فرمانده ارتش سری دوبله| هر آنچه باید از ایرج رضایی بدانید
صدای خاطره‌انگیزی که دیروز در آستانه ۹۰ سالگی درگذشت
هفت صبح| دیروز اعلام شد که آقای ایرج رضایی، یکی از چهره‌های صنعت دوبله در ایران دار فانی را وداع گفته است. امیر عطرچی، دوبلور، در گفت‌وگویی با ایسنا این خبر را تایید کرده و علت درگذشت ایرج رضایی را کهولت سن عنوان کرده است. آقای عطرچی، متولد مهر سال ۱۳۱۴ در روستای گوراب از توابع آسارا در شهر کرج و استان البرز و ۸۹ ساله بودند.
آقای رضایی کار دوبله را از سال ۱۳۳۸ آغاز کرده است. وبلاگی با عنوان «قدیم قدیما» در مورد نحوه ورود او به کار دوبله نوشته:
«ایشان در حدود 50 سال پیش در منزل زنده‌یاد کاووس دوستدار، به همراه تنی چند از دوستان از جمله مرحوم حسن عباسی و دو نفر دیگر از بزرگان دوبله آن روزگار مهمان بودند که دیوان شمس تبریزی را می‌گشاید و ناگاه چند بیتی از اشعار مولانا را با صدای بلند می‌خواند که همین چند بیت، فتح بابی می‌شود برای ورود به دنیای سینما و دوبلاژ. فردای آن روز، وی توسط زنده‌یاد کاووس دوستدار، به ایرج دوستدار که در آن زمان مدیر دوبلاژ استودیو مولن‌روژ بود، معرفی می‌شود و ایشان او را از هر جهت برای دوبلاژ مناسب تشخیص می‌دهند.»
از کارهایی که او برای دوبله انجام داده می‌توان به ایفای نقش به جای نقش‌هایی نظیر «آلبرت فوآره» با بازی برنارد هپتون در سریال «ارتش سری» و شارنیه با بازی فرناندو ری در «ارتباط فرانسوی ۲ » و نقش «معاون کلانتر» در کارتونی به همین نام اشاره کرد.
رضایی در سریال «مختارنامه» و در نقش «محمدبن حنفیه» با بازی محمدرضا شریفی‌نیا هم صداپیشگی کرده است. از دیگر نقش‌هایی که با صدای این هنرمند به یادگار مانده است، می‌توان به «دایی بیللئو جی کارول» در «برف‌های کلیمانجارو» و همچنین یاسر (پدر عمار) با بازی ایون سولونرسالت در فیلم محمد رسول‌الله اشاره کرد. او 20 سال بعد از آغاز کار دوبله یعنی در سال 1358 و در ۴۴ سالگی مدیر دوبلاژ هم می‌شود.
به نوشته وبلاگی که پیش‌تر هم از آن نقل قول کردیم، آقای رضایی در طول کارنامه خود دو کار بسیار شاخص داشته است:
۱. سریال ارتش سری
ایرج رضایی با دوبلاژ ارتش سری نام خود را در دوبلاژ ایران جاودانه کرد. دوبله ارتش سری جزو کم ایرادترین دوبله‌هایی بوده که تاکنون انجام شده است. شاید بخشی از این موضوع به این خاطر بود که مدیر دوبلاژ این کار، زمان زیادی را صرف شخصیت‌پردازی صداها کرد و در نهایت گویندگانی را انتخاب کرد که به طور کامل با شخصیت‌ها همخوانی داشتند. این همخوانی تا حدی بود که بعد از آن، چند نفر از منتقدان نوشتند «ایرج رضایی» با انتخاب گویندگان، نام خودش را در مجموعه «ارتش سری» جاودان کرده است. گویش خاص او در این سریال به‌جای شخصیت آلبر که خود وی نیز مدیریت دوبله این سریال را برعهده داشت همواره در یادها خواهد ماند.
۲. ابداع لهجه هندی
ایرج رضایی را باید مبدع لهجه هندی در دوبله ایران دانست . اولین بار او در فیلم پارتی به‌جای پیتر سلرز این تیپ را ابداع کرد و بعدها در فیلم مردی که می‌خواست سلطان باشد، آن را تکرار کرد. بعدها کسان دیگری چون آقایان منوچهر اسماعیلی، منوچهر زمانی و ناصر طهماسب آن را براساس گویش ایرج رضایی اجرا کردند.
آقای رضایی در کنار دوبله دستی هم در سینما داشت و نویسندگی فیلم‌های سینمایی بسیاری همچون بهار در پاییز، سینه چاک، قصه ماهان، گذر اکبر و حریص را برعهده داشته است. او همچنین صاحب خطی خوش هم بوده و به خوشنویسی هم می‌پرداخته است. او سابقه بازیگری در فیلم معروف از فریاد تا ترور را هم داشته است.
اگر می‌خواهید با آقای رضایی بیشتر آشنا شوید، باید بدانید که سال ۱۳۹۵ یک مستند از او با نام «زاده مهر» ساخته شده و با حضور جمعی از هنرمندان عرصه دوبله از جمله جلال مقامی، از وی تجلیل شد.
با گزیده‌ای از سخنان آقای رضایی در این مراسم این مطلب را پایان می‌دهیم: اینکه بخواهم درباره ۵۵ سال دوبله در چند دقیقه صحبت کنم کار دشواری است، تنها این را بگویم که هنوز عشق ۵۵ سال پیش را به دوبله دارم. قبل از انقلاب دوبله تحقیر می‌شد اما اکنون بها پیدا کرده است. البته هنوز تعریف خوبی از دوبله نداریم و قرار نیست هر کس جمله‌ای را به فارسی می‌خواند، دوبلور باشد، بلکه به انتقال مناسب حس از طریق کلام دوبله می‌گویند. در این مسیر عاشقی، سختی زیادی کشیدیم. ۵۵ سال با صداقت و عشق گذشت و نفهمیدم کی بهار، کی تابستان و کی زمستان است. همیشه می‌خواستیم در ذهن مردم و یاد مردم جایی برای خود بگذاریم.»