معین اصفهانی شاید روی پل خواجو!
وزیر: خواننده مشهور اول به ایران بیاید، بعدا درباره همکاری صحبت می‌کنیم.
روزنامه هفت صبح، نگین باقری| روز گذشته وزیر ارشاد بعد از جلسه دولت، با یک سوال تازه از سوی یک خبرنگار مواجه شد: «خواننده‌های خاصی مثل معین آیا اگر برگردند اجازه فعالیت دارند؟». وزیر ارشاد به سوال خبرنگار چه جوابی داد؟ اسماعیلی همانطور که انتظارش می‌رفت در یک جواب دو‌پهلو گفت: «حالا اجازه فعالیت کار بعدی است. بحث دیگری‌ست. حضورشان در ایران هیچ مشکلی ندارد. آن {اجرای برنامه} هم طبق قوانین انجام می‌شود.»
این سوال کاربران شبکه مجازی را به یاد ماجرای بازگشت حبیب به ایران انداخت. چه زمانی؟ سال 1388 در دولت محمود احمدی‌نژاد. همین هم باعث شد پیش‌بینی فضای مجازی به این سمت حرکت کند که برگشتن معین، شاید پایانی مشابه زندگی حبیب محبیان به‌دنبال خواهد داشت که با وجود نامه و موافقت اولیه برای بازگشت، نتوانست آلبومی ضبط و یا کنسرتی در ایران اجرا کند.
ماجرای ورود معین به ایران دوباره از کجا مطرح شد؟ احتمالا از استوری تسلیتی که او بابت فاجعه کرمان گذاشت و نوشت: « کشتن مردم بیگناه تحت هیچ شرایطی قابل توجیه نیست.» بازگشت او به ایران برای بار چندم است که زمزمه می‌شود. چه تصویری از معین در ذهن مردم باقی مانده و چه آهنگ‌هایی در یادشان حک شده که همچنان موضوع بازگشت او را برای رسانه‌ها با اهمیت می‌کند؟
اگرچه معین اول با «کعبه» و «یکی را دوست می‌دارم» بین آهنگسازها و ترانه‌سراها و اهالی موسیقی مشهور شد اما معینی که ما می‌شناسیم، آوازه‌خوان سر به‌زیری است که با «صبحت به‌خیر عزیزم» و «پریچه» و کمی بعد «بی‌بی گل»، یعنی ترانه‌های سال 1367 به‌بعد، در ذهن‌مان حک شده.
تصویر کاست او با صورت نیم‌رخ و چشم‌های بسته‌اش در عکس آلبوم «به تو می‌اندیشم» را به‌خاطر سپرده‌ایم که در آن «پیاله» و «وقتی نیستی» و آهنگ شش و هشت «ننه» را خوانده بود. ما صدای او را با ترانه «لحظه‌ها» که تولید سال 1371 بوده به یاد داریم. همان ترانه سوزناک با آن سناریوی ویدئوکلیپ غمگین که معین همه جای آن حضور هم داشت و هم نداشت.
روایت قصه دو دلداده‌ای که مثل خیلی از موزیک‌ویدئوهای دوران با سهل‌انگاری‌های مرد و بیماری زن به پایان می‌رسید. در کنار این ترانه‌های غمگین ما معین را در عروسی‌ها و تولدها با ترانه «بی‌قرار» در لیست آهنگ‌های «شاد شاد» نگه داشته بودیم.
او یکی‌یکی از سال 1362 تا 1386 هر سال یا حتی سالی دو بار یک آلبوم به بازار داد. برخلاف بسیاری از خواننده‌های هم‌عصر خود در همه موزیک‌ویدئوهایش فقط در پس زمینه داستان حضور داشت؛ همیشه و همه جا با عینک آفتابی قهوه‌ای رنگی در حالی که کف دست‌هایش را به‌هم می‌چسباند و فقط هر از گاهی آنها را وقت تحریر زدن تکان می‌دهد.
معین و بچه‌های داخل
سال 1386 اولین باری است که معین به‌جای یاران همیشگی و قدیم خود، ترانه و آهنگسازی آثار خودش را به بچه‌های داخل کشور می‌سپارد. آلبوم طلوع محصول آهنگسازی بابک بیات و ترانه‌سراهای جوان ایرانی بود.این بیت را زمزمه کنید، آن را به‌یاد می‌آورید: «پس از آن غروب رفتن، اولین طلوع من باش/ من رسیدم رو به آخر، تو بیا شروع من باش».
سال 1388 سیروان خسروی آهنگ «خاطره» را برای او می‌سازد که البته آنقدرها که تصورش می‌رفت ندرخشید. اما در عوض یکی از پربازدیدترین ویدئوهای او در یوتیوب «همدم» است که سال 1389 با ترانه‌سرایی افشین مقدم در ایران تولید شد. آن را به‌یاد نمی‌آورید؟ این شروع ترانه بود: «کنارم هستی و اما دلم تنگ میشه هر لحظه».
زمزمه بازگشت
او در همه کنسرت‌های قدیمی و جدید و در اغلب مصاحبه‌هایش این آرزو را برای دیدن ایران تکرار کرده. بارزترین جایی که این آرزو را بیان کرده به سال 1369 برمی‌گردد؛ یعنی زمانی‌که «دلم می‌خواد به اصفهان برگردم» را خواند. اینطور باشد حداقل 33 سال است که نصرالله معین نجف‌آبادی با نام هنری معین می‌خواهد به اصفهان برگردد.
سال 89 گفته می‌شد که عواید کنسرتش را به خیریه‌ای در ایران می‌دهد و ترکیب این تماس‌ها و ارتباطاتی که با ایرانیان داخل ساخته بود زمزمه بازگشت او را تقویت کرد. همه چیز در سکوت پیش می‌رفت. یک خبرنگار موسیقی بعدا نوشت که دولت محمود احمدی‌نژاد در استانبول مذاکره با او را شروع کرده بود.
این خبرنگار چند سال قبل در توئیتی نوشته بود که یک روز با مسئول مذاکره بازگشت معین ملاقاتی می‌کند و از او می‌پرسد که چطور بازگشت معین به بن‌بست خورد؟ اینطور جواب شنید: «اتفاقا دفتر ریاست جمهوری به‌شدت پایه بود و همکاری کرد.
تا لحظه آخر. ولی… آن تماس همه‌چیز را خراب کرد و گفته شد او از پای هواپیما مستقیم می‌رود اوین! «حتی بلیتش را هم رزرو کرده بود. نشد که بشود. به مدیر دفتر احمدی‌نژاد مسیج دادم: معین کنسل شد! معین گفته بود: به خاطر حضور در مراسم فارغ‌التحصیلی پریچه، نشد که بروم.»
معین نتوانست به ایران بیاید. اما محمود احمدی‌نژاد خواسته یا ناخواسته صدای او در مجلس شد و سال 1391 آهنگ «مردم» معین که مضمونی اجتماعی داشت را در مجلس خواند. آن بخشی از آهنگ که می‌گوید: «کسانی که فرش می‌بافند نباید خود روی حصیر بخوابند».
یکی از آخرین دفعاتی که او آرزوی بازگشت به پل خواجو را داشت، تابستان دو سال قبل است. چند ماه بعد از اعتراض‌های کشاورزهای اصفهانی معین در یکی از کنسرت‌های خود بعد از خواندن آهنگ معروف اصفهان، از خاطرات کنسرت‌های خود در این شهر گفت: «آن موقع‌ها که در هزار و یک شب برنامه داشتیم تازه بعد از برنامه‌ها می‌رفتیم پل خواجو و سی و سه پل و چه شب‌هایی! عین نقاشی بود.»
اشاره او به سال‌های ابتدایی فعالیتش در قبل از انقلاب است. زمانی که در رادیو اصفهان، هتل عباسی و رستوران هزار و یک شب اصفهان آواز می‌خواند. در همین کنسرت است که برای کشاورزان اصفهانی هم آرزو می‌کند که بارانی ببارد و مشکلاتشان حل شود.
او امروز لس‌آنجلس زندگی می‌کند اما فرزند هفتم خانواده شلوغ نجف‌آبادی بود که مخالفت زیادی با خوانندگی‌اش نشان می‌دادند. زمان انتشار آهنگ «بی‌بی گل» و «ننه» بین عموم مردم گفته می‌شد که این آهنگ‌ها را برای به دست آوردن دل مادر خود سروده.
هیچ وقت زمزمه بازگشت معین از سوی بدنه رسمی حاکمیت رد نشد. سال 1399 رئیس حوزه هنری خوزستان در یک گفت‌وگو در لایو اینستاگرام نظر خود درباره معین را بیان کرد و گفت: «من معین را به عنوان یک خواننده فوق‌العاده می‌شناسم و اگر جای روحانی بودم معین را به ایران دعوت می‌کردم.» او بعد از این اظهار نظر از سمت خود برکنار شد.
اردیبهشت 1401 دیگر دولت عوض شده بود. این بار سعید الهی در توئیتر خود به معین اشاره کرد. او از شخصیت‌های نزدیک به سازمان سینمایی و از مدیران جشنواره فجر در دولت سیزدهم بود و گفت: صحت و سقم آمدن معین را نمی‌داند اما اقدام‌های امیدبخشی دارد می‌شود که نیازمند انعطاف دستگاه‌های امنیتی و قضایی است.
شهریور سال 1401 و آذر 1400 معین به استانبول آمد. خوانندگان معمولا کنسرت در استانبول را برای ساکنان ایران انتخاب می‌کنند. هر دو بار سالن ورودی به محل اجرا بسیار شلوغ شده بود و ویدئوهای زیادی از همخوانی مردم پخش می‌شد. همخوانی‌های یک‌دست که نشان می‌داد حتی جدیدترین طرفدارانش هم می‌توانند هم گام با آهنگی که اوایل دهه 60 ساخته شده، بخوانند: «بین نماز ظهر و عصرم استخاره کردم/خوب اومده مبارکه دور سرت بگردم»
بعد از آخرین اظهار نظر وزیر ارشاد، عصر روز گذشته واکنش‌های زیادی در مورد بازگشت این خواننده قدیمی مطرح شد. محسن برهانی،وکیل مشهور و جنجالی یک سال اخیر نوشت: «اهمیت آمدن معین به این است که بازداشت یا ممنوع‌الخروج نشود. وگرنه حداقل مواد ۵۰۰ ،۵۰۸ ، ۶۱۰ ،۶۳۹،۷۴۵ مجموعا به میزان ۲۸ سال حبس در انتظار این هنرمند است.»
معین، حبیب و دیگران
معین تنها خواننده قدیمی نبوده که برگشتن یا برنگشتن او به مسئله دولت‌ها تبدیل می‌شود. سال 1395 خبر فوت حبیب محبیان منتشر شد. در کجا؟ همین رامسر. خواننده «مرد تنهای شب» سال 1388 برای بازگشت به وطن به رئیس دولت نوشت که قصد بازگشت به ایران را دارد.
احمدی نژاد هم واکنش مثبتی به این درخواست نشان داد. حبیب یک سال بعد از این درخواست مجوز آلبوم و برگزاری کنسرت داد اما حساسیت‌ها دیگر بالا گرفته بود. عمر فعالیت حرفه‌ای او در نهایت با این عبارت که «ایران جای خواننده‌های لس‌آنجلسی نیست» در نماز جمعه تهران، به پایان رسید.
مورد دیگر بازگشت بیژن مرتضوی است که گاهی در رسانه‌ها مطرح می‌شود. آخرین بار اسفند سال 1400 این موضوع رسانه‌ای شد که البته در نهایت هم کسی آن را رد یا تایید نکرد. گفته می‌شد که او برای فروختن اموال پدری‌اش در سفری کوتاه به شمال کشور رفته بود.
حتی تصاویر حضور مرتضوی بین مردم هم منتشر شد که ماجرا را تایید می‌کرد. اینطور که یک خبرنگار موسیقی توضیح داده بود این سفر با هماهنگی نهادهای امنیتی کشور انجام شده که گویا بدون توصیه پدر مرحوم ستاره سعیدی، همسر مرتضوی اتفاق نمی‌افتاد.
بازگشت فریدون اسرایی هم در این دسته می‌گنجد. او امروز 67 ساله است. سال 1377 و 80 دو آلبوم و یک آهنگ معروف به نام «ایرانم» با خواننده‌های لس‌آنجلسی مثل هنگامه، کامران و هومن خارج از ایران منتشر کرد اما این همکاری‌ها مانند ستاره‌هایی که اسمشان بالاتر آمد، آنقدر ادامه نداشت. او بعد از آن به ایران آمد و اکنون چند سالی است که برگزاری کنسرت‌ها و انتشار آلبوم‌هایش برقرار است.
