جایزه یک میلیون دلاری برای رمزگشایی خط باستانی دره سند
هند جایزه‌ای یک میلیون دلاری برای رمزگشایی خط باستانی تمدن «دره سند» تعیین کرده است، خطی که پس از بیش از یک قرن همچنان ناشناخته باقی مانده است.
ایالت «تامیل نادو» هند جایزه‌ای یک میلیون دلاری برای کسی که بتواند خط باستانی تمدن «دره سند» را رمزگشایی کند، تعیین کرده است.
خط باستانی تمدن «دره سند» که بیش از پنج هزار سال قدمت دارد، همچنان یکی از اسرار حل‌نشده باستان‌شناسی است. این خط روی هزاران اثر از جنس مس، سفال، برنز و مُهرهای حکاکی‌شده دیده می‌شود، اما تاکنون هیچ متنی مشابه «سنگ روزتا» برای کمک به رمزگشایی آن کشف نشده است.
«ام. کِی. استالین»، رئیس‌وزیر ایالت «تامیل نادو»، در مراسم صدمین سالگرد کشف تمدن دره سند اعلام کرد که این جایزه برای تشویق پژوهشگران، زبان‌شناسان و متخصصان کامپیوتر در سراسر جهان در نظر گرفته شده است.
تمدن «دره سند» از حدود ۳۳۰۰ تا ۱۳۰۰ پیش از میلاد در مناطق امروزی هند و پاکستان شکوفا شد. شهرهای بزرگ آن مانند هَرَپّا و موهنجودارو دارای سیستم‌های پیشرفته‌ای از جمله معماری پیچیده، برنامه‌ریزی شهری، شبکه‌های فاضلاب و مدیریت منابع آب بودند. اما با خشک شدن منطقه، این تمدن به تدریج از بین رفت.
حدود چهار هزار اثر باستانی حاوی این خط ناشناخته شناسایی شده است که در مجموع بیش از ۴۰۰ نماد متمایز را شامل می‌شود. نوشته‌های موجود اغلب کوتاه هستند و میانگین آن‌ها تنها پنج نماد دارد. ناشناخته بودن زبان گفتاری این تمدن و نبود متن دوزبانه، مانند «سنگ روزتا»، از عوامل اصلی در عدم رمزگشایی این خط است.
برخی پژوهشگران، از جمله «آسکو پارپولا»، هندشناس برجسته، این خط را یکی از مهم‌ترین سیستم‌های نوشتاری کشف‌نشده می‌دانند. در سال‌های اخیر، فناوری‌های جدید، مانند یادگیری ماشینی، به تحلیل این نوشتار کمک کرده است. برای مثال، «نیشا یاداو»، پژوهشگر هندی، توانسته است ۶۷ نماد کلیدی را شناسایی کند که ۸۰ درصد کل متن‌ها را تشکیل می‌دهند.
چالش رمزگشایی خط دره سند شباهت‌هایی با رقابت «چالش وزوو» در سال ۲۰۲۳ دارد که با استفاده از هوش مصنوعی، سعی در خواندن طومارهای سوخته هرکولانیوم داشت. این پروژه منجر به رمزگشایی واژه‌های یونانی باستانی شد. اکنون، با توجه به جایزه‌ای که دولت هند تعیین کرده، شاید سرنخ‌های جدیدی درباره خط مرموز دره سند کشف شود.