اقامت اتباع اهل افغانستان در كدام شهرها ممنوع يا مجاز است؟
روزنامه هفت صبح، سارا سبزی| همين ديروز خبرگزاري‌هاي رسمي كشور درباره ممنوعيت اقامت اتباع افغانستاني در استان كرمانشاه نوشتند و خبر دادند كه طبق دستور وزارت كشور اقامت، اسكان و اشتغال اتباع اهل افغانستان در اين استان ممنوع است. خبري كه البته جديد نيست و به‌واسطه دستور جديد وزارت كشور درباره شناسايي اتباع اين كشور دوباره مطرح شد.
فهرست شهرهاي ممنوعه
اقامت اتباع اهل افغانستان در سطح 15 استان ايران به‌طور كامل در برخي از نقاط 13 استان ممنوع است، اما در سه استان به‌طور كامل مشكلي ندارد و مي‌توانند اقامت داشته باشند. امكان تردد بين استان‌ها هم فقط در شرايطي امكانپذير است كه دفاتر كفالت براي اشخاص داراي كارت آمايش برگ تردد صادر كند. براي تردد بين مناطق ممنوع هم اين برگ تردد بايد از طرف اداره امور اتباع صادر شود.
اسكان و تردد اتباع خارجي در همه مناطق مرزي زير ممنوع است:
* همه شهرستان‌هاي مرزي استان‌هاي خراسان رضوي، جنوبي و شهرستان زابل در استان سيستان و بلوچستان همجوار با كشور افغانستان و همه بخش‌هاي مرزي استان سيستان و بلوچستان همجوار با كشور پاكستان.
* همه شهرستان‌هاي مرزي استان‌هاي آذربايجان غربي و كرمانشاه همجوار با كشور عراق.
* بخش مركزي شهرستان سقز و شهرستان‌هاي بانه و مريوان در استان كردستان.
* بخش چوار و شهرستان‌هاي مهران و دهلران در استان ايلام.
* اقامت شهروندان افغان تنها در سه استان تهران- به‌غير از خجير-، البرز و قم مانعي ندارد.
استان‌هایی که سال‌هاست به‌طور کامل برای اقامت شهروندان افغان ممنوع شده‌اند:
آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، زنجان، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، چهارمحال و بختیاری،کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، مازندران، سیستان و بلوچستان، هرمزگان و همدان.
استان‌هایی که بخش‌هایی از آن‌ها برای اقامت شهروندان افغانستانی ممنوع شده‌اند:
* اصفهان، بوشهر، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خوزستان، سمنان، فارس، قزوین، کرمان، گلستان، مرکزی و یزد.
* اقامت اتباع افغان در شهرستان‌های نطنز، فریدن، فریدون‌شهر، سمیرم، چادگان، خوانسار، دهاقان، نائین، گلپایگان، خوروبیابانک، اردستان و بخش ابوزید از شهرستان آران و بیدگل ممنوع است.
* اقامت افغان‌ها در شهرستان‌های دیلم و گناوه ممنوع است.
* اقامت اتباع افغان در شهرستان‌های مرزی تربت‌جام، قوچان، تایباد، خواف، سرخس، کلات نادری، درگز، شاهرود و دامغان ممنوع است.
* اقامت شهروندان افغان در شهرستان‌های فیروزآباد، فراشبند، داراب، ارسنجان، فسا، مهر، رستم، خنج و نیریز ممنوع است.
* اقامت اتباع افغان در شهرستان‌های عنبرآباد، بافت، منوجان، قلعه گنج، بم، فهرج، رودبار، فاریاب، نرماشیر، کهنوج، جیرفت، انار و ریگان ممنوع است.
* اقامت اتباع افغان در شهرستان‌های آشتیان، تفرش، فراهان، فرمهین، خمین، شازند، محلات، زرندیه، کمیجان و خنداب ممنوع است.
* اقامت اتباع افغان در شهرستان‌های خاتم و بافق ممنوع است.
* براساس دستور وزارت کشور اقامت، اسکان و اشتغال اتباع افغانستانی در همه نقاط استان کرمانشاه ممنوع است.
وضعيت مبهم آمارهاي اتباع
تقريبا هيچ آمار تازه‌اي درباره پراكندگي اتباع افغانستاني در ايران وجود ندارد و آخرين ارقام به سرشماري سال 1395 مركز آمار برمي‌گردد كه بعد از موج مهاجرت شهروندان افغانستاني در سال 1400 به ايران، اين آمارها حتما تغييراتي جدي داشته‌اند. سال گذشته هم طرح سرشماري اتباع افغانستاني در ايران آغاز شد، اما هنوز نتايج آن اعلام نشده است.
براسـاس پیش‌بینـی کمیسـاریاي عالي پناهندگان در سال 2020 حدود دو میلیـون مهاجـر فاقد مـدرک در ایـران حضـور داشته‌اند کـه بخـش عمـده آنهـا را کارگـران فصلـی تشـکیل مي‌دادند. به اين رقم بايد مهاجران داراي مدارك هويتي را هم اضافه كرد. سازمان بين‌المللي مهاجرت هم تخمين زده است كه بين سال‌هاي 2022 تا 2023 حدود 630 هزار مهاجر افغانستاني به ايران آمده‌اند و حدود 766 هزار نفر از ایران به افغانستان بازگشته‌اند.
وزير كشور هم به‌تازگي تاييد كرده است كه نمي‌توان اين آمار را به‌طور دقيق اعلام كرد، اما تخمين زده مي‌شود تعداد مهاجران افغانستاني در ايران بيش از پنج ميليون نفر است. بخش زيادي از ابهام درباره اين آمار به حضور پناهندگان بدون مدارك شناسايي برمي‌گردد كه امكان اعلام آمار دقيق را سخت مي‌كند.
مهمانشهرهاي اتباع افغانستاني
يكي از اصلي‌ترين امكانات اقامتي براي گروهي از اتباع افغانستان در ايران، مهمانشهر است كه در چند استان مختلف ساخته شده و به قشر آسيب‌پذیر پناهنده اختصاص داده مي‌شود. مهمانشهرها شبيه شهركي نزديك شهرها طراحي شده و تا امروز در شهرهاي بردسير و رفسنجان كرمان، تربت جام خراسان رضوي، سمنان، دالكي بوشهر، تهران، ساوه، سيستان و بلوچستان و خوزستان ساخته شده‌اند.
