هفت صبح، لیلا مرگن| به دنبال اجرای سیاستهای برنامه هفتم توسعه و کوچکسازی دولت، دفتر جنگلکاری و پارکهای جنگلی سازمان منابع طبیعی با دفتر بهرهبرداری ادغام میشود تا دولت به اهدافش دست یابد. در حالی که تشکیلات تخصصی پارکهای جنگلی تضعیف شده، رضا افلاطونی قصد دارد بخشهای وسیعی از عرصههای جنگلی و مرتعی را با مدل پارکهای جنگلی مدیریت کند. مدلی که از گذشته برای اجرا چشم به شهرداریها داشته و به اعتقاد کارشناسان، چندان موفق هم نبوده است. متخصصان حوزه منابع طبیعی بر این باورند که با تضعیف تشکیلات پارکهای جنگلی، دستیابی به اهداف ترسیم شده از سوی رئیس سازمان منابع طبیعی تحت تاثیر قرار میگیرد.
رضا افلاطونی رئیس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور در نشست سراسری معاونان فنی ادارات کل استانها اعلام میکند: «معتقدم عرصههای وسیعی از جنگلهایمان و حتی عرصههای مرتعی را میتوانیم با مدل پارکهای جنگلی مدیریت کنیم. میشود طبق شرح خدمات توسط شرکتهای مشاور طرح تهیه شود و باتصویب ما به اجرا برسد». سخنانی که مغایر با تشکیلاتی است که این روزها در حال خانهتکانی است.
در حالی که سازمان اداری و استخدامی کشور قصد انحلال کامل سازمان منابع طبیعی و توزیع وظایفش در دستگاههای دیگر در راستای کوچکسازی دولت را داشت، سرانجام مسئله انحلال ملغی شد اما این سازمان داوطلبانه تمام تعهدات برنامه هفتم توسعه را به یکباره اجرا کرد و 20 درصد از پستهای خود را کاهش داد. در راستای اجرای این سیاست، دفتر جنگلکاری و پارکهای جنگلی این سازمان با دفتر بهرهبرداری ادغام شد و به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، این ادغام به مفهوم تضعیف فعالیتهای جنگلکاری و پارکهای جنگلی در این سازمان بود.
اما با وجود این تغییرات ساختاری، افلاطونی قصد دارد بخش زیادی از عرصههای جنگلی و مرتعی را با مدل پارکهای جنگلی مدیریت کند! مدلی که به نظر میرسد نیاز به تشکیلات قوی و مستقل دارد زیرا شرح وظایفش گسترده است. از سوی دیگر در گذشته موضوع مدیریت پارکهای جنگلی با تکیه بر واگذاری پروژهها به شهرداری اجرا شده که به نظر نمیرسد موفق بوده اما آیا در شرایط کنونی میتوان این مدل را برای عرصههای بیشتری از جنگلها و مراتع تکرار و اجرایی کرد؟
نگاه شهرداریها به پارک فقط دریافت خدمات است
موسی رسولی کارشناس جنگلکاری و پارکها در گفتوگو با «هفت صبح» در این رابطه توضیح میدهد که یک جریان از خیلی سال پیش ایجاد شده است که شهرداریها پارکهای جنگلی را بگیرند.او ادامه میدهد: شهرداریها نگاهشان به جنگل، نگاه خدمات گرفتن و نه خدمات دادن است. همه مسائل را با دید محاسبه مستقیم ریالی و درآمد میبینند. تاکنون نمیخواهم بگویم 100 درصد اما اکثر قریب به اتفاق پارکهای جنگلی که به شهرداریها دادهاند، وظایفشان را به نحو خوب انجام ندادهاند. یک نمونه آن هم همین پارک شهید زارع ساری است.
به گفته رسولی، شهرداریها در رابطه با پارکهای جنگلی سرجمع موفق نبودهاند. اولین علتش هم این است که نگاهشان تجاری است. مسائل مربوط به مدیریت پارکهای جنگلی به دو بخش هزینهزا و درآمدزا تقسیم میشود. تاسیسات بخش درآمدزا هم هزینه دارد اما در سرجمع، درآمد ایجاد میکند.
شهرداریها هرجا که درآمد دارند، سنگتمام میگذارند و برای آن چانهزنی میکنند تا بیشتر جنگل را تخریب و کلبه و آلاچیق بسازند اما در بخش حفاظت و نگهداری پارکهای جنگلی که هزینهزاست؛ مثل حصارکشی، گماردن قرقبان یا اعمال ممنوعیت برای ورود به برخی قسمتها اصلا توجهی از سوی شهرداریها وجود ندارد. به همین خاطر امر حفاظت در پارکهای جنگلی به درستی انجام نمیشود.
ادغام تشکیلات، موثر بر عملکرد
به اعتقاد رسولی، زون تفرج متمرکز در پارکهای جنگلی محدود بوده و حدود پنج درصد از سطح کل پارک را شامل میشود و حفاظت از آن کار دشواری نیست اما مثلا در همین پارک جوارم، مجری فقط چانه میزند که فروشگاهها را در این زون توسعه بدهد ولی گله گاو در بخش تفرج چرا میکند و به این ترتیب مجالی برای استقرار زادآوری فراهم نمیشود. در حالی که میتوان با دو سگ از ورود دام به جنگل جلوگیری کرد.
او میگوید به لحاظ نظری توسعه پارکهای جنگلی کار خیلی خوبی است اما به لحاظ عملی و تجربهای که در این مدت حاصل شده، اصلا به موضوع پارکهای جنگلی توجه نمیشود. ادغام تشکیلات پارکهای جنگلی هم روی عملکرد این دفتر بسیار اثر میگذارد. تجربه ثابت کرده که معمولا در طرحهای جنگلداری بهطور عام نگاه بهرهبرداری بر نگاه احیا و حفاظت غالب است. وقتی تشکیلات پارکهای جنگلی را منحل میکنید و در تشکیلات دیگری که نگاهش نگاه صرف بهرهبرداری، برداشت چوب و درآمد است، ادغام میکنید، طبیعی است دفتر جنگلکاری تحت تاثیر سیاست بهرهبرداری قرار میگیرند.
