برای تزریق دُز دوم واکسن چه کار کنیم؟
روزنامه هفت صبح | حالا که محموله‌های جدید واکسن از راه نرسیده، جمعیتی که ماه پیش دُز اول‌شان را گرفتند، دنبال دُز دوم می‌گردند و احتمالا آن را در هیچ خانه سلامت، مرکز بهداشت یا مرکز واکسیناسیونی پیدا نمی‌کنند. این افراد دو راه پیش روی خود دارند: یا واکسن ایرانی را برای دُز دوم تزریق کنند و یا تا آمدن محموله جدید صبر کنند.
*** محموله بعد کی می‌رسد؟
وزارت بهداشت می‌گوید یک محموله سه میلیون دُزی قرار بوده برسد که تاخیر آن این بی‌نظمی را درست کرده است. حالا یعنی قرار است دیگر واکسن جدیدی از خارج از کشور نرسد؟ نه. علیرضا وهاب‌زاده، مشاور رسانه‌ای وزیر بهداشت به هفت صبح گفت آنها منتظر هستند تا هفته آینده اولین محموله خارجی واکسن از راه بیاید. ولی حواس‌تان باشد که کشورهای صادرکننده از این قول‌ها زیاد زیر پا گذاشته‌اند. پس بیایید با هم دو راه مقابل‌مان برای تزریق دُز دوم را بررسی کنیم. اگر دُز دوم را از واکسن ایرانی بزنیم جواب می‌دهد؟ اگر صبر کنیم تا محموله جدید از راه برسد، واکسن تاثیرش را از دست خواهد داد؟
*** راه اول: تزریق واکسن ایرانی
فعلا شانس با آنهایی که واکسن چینی و هندی زدند یار بوده است. اگر شما هم جزو آنهایی بودید که سینوفارم، سینوواک و بهارات زدید، می‌توانید دُز دوم را از واکسن ایرانی تزریق کنید. آخرین آمار گمرک اینطور نشان می‌دهد که تعداد این افراد بیشتر از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر نیست. حالا اگر شما هم یکی از این جمعیت هستید برای دُز دوم می‌توانید صبر کنید تا یکی دو روز آینده وزارت بهداشت مجوز واکسن ایرانی کووبرکت را بدهد، بعد از آن توزیع بشود و آن‌وقت به مراکز بهداشت مراجعه کنید.
به نظرتان این کار عجیب می‌رسد؟ خب راستش در اروپا هم اتفاق مشابهی قبلا افتاده بود. بعد از اینکه همه از عوارض آسترازنکا نگران شده بودند، دُز دوم‌شان را از فایزر گرفتند. البته همه فقط تا همین جای کار را تعریف می‌کنند و نمی‌گویند که این کار خودش باعث چه عوارض بیشتری شد. اما دلیل آن عوارض به‌خاطر عوض شدن واکسن دُز دوم نبود. اینطور که دکتر علیرضا صالحی، پزشک عفونی به هفت صبح توضیح می‌دهد این عوارض در اروپا به‌خاطر این رخ داد که گروهی از مردم به‌جای آسترازنکا، در دُز دوم فایزر گرفتند ولی پلتفرم این دو واکسن به‌هم نبوده است.
او می‌گوید: «مطالعات نشان داده اگر دُز دوم از واکسن شرکت دیگری تزریق شود که پلتفرم آن با ساختار دُز اول یکی بوده، هیچ عارضه‌ای ایجاد نخواهد شد.» به‌خاطر همین هم وزارت بهداشت دیروز گفت در صورت تامین نشدن واکسن وارداتی در روزهای آینده، تزریق دُز دوم با برخی واکسن‌های داخلی مشکلی ندارد.
*** چه افرادی برای دُز دوم، واکسن ایرانی بزنند؟
فناوری کووبرکت با واکسن‌های سینوفارم و سینوواک چینی و واکسن بهارات هندی یکسان است و می‌توان برای دُز دوم از آنها استفاده کرد. ولی برای باقی واکسن‌ها (اسپوتنیک روسی، آسترازنکا و…) هیچ واکسن داخلی مشابهی نیست. مثلا واکسن کوبایی هم در مرحله اجرای فاز سوم است اما باز هم نمی‌شود از آن به‌جای دُز دوم استفاده کرد. احتمالا تولیدکننده‌های کووبرکت امروز از همه خوشحال‌تر هستند.
به‌خاطر اینکه می‌دانند در هر صورت همین الان حداقل یک میلیون مشتری دارند که دنبال دُز دوم می‌گردند. از قضا مینو محرز که محقق اصلی کووبرکت است گفته ما همین الان یک میلیون دُز آماده داریم. البته اگر به مراکز بهداشت بروید، کووبرکت پیدا نخواهید کرد. این شرکت که در حال طی کردن فاز سوم انسانی واکسن خود بوده، منتظر گرفتن مجوز تزریق اضطراری است و احتمالا دو سه روز آینده این مجوز صادر خواهد شد. یعنی فعلا تا شنبه سراغ دُز دوم خود را نگیرید.
*** عوارض و ایمنی کووبرکت چیست؟
اگر این شرایط را دارید (یعنی واکسن دُز اول را چینی یا هندی زدید) و می‌خواهید دُز دوم‌تان را از کووبرکت تزریق کنید، احتمالا این سوال‌ها را می‌پرسید: اول اینکه عوارضش چه خواهد بود؟ دوم اینکه چقدر نتیجه خواهد داد؟ سوم اینکه مگر سازمان جهانی بهداشت آن را تایید کرده است؟ این سوال‌ها را دکتر محمدرضا صالحی که از محققان کووبرکت بوده به هفت صبح جواب می‌دهد:
* پلتفرم کووبرکت شبیه سینوفارم و بهارات بوده و عوارض آنها هم شبیه یکدیگر است.
* حالا اگرچه عوارض کووبرکت شبیه سینوفارم بوده اما ایمنی آن از سینوفارم بیشتر است. (واکسن سینوفارم براساس تحقیق‌های مختلف بین ۷۲ تا ۸۱٫۴ درصد ایمنی ایجاد می‌کرد.)
* ما به این نتیجه رسیدیم که کووبرکت ۹۰ درصد ایمنی ایجاد می‌کند اما برای جواب مطمئن‌تر درباره میزان ایمنی واکسن، باید نتایج فاز سوم واکسن منتشر شود؛ یعنی یک ماه آینده می‌گوییم که کووایران برکت چقدر ایمنی دارد.
* شدیدترین عوارض کووبرکت تنها بین ۲۰ درصد از جمعیت داوطلبان مشاهده شد.
* مهم‌ترین عارضه درد در محل تزریق بود که در ۲۵ درصد از داوطلبان دیده شد و نهایتا دو روز بعد رفع شد.
* عارضه دیگر ضعف و بی‌حالی بود که از این نظر به آنفلوآنزا شباهت داشت. این عارضه ۲۴ ساعت تا ۴۸ ساعت بعد از بین رفت.
* عارضه‌ای که منجر به بستری شود وجود نداشت.
* ما نتایج مطالعه‌مان را به سازمان بهداشت جهانی ارسال کرده‌ایم اما آنها بسیار کند نتیجه بررسی‌های خود را می‌دهند. مثلا سینوفارم را شش ماه بعد از اجازه تزریق اضطراری در چین تایید کردند. مطالعات حیوانی واکسن برکت در سازمان جهانی بهداشت فعلا تایید شده است.
*** راه دوم
حالا اگر نمی‌خواهید واکسن دوم را از مدل ایرانی بزنید و قصد دارید تا آمدن محموله جدید صبر کنید، یک محدودیت زمانی برای صبر کردن دارید. سینوفارم را باید ۲۸ روز بعد تزریق کرد. این فاصله برای آسترازنکا سه تا ۱۲ ماه و برای اسپوتنیک بین ۲۱ تا ۳۵ روز تعیین شده است. عاطفه عابدینی، دبیر کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا می‌گوید که این فاصله به‌عنوان حداقل مدت زمانی که باید بین دو واکسن وقفه انداخت و حداکثر زمان برای همه واکسن‌ها تا سه ماه است.
او ادامه می‌دهد: «در زمینه واکسن اسپوتنیک می‌توان براساس دستورالعمل‌های علمی که حتی در خود سایت واکسن هم هست، فاصله دُز اول و دوم را از ۲۱ روز تا ۹۰ روز گذاشت. در زمینه آسترازنکا هم که ۱۲هفته (سه ماه) را پیشنهاد کرده‌اند.» صحبت‌های عابدینی را با اطلاعات منتشر شده هر واکسن در سازمان جهانی بهداشت مطابقت دادیم و حق با اوست؛ حداکثر تا سه ماه آینده می‌شود دُز دوم را عقب انداخت و به هیچ مشکلی برنخورد. سازمان جهانی بهداشت درباره سینوفارم هم اینطور نوشته که باید بین دُز اول و دوم سه تا چهار هفته فاصله باشد.
حالا اگر این تعلل برای گرفتن دُز دوم بیشتر از چهار هفته بشود چه؟ سازمان جهانی بهداشت در این صورت این جواب را داده است: «باید در اولین فرصت دُز دوم را تزریق کرد.» وزارت بهداشت امارات برای تزریق دُز دوم سینوفارم اینطور گفته که گرفتن دُز دوم این دارو در همان روزی که به شما اعلام شده اوجب واجبات است و نباید آن را به تاخیر انداخت. درباره سینوواک هم نماینده سازمان جهانی بهداشت در کامبوج اینطور گفته که دُز دوم این واکسن هم مثل سینوفارم باید بین ۲۱ تا ۲۸ روز بعد تزریق شود.
*** موارد مشابه تاخیر در دُز دوم
دیروز دکتر مسعود مردانی گفته بود که مردم در کشور کانادا، ۶ ماه بعد از تزریق دُز اول، دُز دوم را تزریق کردند؛ در انگلیس هم سه تا چهار ماه بعد از دُز اول، دُز دوم را تزریق کردند. جست‌و‌جوی ما در اخبار این کشورها هم اطلاعات او را تایید می‌کند. این حرف تا حدودی درست است که کشورها دُز دوم‌شان را به تاخیر انداختند و با مشکلی هم روبه‌رو نشدند.
*** تاخیر دُز دوم فایزر در انگلیس
وقتی که در انگلیس افراد با تاخیر بیشتری برای گرفتن دُز دوم روبه‌رو شدند، آژانس دارویی اروپا این کار را برای فایزر تایید نکرد. آنها می‌گویند که تجویز دوم بعد از گذشت شش ماه با مقررات مطابقت ندارد و دُز دوم فایزر فقط باید سه هفته بعد تزریق شود. بلومبرگ گزارش داده این واکسن را نهایتا باید شش هفته بعد از دُز اول تزریق کرد.
*** تاخیر دُز دوم آسترازنکا در آلمان
دویچه وله آن زمان با مدیر انستیتویی در دانشگاه توبینگن مصاحبه کرد و او گفته بود دُز دوم همه واکسن‌های دیگر را بعد از دو تا سه ماه از دُز اول هم می‌شود زد. حتی اگر دُز اول آنقدر موثر واقع شده باشد که اثر آن از بین نرود، تا شش ماه بعد هم می‌شود آن را دوباره تزریق کرد. از آن بهتر اینکه رئیس بیمارستان چریتی در آلمان به دویچه وله گفته در آسترازنکا هرچه فاصله از شش هفته بیشتر شود، میزان ساختن آنتی‌بادی هم افزایش خواهد یافت. اگر بیشتر از این مدت تاخیر بیفتد چه عوارضی خواهد داشت؟ سایت فورچون برای این سوال هم گزارشی تهیه کرده و اینطور نوشته که تاخیر بیشتر در گرفتن دُز دوم باعث می‌شود که میزان ایمنی بدن به بیشترین اندازه برسد.
*** تاخیر دُز دوم در سنگاپور و هند
براساس تحقیقاتی که فورچون به آن اشاره کرده هرچه واکسن دُز دوم را دیرتر بزنیم، میزان آنتی‌بادی‌ها بین ۲۰ تا ۳۰۰ درصد بیشتر می‌شود. همین گزارش گفته که اوایل واکسیناسیون در سنگاپور فاصله هر دُز سه تا چهار هفته بود اما بعدا آن را به شش تا هشت هفته افزایش دادند. در هند هم فاصله تزریق واکسن دوم بین ۱۲ تا ۱۶ هفته گذاشته‌اند تا جمعیت بیشتری پوشش داده شود.
*** نکته
* وزارت بهداشت می‌گوید یک محموله سه میلیون دُزی قرار بوده برسد که تاخیر آن این بی‌نظمی را درست کرده است.
* اگر دُز دوم را از واکسن ایرانی بزنیم جواب می‌دهد؟ اگر صبر کنیم تا محموله جدید از راه برسد، واکسن تاثیرش را از دست خواهد داد؟
* فعلا شانس با آنهایی که واکسن چینی و هندی زدند یار بوده است. اگر شما هم جزو آنهایی بودید که سینوفارم، سینوواک و بهارات زدید، می‌توانید دُز دوم را از واکسن ایرانی تزریق کنید.
* بهداشت دیروز گفت در صورت تامین نشدن واکسن وارداتی در روزهای آینده، تزریق دُز دوم با برخی واکسن‌های داخلی مشکلی ندارد.
* حالا اگر نمی‌خواهید واکسن دوم را از مدل ایرانی بزنید و قصد دارید تا آمدن محموله جدید صبر کنید، یک محدودیت زمانی برای صبر کردن دارید. سینوفارم را باید ۲۸ روز بعد تزریق کرد.
