اسرار سقوط آزاد لیر ترکیه از زبان تاجر مشهور
روزنامه هفت صبح | ارزش لیر ترکیه در مقابل دلار آمریکا از ابتدای سال‌جاری میلادی تا الان ۵۸درصد کاهش داشته و به‌نظر می‌رسد این روند همچنان ادامه دارد. رجب طیب اردوغان اما بی‌اعتنا به سقوط دنباله‌دار ارز این کشور به سیاست‌های خود مثل پایین آوردن نرخ بهره اصرار دارد. دیروز هم بعد از سخنرانی رئیس‌جمهور ترکیه، لیر یک رکورد دیگر به‌جای گذاشت و حالا ارزش هر دلار به ۱۲٫۴۹ لیر رسیده است.
این در حالی است که در سال ۲۰۱۵ میلادی هر دلار آمریکا معادل ۲٫۵ لیر بود و حتی همین هفته پیش هر دلار آمریکا معادل ۱۰٫۳ لیر معامله می‌شد. دیروز در ایران به‌‌رغم رشد دلار در بازار آزاد، هر لیر ترکیه معادل ۲۳۸۰ تومان قیمت داشت. این سقوط پیاپی لیر ترکیه این سوال را به‌وجود آورده که چه عوامل اقتصادی‌ای در آن دخیل هستند که اوضاع ترکیه شبیه وضعیت ارزش پول ملی ما در چند سال اخیر شده؟
چون ترکیه که مثل ما در محاصره تحریم‌های بین‌المللی قرار ندارد. اگرچه اف‌ای‌تی‌اف اخیرا این کشور را در فهرست خاکستری قرار داده بود اما آیا مسائلی فراتر از بحران کرونا هم دامن‌گیر اقتصاد ترکیه شده است؟ این پرسش را با مسعود دانشمند، فعال اقتصادی در میان گذاشتیم. او در گفت‌وگو با هفت‌صبح توضیح داد:
«اقتصاد ترکیه بر مبنای تولید برای صادرات شکل گرفته. ترکیه منابع طبیعی مثل نفت و گاز ندارد. بنابراین باید تولید کند تا صادرات داشته باشد. ترکیه چندین سال است که دچار بحران شده و این اولین بار نیست. در دوران کرونا حجم سرمایهگذاری اتحادیه اروپا و آمریکا در ترکیه به‌شدت کاهش پیدا کردند. بنابراین سرمایه‌ای هم نیست که با آن تولید کند و بعد صادرات کند تا ارز حاصل از آن وارد چرخه اقتصادی این کشور شود.»
دانشمند ادامه داد: »از طرفی ترکیه بدهی خارجی بالایی دارد. گفته می‌شود این کشور تا ۲۰۰ میلیارد دلار یا حتی بیشتر بدهی خارجی دارند. آنها قادر به تسویه این بدهی خارجی هم فعلا نیستند. عدم تسویه بدهی خارجی به‌طور مستقیم زمینه سرمایهگذاری مجدد را از آن سلب می‌کند. یعنی میزان سرمایهگذاری خارجی به دلیل عدم تسویه بدهیهای گذشتهاش تقریبا به صفر رسیده. این مجموعه مشکلات ترکیه است.
تصمیم‌گیری سیاسیون ترکیه هم غلط است. در این شرایط برای اینکه بتوانند پول‌ها را به سیستم بانکی بیاورند باید نرخ بهره را بالا ببرند تا پول‌ها به سیستم بانکی وارد شود و سیستم بانکی بتواند به تولید کمک کند. یعنی تسهیلات در اختیار تولید‌کننده قرار دهد، به‌جای سرمایه خارجی‌ای که دیگر در دسترس نیست.»
این کارشناس اقتصادی با اشاره به سیاست‌های اردوغان گفت: «از طرفی اردوغان با دلایلی که خودش دارد، نمیخواهد بهره را بالا ببرد اما اقتصاددان‌ها همه معتقدند که بهره باید بالا برود. به دلیل پایین بودن نرخ بهره بانکی، میزان سپرده‌های بانکی در این کشور به‌شدت کاهش پیدا کرده و نظام بانکی هم نمی‌تواند به کمک تولید بیاید و کاهش رشد اقتصادی روی سقوط ارزش لیر تاثیر گذاشته است.
به این ترتیب نقدینگی موجود در جامعه به شدت افزایش یافته است.مسئله ترکیه هیچ‌وقت تحریم نیست چون اصلا منابعی ندارد که بخواهد بفروشد تا تحریمش کنند. این کشور باید تولید داشته باشد تا منابعی عایدش شود.» گفتنی است دوشنبه شب اردوغان در اظهاراتی گفته بود که ترکیه وارد یک جنگ اقتصادی شده و وعده داد که نمی‌گذارد افزایش قیمت ارز در این کشور منجر به تورم و افزایش قیمت کالاها شود.
اردوغان مصرانه می‌گوید که وضعیت تولید و اشتغال در این کشور بهبود پیدا می‌کند. البته واکنش بازار به این اظهارات اردوغان خیلی دلگرم‌کننده نبود و مجددا باعث سقوط ارزش لیر شد. از سوی مقابل تظاهرات پراکنده‌ای در بعضی نقاط ترکیه در اعتراض به مواضع او برگزار شده و مخالفان اردوغان خواستار برگزاری انتخابات فوری شدند.
