نمایش کورالاین| هیولای تئاتری که دل‌ها را ربود!
«کورالاین» نمایشی که تالار وحدت را به رقص و نور برد
هفت صبح ، محمدعرفان صدیقیان | نمایش «کورالاین» به کارگردانی امیدرضا سپهری و تهیه‌کنندگی مریم نراقی در دور تازه اجراهای خود توانست اتفاقی ویژه را رقم زده و به پرفروش‌ترین نمایش تاریخ تالار وحدت بدل شود. بدون شک نیل به چنین دستاوردی به طور اتفاقی حاصل نشده و عوامل اجرایی مختلفی باعث شده تا «کورالاین» مورد توجه تماشاگرانی از گروه‌های سنی متفاوت قرار گیرد. از افراد جدی‌تر که به صورت حرفه‌ای تماشاگر تئاترهای روز هستند تا برخی دیگر که شاید برای اولین‌بار به واسطه این اثر حضور در سالن نمایش را تجربه کردند.
نمایشی فانتزی از کودکی به نوجوانی
«کورالاین» برداشت آزادی از انیمیشنی به همین نام محصول سال ۲۰۰۹ است که در پس زمینه‌ای فانتزی، روایتگر ماجراهای دختری در سنین گذر از دوران کودکی به نوجوانی بوده و با ورود خانواده او به منزلی تازه با وقایع عجیب و غریبی رو‌به‌رو شده و درنهایت الگویی مشابه با نوعی سفر قهرمانی را تجربه می‌کند. نمایشی که زمینه‌هایی همچون تعدد پرسوناژها، بهره‌گیری از خطوط داستانی پرفراز و نشیب و همچنین گره‌‌افکنی و گره‌گشایی‌های متوالی و پیوسته در سیر روایت، در متن اثر کارکردی دراماتیک پیدا کرده و می‌تواند در مدت زمانی قریب به دو ساعت، تماشاگر را مجذوب قصه و اتمسفر جاری در اثر کرده و او را با خود همراه کند.
بیگ‌پروداکشن جاه‌طلبانه، ترکیبی از چند هنر
مخاطبان هدف و اصلی «کورالاین» گروه سنی کودک و نوجوان هستند و عوامل اثر برای مرعوب کردن مخاطبان و تماشایی شدن هر چه بیشتر این نمایش، ضیافت چشم‌گیری از تصاویر بدیع، نورپردازی چشم‌گیر و صحنه‌های پرشور و خلاقانه را تدارک دیده‌اند. سپهری برای خلق موقعیت در «کورالاین» تنها به مقتضیات و امکانات نمایشی صحنه‌ای متکی نبوده و توانسته پیوندی به جا و معنا‌دار میان مدیوم‌های تئاتر، سینما، ادبیات و موسیقی به وجود بیاورد.
در نتیجه آنچه بر روی صحنه حادث می‌شود بنا به ظرفیت‌های پرشمار آن، شکلی بدیع داشته و در بسیاری از موارد از جمله نخستین تلاش‌ها برای به ثمر رسیدن اثری بیگ پروداکشن و البته جاه‌طلبانه به شمار می‌رود که گذشته از چند ایراد محدودی که به آن وارد است، در مجموع تبدیل به نمونه‌ای موفق شده و خاطره تماشای آن می‌تواند تا مدت‌ها در ذهن تماشاگران باقی بماند.
گستره فراگیر مخاطب با روایتی فرامتنی و فانتزی
«کورالاین» چگونه توانسته به نمونه‌ای موفق و قابل اعتنا در صحنه هنرهای نمایشی بدل شود؟ نخستین عامل در موفقیت آثار فانتزی و دارای مخاطبان کودک و نوجوان، دستیابی به ارائه چشم‌گیر در مختصات بصری آن چیزی است که پیش‌روی مخاطب قرار می‌گیرد. ریشه این موضوع پیش از هر چیز منبعث از متن نمایشی اثر است.
امیدرضا سپهری در مقام طراح و نویسنده، شیوه‌ای کنترل شده در پیش گرفته و در عوض برقراری پیوندهای استعاری بی‌مورد و ارجاعات فرامتنی بی‌دلیل که این روزها فضای تئاتری کشور را تحت تاثیر خود قرار داده است، تمام تلاش خود را در ایجاد صحنه‌های روایی مبتنی بر خلق نوعی فانتزی گیرا و موثر و انتقال مضامین موجود در منبع اصلی اثر قرار داده است.
به همین دلیل است که حتی گروه سنی خردسال که عملا درکی از موقعیت نمایشی قصه ندارد هم تا پایان همراه اثر و محو وقایع روی صحنه باقی می‌ماند. در این زمینه البته نباید حاصل تلاش عوامل دیگری همچون طراحان صحنه و لباس، ماسک و گریم و جلوه‌های ویژه میدانی را نادیده گرفت که توانسته‌اند ابعاد معنایی و روایی قصه را در بیان مجسم آن، صورتی همگون و جذاب ببخشند.
انیمیشن‌های موفق جهانی تله یا الگوی موفقیت
«کورالاین» از همان صحنه ابتدایی منطق داستانی خود را بنا می‌کند و در ادامه با طراحی موقعیت‌های خوش‌ریتم و البته متنوع، انتظارات تماشاگر را بالا می‌برد و البته آن را بی‌پاسخ نمی‌گذارد. نکته مهم دیگر فاصله گرفتن «کورالاین» از طراحی روند قصه با بیان پراطناب و مطول است. به طور کلی مشتاق نگه داشتن مخاطبان کودک و نوجوان و برقراری پیوندهای ذهنی عمیق با این گروه سنی، این روزها دشوارتر از همیشه است.
چراکه تماشای انیمیشن‌های موفق جهانی باعث تثبیت ناخودآگاه الگوهای روایی و بصری خاصی در ذهن او شده است. عوامل «کورالاین» با آگاهی از این موضوع، به نوعی ایجاز در طراحی موقعیت‌های روایی روی آورده و در نوع چینش‌های صحنه‌ای و فصل‌بندی مقاطع گوناگون داستانی، تنوعی چشم‌گیر را لحاظ کرده‌اند. برای نمونه در اواخر نمایش که در واقع نوعی گره‌گشایی اتفاق می‌افتد و سفر قهرمانی کورالاین برای نجات پدر و مادرش به اوج می‌رسد، موقعیت نمایشی مراحل مختلف به گونه‌ای موجز و با جذابیت‌های بصری خاصی ترتیب داده شده است.
«کورالاین» در عین وفاداری به خطوط اصلی داستانی در نسخه انیمیشن که البته آن هم بر اساس داستانی مشهور نوشته نیل گیمن ساخته شده است، حاوی خلاقیت‌هایی منحصر به فرد است که در جهت مضامین اصلی متن مورد اقتباس در جهان داستانی اثر پی‌ریزی شده است. درون‌مایه‌های اخلاقی و تربیتی همچون بروز شجاعت و رویارویی با ظواهر ترسناک رخدادهای تلخ ایجاد شده در مسیر زندگی و نوع مواجهه با آن، از جمله مواردی است که احتمالا می‌تواند برای مخاطبان کودک و نوجوان اثر گذار باشد.
ضیافت کورالاین، زیست غربی ایرانی شده
نمی‌توان از «کورالاین» گفت و از چگونگی نقش‌آفرینی بازیگران در میزان موفقیت این نمایش غافل شد. گروه بازیگران این اثر درعین وفاداری به سبک و شیوه زیست غربی که مقصود نویسنده با توجه به نسخه انیمیشن این نمایش بوده است، توانسته‌اند در شکل ارائه خود به نوعی تعادل بینابین دست پیدا کنند تا نتیجه نهایی به مذاق مخاطبان بیگانه با چنین فرهنگی نیز خوش آید. «کورالاین» برای تماشاگران خود ضیافتی درخور از المان‌های جذاب روایی و بصری تدارک دیده و به همین دلیل در دور تازه اجرا نیز می‌تواند مخاطبان بسیاری را با خود همراه کند.
الگویی از برادوی بر صحنه وحدت
سال‌هاست که در دنیا و به خصوص در مراکز مهم تئاتر تجاری جهان همچون «برادوی»، تولید آثار اقتباسی با زمینه‌های روایی و در شمایلی فانتزی رونق بسیاری دارد. برای مثال همچنان و پس از سال‌ها آثار مهمی از گنجینه ادبیات نمایشی جهان مورد بازخوانی مجدد قرار می‌گیرد و با تغییر لحن و اتمسفر، شکل و صورتی تازه از آن ارائه می‌شود. امیدرضا سپهری در نمایش تازه خود چنین رویکردی را در پیش گرفته و اثری را به روی صحنه برده است که به صورتی مشخص حاصل مطالعه و کاوش در نمونه تئاترهای موفق و مطرح کمپانی‌های بین‌المللی در سالیان اخیر است.
