هفت صبح| خزههای درختان جنگلی جدیدترین طعمه سودجویانی هستند که میخواهند بدون زحمت پولدار شوند. قاچاقچیان در حالی نیم کیلو خزه جنگلی را در بازار آنلاین 95 هزار تومان به فروش میرسانند که اینگونه مهمترین عایق درختان جنگلی در برابر حریق به شمار میرود. فعالان محیط زیست روند قاچاق خزه را نگرانکننده توصیف میکنند اما مدیر کل منابع طبیعی گیلان بر این باور است که قاچاق محدود بوده و جای نگرانی نیست. البته گشت و گذاری در بازارهای آنلاین فروش خزه گفتههای این مدیر دولتی را نقض میکند. جنگل به منبع رایگان تامین نیاز گلفروشیها تبدیل شده است.
همین دو سال پیش بود که عباسعلی نوبخت رئیس وقت سازمان منابعطبیعی و آبخیزداری نسبت به خروج بیقاعده گونه رونده همیشک از جنگل هشدار داده بود و حالا فعالان محیط زیست خبر میدهند که خزه هدف جدید متخلفان است.اجزای اکوسیستم جنگلی پس از جدا شدن از جنگل، راهی مراکز عرضه گل و گیاه میشوند تا تبدیل به یک جزء تزئینی در گلدان یا سبدهای گل شوند یا اینکه بهعنوان بخشی از دکور و زینتبخش نمایشگاهها به کار گرفته شوند، در حالی که جدا کردن این گونههای ارزشمند از اکوسیستمهای جنگلی، تبعات بسیار زیادی برای تداوم نسل جنگلها به جا خواهد گذاشت.
قاچاق موردی داریم
اگرچه فعالان محیط زیست روند قاچاق خزه از جنگل را نگرانکننده توصیف میکنند اما کامیار مرزبانی مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری گیلان در گفتوگو با «هفت صبح» در این رابطه تاکید میکند که قاچاق خزه چندان گسترده و سازمان یافته نیست و به صورت محدود انجام میشود. به گفته او، قاچاق این گونه به صورت موردی ممکن است رخ دهد و در جاهایی که خزه از عرصه جنگلی خارج میشود، پرسنل منابع طبیعی با آن برخورد میکنند؛ زیرا یگان حفاظت منابع طبیعی اجازه خروج هیچ محصولی از عرصه جنگلی را نمیدهد.
مدیر کل منابع طبیعی گیلان تاکید میکند که هیچ کس نمیتواند مدعی شود تخلف در جایی صفر شده است یا تخلفی وجود ندارد اما تخلف حمل خزه را هم محدود و خیلی کم با هدف تامین نیاز گلفروشیها توصیف میکند و چنین تخلفی را عاملی برای برهم خوردن چرخه اکوسیستم جنگل میداند. اگرچه او تخلف قاچاق خزه را محدود توصیف میکند اما همین چند ماه قبل اداره منابع طبیعی شهرستان نور در اطلاعیهای از مردم خواسته بود که گزارش تخلفاتی مثل برداشت خزه، چلم و سرخس را با شمارههای 24 ساعته امداد و نجات جنگل در میان بگذارند. این نشان میدهد که برداشت برخی محصولات جنگلی با هدف تامین نیاز گلفروشیها آنقدر زیاد هست که برایش اطلاعیه صادر میشود.
نیم کیلو خزه جنگلی 95 هزار تومان
گشت و گذاری در بازارهای آنلاین هم ثابت میکند که برداشت قاچاق خزه از جنگل، بازاری خاص برای خودش پیدا کرده است و برداشت بی سر و صدای خزه از اکوسیستمهای جنگلی آن قدری هست که در بسترهای خرید و فروش اینترنتی پنجرهای برایش ایجاد شده است.با جستوجو در اینترنت میتوان دید که چقدر راحت یک محصول قاچاق خرید و فروش میشود و هیچ کس هم جلودارش نیست. در باسلام نیم کیلو خزه جنگلی را 95 هزار تومان میفروشند. درباره کاربرد خزه در باسلام نوشته شده « یکی از کاربردهای خزه طبیعی رو که همه به خوبی میدونید، استفاده از خزه در ساخت قیم برای گلدان و گیاهان رونده مثل سینگونیوم، برگ انجیری، انواع پتوس و.... هست.
اما از خزه به عنوان بستر کشت برای ریشهدار کردن قلمه گیاهان مختلطم میشه استفاده کرد». در ترب، خزه جنگلی 100 گرمی شمال فعلا فروشنده ندارد اما نرخ خزه جنگلی زنده یک میلیون و 500 هزار تومان اعلام میشود. جستوجو در دیجیکالا هم نشان میدهد که در گذشته خزه به فروش میرفته اما فعلا در لیست کالاهای ناموجود قرار گرفته است.
محافظت از درختان در برابر حریق
خزهها مستقیما تحت تأثیر میزان رطوبت هوا و بارندگی هستند و تکثیر آنها کار دشواری نیست اما عدهای ترجیح میدهند که به جای صرف وقت و پرورش خزه، به منابع جنگلی دستبرد بزنند اما چرا حذف خزهها از جنگل میتواند برای این اکوسیستم خطرناک باشد؟ حبیب زارع رئیس باغ گیاهشناسی نوشهر در گفتوگو با قدس وجود خزهها در جنگل را نشاندهنده سلامت جنگل میداند و گستردگی و تنوع خزهها را نشانه سالمتر بودن این اکوسیستم معرفی میکند. به گفته او، خزهها به رطوبت محیط متکی هستند و در مواقعی که حریق در جنگل رخ میدهد از آنجا که این گونه جاذب آب است مثل عایق روی سطح تنه درخت عمل میکند و گرما یا آتش سطحی به راحتی از لایه خزه عبور نمیکند.
به این ترتیب اگر آتشسوزی سطحی در جنگل رخ دهد، خزه بهعنوان نخستین قربانی، خود را فدای درخت میکند. اول خزه میسوزد و فرسوده میشود ولی از تنه محافظت میکند. بنابراین هر چه تعداد و تراکم خزهها در جنگل بیشتر باشد، احتمال گسترش آتش و شدت آن کمتر میشود. در نتیجه وجود خزهها یکی از عوامل مهم در حفظ رطوبت و کاهش خطر آتشسوزیهای ناشی از سهلانگاری انسان است.
گونهای که نقشهای متنوع و متعددی برای آن در جنگل تعریف شده به راحتی به دلیل نبود امکانات حفاظتی و قوانین مرتبط با عرضه محصولات قاچاق جنگل، از این اکوسیستم جدا شده و راهی گلخانهها میشود تا زینت بخش گلدانها باشد. در غفلت دستگاههای متولی خزه با قیمت ارزان به مشتریان گلفروشیها عرضه میشود تا تبدیل به پایهای برای گلدان شود یا در نمایشگاهها بهعنوان کفپوشی سبز مورد استفاده قرار گرفته و دور ریخته شود. آیا وقت آن نرسیده که سازمان منابع طبیعی قوانین مرتبط با قاچاق محصولات فرعی جنگلها را اصلاح کند؟
