همه حواشی بازار پایه فرابورس
روزنامه هفت صبح، احمدرضا نجفی | اعمال تغییرات جدید در قوانین معاملات بازار پایه اعتراضات زیادی را به دنبال داشته و هر کدام از موافقان و مخالفان استدلالهای خودشان را دارند. حواشی تغییر قوانین معاملات در بازار پایه فرابورس همچنان ادامه دارد. دیروز شنبه جمعی از سهامداران و معاملهگران بازار پایه روبهروی تالار بورس تجمع کردند و خواستار اصلاح این تغییرات شدهاند.
اینطور که پیداست مسئولان هم قول مساعدت دادهاند و قرار است فردا در جلسهای اعتراضات مخالفان تغییرات در بازار پایه فرابورس را بررسی کنند. در این گزارش کل تغییراتی که از هفته گذشته در بازار فرابورس اتفاق افتاده را آوردهایم. به تجمع اعتراضی صبح دیروز در مقابل تالار بورس پرداخته و در پایان سراغ نظرات مخالفان و موافقان اعمال تغییرات در بازار پایه فرابورس و استدلال هر کدام از آنها درباره درست و غلط بودن این تغییرات رفتهایم.
*** همه تغییرات بازار پایه فرابورس
تغییراتی که در بازار پایه فرابورس اعمال شده مربوط به شیوه انجام معاملات و تعیین قیمت پایانی است. معاون فرابورس میگوید، تغییر دیگر مربوط به تابلوی معاملات در بازار پایه است و در هر یک از تابلوها یک حراج هفتگی به صورت حراج پایانی انجام میشود و بعد از آن دامنه نوسان در روزهای معاملاتی بین دو حراج، در تابلوهای زرد، سهدرصد، نارنجی، دودرصد و قرمز، یکدرصد خواهد بود. طوری که یکروز در هفته حراج پایانی صورت میگیرد که در همان روز از ساعت ۱۲ تا ۱۲ و ۳۰دقیقه سفارشگیری و راس ساعت ۱۲ و ۳۰دقیقه حراج پایانی انجام میشود. به گفته معاون فرابورس، قیمت پایانی در روز برگزاری حراج مبنای دامنه نوسان تابلوهای بازار پایه در روزهای معاملاتی بعد از حراج خواهد بود.
*** شیوه جدید تعیین قیمت پایانی در حراج هفتگی
روز دوشنبه اولین حراج در فرابورس برگزار شد. در حراج هفتگی که دوشنبهها برگزار میشود، همه سرمایهگذاران از ساعت ۱۲ تا ۱۲ و ۳۰دقیقه ظهر، به مدت ۳۰دقیقه فرصت دارند سفارش خرید یا فروش سهام را در بازار فرابورس ثبت کنند. راس ساعت ۱۲ و ۳۰دقیقه معاملات انجام میشود و قیمت پایانی هر سهم مشخص میشود. این قیمت تا یکهفته مبنای نوسانات سهام در نظر گرفته میشود.
*** تابلوهای رنگی، به جای تابلوهای سابق
با تغییرات اعمالشده در بازار پایه فرابورس، دیگر خبری از تابلو ب و ج و… نیست. به جای آن نمادها در تابلوهای قرمز، نارنجی و زرد دستهبندی میشوند. دامنه نوسان برای هر کدام از این تابلوها متفاوت و بین یک تا سهدرصد است. پیش از این نمادهای تابلو ب میتوانستند روزانه تا ۱۰درصد نوسان داشته باشند و دامنه نوسان برای نمادهای تابلو ج نامحدود بود.
*** دامنه نوسان؛ حداکثر سهدرصد
هر سهم در بازار بورس و فرابورس صرفا تا یک محدودهای میتواند افزایش یا کاهش قیمت داشته باشد. اصطلاحا به این محدوده دامنه نوسان میگویند که در بازار بورس پنجدرصد قیمت پایانی روز گذشته در نظر گرفته میشود. حالا در بازار فرابورس دامنه نوسان هم تغییر پیدا کرده. طوری که دامنه نوسان در بازار پایه زرد سهدرصد، در بازار پایه نارنجی دودرصد و در بازار پایه قرمز یکدرصد است. قیمت پایانی هر سهم هم در ظهر روز دوشنبه هر هفته تعیین میشود. با این حساب سهام هر شرکت در بازار پایه فرابورس به صورت هفتگی نهایتا سهدرصد تغییر خواهد کرد.
*** حراج هفتگی چطور برگزار میشود؟
دوشنبهها معاملات ساعت ۹صبح طبق روال عادی انجام میشود و بازار ساعت یازدهونیم بسته خواهد شد. به مدت نیمساعت سرمایهگذاران فرصت استراحت دارند. در این مدت ناظران فرابورس به وضعیت سهمها نظارت میکنند. سپس حراج هفتگی از ساعت ۱۲ تا دوازدهونیم شروع میشود. با این تفاوت که در حراج هفتگی، دامنه نوسان قیمتها دوبرابر است و قیمت پایانی که در این حراج مبنای دامنه نوسانات در نظر گرفته میشود، همان قیمت پایان معاملات روز دوشنبه خواهد بود.
*** دیگر تغییرات بازار پایه فرابورس
یکی دیگر از تغییرات در نظر گرفته شده، موضوع امکان اعلام حجم مبنا در معاملات است که توسط هیات مدیره فرابورس در معاملات مطرح شد. بهنام محسنی، معاون فرابورس ایران میگوید، تغییر دیگر بحث نمایش مظنهها است که در ابلاغیه دستورالعمل جدید، از چهارم شهریورماه به مدت ششماه سفارشها به روال قبل برای معاملهگران و سرمایهگذاران قابل مشاهده است. پس از این دوره بر اساس تصمیم هیات مدیره سازمان بورس، نحوه عدم نمایش سفارشها مورد بررسی قرار میگیرد.
*** موج اعتراضات در واکنش به تغییرات بازار پایه
از همان موقع که تغییرات در بازار پایه فرابورس اعلام شد، مخالفت بعضی از سهامداران را در پی داشت. چراکه در همان روزهای اول سهامداران بزرگ با اطلاع از تغییراتی که در بازار پایه به وجود آمده، سهامشان را به فروش گذاشتند. موج فروش سهام در بازار پایه باعث شد اغلب نمادها با بازدهی منفی روبهرو شده و قیمتشان روزانه ۱۰درصد کاهش پیدا کند.
شنبه ۳۰شهریور، بعضی از سهامداران بازار پایه فرابورس در مخالفت با تغییرات اعمالشده، روبهروی تالار بورس تجمع کردند و اعتراض خود نسبت به این تغییرات را به گوش مسئولان رساندند. گفته میشود مدیران سازمان بورس که در تجمع اعتراضی حضور داشتند، به سهامداران و معاملهگران بازار پایه فرابورس قول مساعدت دادند که جلسه اصلاحی در هیات مدیره فرابورس برای روز دوشنبه همین هفته یعنی فردا برگزار شود.
*** مخالفان تغییرات بازار پایه فرابورس چه میگویند؟
معترضان به تغییرات اعمالشده در شیوه معاملات بازار پایه فرابورس در نامهای به مدیران بازار، خواستههای خود را در پنجبند اعلام کردهاند. آنها در بند اول خواستهاند که هر روز هفته معاملات انجام شود. بند دوم به حراج هفتگی اختصاص دارند. آنها میخواهند حراج و تعیین قیمت پایانی صرفا محدود به دوشنبهها نباشد و هر روز نمادها به حراج گذاشته شوند. آنها در بند سوم اعلام کردهاند که مخالف دامنه نوسان هفتگی هستند.
چراکه با این اتفاق آنها در کل هفته صرفا یک درصد محدود سود خواهند کرد. برای همین میخواهند دامنه نوسان به صورت روزانه اعمال شود. آنهم نه با نرخ یک تا سهدرصد، بلکه با نرخ حدود پنجدرصد یا بالاتر. افزایش دامنه نوسان موضوع بند چهارم نامه معترضان به تغییرات بازار پایه فرابورس است و آنها در این بند اعتراض خود به کاهش دامنه نوسان به یک تا سهدرصد را اعلام کردهاند. بند پنجم از اعتراض سهامداران و معاملهگران بازار پایه فرابورس به بحث نقدشوندگی اختصاص دارد. آنها میخواهند تضمینی برای نقدشوندگی سهامشان داشته باشند و بازار فرابورس از شکلگیری صف فروش جلوگیری کند.
*** موافقان تغییرات بازار پایه فرابورس چه میگویند؟
یکی از کارشناسان معتقد است، قیمت سهام مقولهای متفاوت با ارزش سهام است و قیمت به ویژه در کوتاهمدت برآیندی از احساسات معاملهگران، اخبار و اتفاقات خارج از بورس و دستورالعملهای اعمالشده از طرف نهاد قانونگذار بر بازار است. یکی از کارشناسان درباره محدود شدن دامنه نوسان در بازار پایه فرابورس میگوید، دامنه بازار پایه، مورد علاقه سفتهبازان بود.
این کارشناس در تشریح دلایل بازار برای واکنش به تغییر دامنه نوسان در بازار پایه فرابورس میگوید، واکنش بازار به قوانین جدید دو دلیل دارد؛ دامنه نوسان ۱۰درصد برای افراد با تمایل به سفتهبازی به نسبت محدوده نوسان پنجدرصد بازار اصلی جذابتر است. بنابراین با محدود شدن دامنه نوسان، سفتهبازان از بازار خارج شدند.