی صحت یک عقد 
به موجب ماده ۱۹۰ قانون مدنی برای صحت هر معامله شرایط ذیل اساسی است:
اول قصد و رضای طرفین که همان اراده باطنی محسوب می‌شود و طرفین با امضای قراردادی که از مفاد آن مطلع‌اند این موضوع را ابراز می‌کنند.

دوم اهلیت طرفین است که به معنای محجور نبودن طرفین است و در معنای عرفی به این معناست که طرفین در کمال صحت عقل و در سن رشد بوده و ورشکسته و مجنون و سفیه (به شخصی می‌گویند که توانایی درک ارزش ریالی اموالش را ندارد) نیستند. 

سوم اینکه مورد معامله معین و اوصاف آن کامل مشخص باشد. 

چهارم مشروعیت جهت معامله است. (مثلاً اگر کسی خانه‌ای را برای تاسیس مکان فساد خریداری کند، هرگاه به هنگام معامله تصریح کند که این خانه را برای آن جهت می‌خرد معامله باطل است، ولی اگر این امر را برای طرف بازگو نکند معامله صحیح خواهد بود).

بار اثبات در مورد عدم رعایت شرایط صحت قرارداد با مدعی عدم صلاحیت است چرا که اصل بر صحت عقود است.

اما در مورد شخصی که محجوریتش سابقا اثبات شده است این موضوع به نحو دیگر است و در واقع اصل براستمرار حجر است و محجور محسوب می‌شود تا وقتی که از بین رفتن حجر به اثبات برساند. یکی از موارد حجر جنون شخص است که وقتی ثابت شود تا زمانی که سلامت عقل مورد بررسی قرار نگیرد و اثبات نشود؛

فرد همچنان محجور می‌ماند که در اصطلاح حقوقی می‌گویند حجر او استصحاب می‌شود و معاملات او فاقد شرایط صحت عقد است. همینطور فرد ورشکسته فاقد یکی از شرایط صحت عقد است و بایستی بدوا عملیات اداره تصفیه پایان پذیرد سپس می‌توان با او عقدی تنظیم کرد.

راه ارتباطی با وکیل:

وب سایت: mahtabsahabi.com

اینستاگرام: @vakil_sahabii

برای ورود به سایت ایشان روی کلمه دعاوی ملکی در اول مطلب کلیک کنید.