هفت صبح | گویا مرگ جانداران دریایی فقط محدود به صید ضمنی آبزیان نمیشود و دایره این مرگ و میر وسیعتر شده و حالا پرندگان در تور صیادان پره در آبهای شمالی کشور گرفتار میشوند و شاهد مرگ و میر دستهجمعی باکلانها هستیم. اگرچه این پرنده در معرض خطر انقراض نیست اما مرگ آنها فقط به جرم جستجو برای غذا دردآور است و باید برای آن چارهای اندیشید. مسئولان سازمان محیط زیست راهکارهایی برای جلوگیری از این مشکل ارائه داده و از تدوین دستورالعملی برای نجات باکلانها خبر میدهند.
دایره خسارات صید و صیادی در حوزه دریا هر روز رو به گسترش است و کوچک شدن سفره غذایی در دریا، به این خسارات دامن میزند. سالانه آبزیان زیادی به دنبال غذا در تور صیادان گرفتار میشوند و چون مجال رهایی پیدا نمیکنند، در حالی که هدف صید نیستند، جانشان را از دست میدهند. این خسارت از عمق دریاها به آسمانها هم رسیده و از شمال ایران خبر میرسد که تور صیادان پره زمینه ساز مرگ دستهجمعی باکلانها شده است.
عبدالرضا باقری فعال محیط زیست به «هفتصبح» میگوید که هر گاه صیادان پره تور خود را با تراکتور از آب بیرون میکشند، باکلانها شیرجه میزنند تا ماهیهای داخل تور را شکار کنند اما خود گرفتار میشوند.به گفته او، روزانه صدها باکلان به این شیوه کشته میشوند در حالی که مرگ آنها بدون هیچ استفادهای برای انسان است و کشتاری بدون دلیل در جریان صید پره رخ میدهد.
باکلان گونهای غیرحمایت شده
در ایران دو دسته باکلان بومی و مهاجر داریم. جمعیت بومی که جوجهآور هم هست در تالاب استیل آستارا، آلالان اسالم و جمعیت کوچکی هم در انزلی جوجهآوری میکنند و جمعیتی مهاجر هم از عرضهای شمالی کره زمین مهاجرت کرده و در شمال ایران سکونت میکنند، بخشی از آنها حتی تا جنوب هم پرواز میکنند تا جای مناسبی برای تغذیه و جوجهآوری بیابند. جمعیت باکلان بزرگ در سطح جهان مشکلی ندارد و یک گونه غیر حمایت شده به حساب میآید اما این بدان مفهوم نیست که در برابر مرگ دسته جمعی و بدون دلیل این پرندگان بیآزار بیتفاوت باشیم. این گونه اگرچه در خطر انقراض نیست اما گیر افتادنش در تورهای صیادی، صحنههای دردناکی ایجاد میکند که باید برای آن چارهای اندیشید.
مرگ و میر 200 تا 300 باکلان در گیلان
عباس عاشوری معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط زیست گیلان درباره میزان مرگ و میر باکلانها به خاطر گیر افتادن در تور صیادی به «هفت صبح» میگوید: میزان مرگ و میر سرجمع بیش از 200 تا 300 قطعه در سال نیست و امسال 58 قطعه در چابکسر از این گونه به دلیل گیر افتادن در تور مرده است. البته در برخی نقاط ساحل یک تا دو تا باکلان مرده هم در جریان گشتزنی مشاهده کردیم که احتمالا به دلیل شکار باکلان بود.
او توضیح میدهد که این مرگ و میر فقط دور و بر پرههای صیادی اتفاق میافتد و عموما مرگهای دستهجمعی بعد از روزهای بارندگی و توفانی شدن دریا رخ میدهد. امسال در پاییز بارندگی نداشتیم و اولین مورد مرگ و میر هفته اخیر بود زیرا تاکنون دریا مواج نبوده و توفان نداشتیم. شاید اگر زمان شروع صیادی بعد از توفانها تغییر کند و چند ساعت بعد از بارندگیها ریختن تورها آغاز شود، مشکل گیر افتادن این پرندگان کاهش یابد.
به گفته معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل محیط زیست گیلان اغلب باکلانهایی که مردهاند، با توجه به پرهای سفید روی سینه آنها مشخص است که نابالغ بوده و جوجه امسال هستند. این پرندگان مهارت و تجربه لازم را ندارند. در دستگاه گوارششان پر از کرم و انگل است و همین کرمها، پرنده را تحریک میکند که حریصانه دنبال غذا برود. در شرایطی که دریا توفانی است و تورها ریخته شده است، پرندگان گرسنه خود را به آب و آتش میزنند که غذا گیر بیاورند.
او میگوید که فقط باکلانها اسیر تور صیادان نمیشوند و مشابه همین بلا بر سر پلیکانها هم میآید. راه حل این مسئله هم این است که نشست مشترکی با شیلات برگزار شود و از طریق آموزش صیادان، تلاش کنیم که این موجودات از تورها بیرون کشیده شوند. زیرا صیادان باکلانها را رقیب میدانند. باید درباره اهمیت این پرندگان با آنها صحبت کنیم. شاید از طریق ایجاد سر و صدا هم بتوان آنها را از منطقه صید دور کرد تا شاهد مرگ و میرشان نباشیم.
تهیه دستورالعمل برای نجات باکلانها
معصومه صفایی معاون دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش نیز در گفتوگو با «هفت صبح» از تهیه دستورالعمل برای نجات باکلانها خبر میدهد تا این دستورالعمل پس از ارسال برای شیلات در سطح استانهای ساحلی به صیادان ابلاغ شود. سازمان محیط زیست هم قرار است که این شیوه نامه را در جامعه صیادان فراگیر کند. شاید همه جامعه صیادان آن را اجرا نکنند اما اگر درصدی از آنها حساسیت پیدا کرده و بدانند خیلی ساده میتوان تلفات پرندگان را مدیریت کرد، اتفاقات خوبی رقم خواهد خورد.
به گفته او، پرندگان غواص در سراسر جهان دچار معضل گرفتاری در تور صیادان هستند و نمیتوان تلفات ناشی از به تور افتادن را به صفر رساند اما میتوان کمک کرد که این تلفات کاهش یابد. کافی است از تورهای با رنگ تند مثل قرمز و نارنجی که زیر آب دیده میشود، استفاده کنیم تا پرنده از آن دوری کند یا اینکه نورهای LED به تورها وصل کنیم که تور درخشان شود و زیر آب دیده شود.
معاون دفتر حفاظت و مدیریت حیات وحش، فعالیت باکلانها را محدود به دم صبح و غروب میداند، بنابراین اگر در این زمان فعالیت صیادان محدود شود یا عمق تورها بیشتر شود تلفات کاهش مییابد زیرا عمق شنای غواصها معمولا تا 10 متر است و باید تورها را به سمت زیر 10 متر ببریم. البته اگر بتوان این عمق را با توجه به شکل صید پره تغییر داد.
به گفته صفایی، راهکارهای ارائه شده قطعا برای صیادان هزینه دارد، بنابراین باید در جلسات مشترک با شیلات راهی برای اجرایی شدن آن پیدا کنیم زیرا باکلان گونهای است که همه جا هست و حتی در سواحل جنوب گونههای مختلف باکلان را میتوان دید و اینگونه نیست که روی 10 زیستگاه اصلی آن تمرکز کنیم و برایش برنامه اجرا کنیم.
هرگونه تغییر در تور صیادی بر میزان صید صیادان هم اثر خواهد گذاشت و نجات باکلانها جز با همراهی جامعه صیادان امکانپذیر نیست. بنابراین باید ببینیم دستورالعمل صادر شده از سوی سازمان محیط زیست با استقبال صیادان مواجه میشود یا اینکه باز هم باکلانها در تورهای پره گرفتار خواهند شد.
