پرواز بر سیم زمان | جَرّه‌های عشایری فرصتی نو برای گردشگری ماجراجویانه
چهارمحال و بختیاری، سرزمین‌تلاقی طبیعت، سنت و‌آدرنالین
هفت صبح| در دل کوه‌های صعب‌العبور و رودخانه‌های خروشان چهارمحال و بختیاری، سازه‌ای ساده اما اسرارآمیز خودنمایی می‌کند. «جَرّه» نامی آشنا برای عشایر و ناشناخته اما جذاب برای گردشگران. این وسیله ابتدایی که سال‌ها تنها راه عبور کوچ‌نشینان از رودخانه‌ها بود، امروز به یکی از خاص‌ترین جاذبه‌های گردشگری ماجراجویانه ایران بدل شده است.
«اردشیر آخوندی»، کارشناس میراث فرهنگی استان، در گفت‌وگو با ایرنا می‌گوید: «قدمت جره‌ها به دورانی بازمی‌گردد که عشایر برای عبور از رودخانه‌ها چاره‌ای جز ابتکار نداشتند. جره‌هایی که امروز از سیم‌های بوکسل ساخته شده‌اند، احتمالاً از دوره قاجار و با ورود انگلیسی‌ها به منطقه برای ساخت پل در دوپلان ریشه گرفته‌اند.» او تاکید دارد که پیش از این، جره‌ها از طناب‌های نخی ساخته می‌شدند و تنها راه اتصال عشایر به دنیای بیرون بودند.
این کارشناس با اشاره به اینکه برخی از جره‌های امروزی ارزش ثبت ملی دارند، می‌افزاید:«نه‌تنها می‌توان جره را به‌عنوان یک میراث تاریخی حفظ کرد، بلکه باید آن را به‌عنوان یک عنصر زنده در گردشگری ماجراجویانه معرفی کرد.»
بنا بر گفته «نوید غریب‌شاهی»، کارشناس امور عشایر استان، ۱۶ جره فعال در شهرستان‌های کوهرنگ، اردل و لردگان در کوچ عشایر نقش دارند. اما نکته آنجاست که برخی از این جره‌ها به خدمت گردشگران درآمده‌اند. غریب‌شاهی با اشاره به جره منطقه «زرده‌لیمه» می‌گوید: «برای رسیدن به آبشار دیدنی زرده‌لیمه، گردشگران باید از جره عبور کنند؛ تجربه‌ای که هم ماجراجویی است، هم سفر در تاریخ.» وی که خود نیز از جامعه عشایری استان است، گردشگری را یکی از مهم‌ترین ابزارهای توانمندسازی اقتصادی عشایر می‌داند: «جره تنها یک کابل نیست؛ پلی است میان گذشته و آینده و می‌تواند با ساماندهی صحیح، به منبعی برای درآمد پایدار جامعه عشایری بدل شود.»
تاکنون ۲۰ طرح گردشگری عشایری در استان تدوین شده که برخی وارد مرحله اجرا شده‌اند. به گفته غریب‌شاهی، حمایت از این طرح‌ها و واگذاری بهره‌برداری جره‌ها به عشایر محلی می‌تواند آنها را به بازیگران اصلی گردشگری منطقه تبدیل کند.
اما برای تحقق این هدف، تنها انگیزه کافی نیست. «هادی قاسمی نافچی»، معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی چهارمحال و بختیاری، تاکید می‌کند که «مالکیت عرفی جره‌ها با عشایر است و اداره‌کل ما آمادگی دارد مجوزهای لازم برای بهره‌برداری رسمی و ایمن از این سازه‌ها را در اختیار عشایر قرار دهد.»
وی می‌افزاید: «برای تضمین ایمنی گردشگران، همان‌طور که بر زیپ‌لاین، بانجی‌جامپینگ و دیگر ابزارهای هیجانی نظارت می‌شود، جره‌ها نیز تحت بررسی کارشناسان اداره‌کل استاندارد قرار خواهند گرفت.»
گرچه چهارمحال و بختیاری از نعمت‌های طبیعی بی‌شمار، رودخانه‌ها، آبشارها و فرهنگ غنی عشایری برخوردار است، اما هنوز گردشگری آن به جایگاه شایسته اقتصادی نرسیده است. قاسمی نافچی با ابراز امیدواری به آینده می‌گوید: «اگر بتوانیم گردشگری عشایری و ماجراجویانه را با اصول توسعه پایدار هدایت کنیم، این حوزه می‌تواند نقشی کلیدی در اقتصاد استان بازی کند.» جره تنها وسیله‌ای برای عبور از رودخانه نیست؛ پلی است برای عبور از زمان، از گذشته‌ای دور به آینده‌ای هیجان‌انگیز. اگر جاده‌ها، مسیرهای مرسوم گردشگری‌اند، جره‌ها راهی‌اند برای کشف ناشناخته‌ها، تجربه بی‌واسطه زندگی بومی و لمس شور کوچ و سنت.
این روزها که گردشگران به دنبال تجربیات متفاوت و خاطره‌انگیز هستند، جره به‌عنوان جاذبه‌ای ترکیبی از تاریخ، فرهنگ و هیجان، می‌تواند نام چهارمحال و بختیاری را بر نقشه گردشگری ماجراجویانه ایران پررنگ‌تر از همیشه کند.
