حاشیه با چاشنی نیش و افشاگری| بازخوانی برخی اتفاقات خاص تلویزیون و شبکه نمایش خانگی دی ۱۴۰۳
از نقدها به «جوکر» و عملکرد سیما تا حواشی چهره‌های شاخص
هفت صبح، منیژه خسروی| دهمین ماه سال هم به پایان رسید و طبق عادت همیشگی، حالا سراغ مرور برخی حوادث مهم که برای تلویزیون و شبکه نمایش خانگی رخ داد، می‌رویم. پیش از آن گرامی می‌داریم یاد رفتگان را. ژاله علو بازیگر، گوینده، صداپیشه، مدیر دوبلاژ و شاعر کارنامه‌‌ای پربار از خود به جا گذاشت و تا همیشه با تصویری مهربان و صدایی دلنشین در یادها جاودانه است. ژاله علو اگر هیچ کار هم نمی‌کرد، نقش خاله لیلا برای ماندگاری‌‌اش کافی بود. یادش بخیر شب‌‌هایی که پای سریال «روزی روزگاری» می‌‌نشستیم و غرق در رویا می‌‌شدیم.
زنگ صدای ژاله علو هنوز در گوش‌مان است که با تحکم می‌گفت: «ادعایی ندارم خودش کم ادعایی نیست.» فریدون شهبازیان موسیقیدان، آهنگساز و ارکستر نیز نقشی به یادماندنی در سپهر هنر ایران زد. این هنرمند فقید آثاری ماندگار در زمینه آهنگسازی برای آثار سینمایی و سریالهای تلویزیونی ساخت و چند بار برنده جایزه یا نامزد دریافت سیمرغ در جشنواره‌های مختلف بود. ابراهیم نبوی طنزپرداز و کسی که رابطه‌ای حسنه با سینما داشت هم درگذشت. در این ماه شهرام میراب اقدم، مستندساز جوان و کاربلد نیز از دنیای خاکی پرکشید.
همچنین علی رشوند بازیگر و تهیه‌کننده تئاتر در ۴۰ سالگی دارفانی را وداع گفت. روح‌شان شاد... در پرونده امروز 10 اتفاق پرسر و صدا بازخوانی شده. با این حال موارد دیگر هم هست؛ مثل واکنش عجیب تلویزیون به آتش‌سوزی آمریکا که منجر به اعتراض مخاطبان و رسانه‌ها شد. یا حضور پررنگ امیرعلی نبویان در تبلیغات و رئالیتی‌‌شوها اینطور تعبیر شد که او وجه فرهیختگی‌‌اش را فراموش کرده و از دوران باشکوه قصه‌خوانی در «رادیو هفت» فاصله گرفته.
نچسب ماه/ همه علیه ایده اهدای کفن
ماجرا چه بود؟ شبکه افق سال پیش برنامه‌ای روی آنتن فرستاد به اسم «جعبه سیاه». چند بار بازپخش داشت اما چون تلویزیون مخاطب کافی ندارد، کسی از ایده انتهایی برنامه مطلع نبود. در این بخش، مجری (امیر عضد) با اکراه و ترس، از مهمانان می‌خواست یک جعبه را باز کنند و آینده خود را ببینند. درون جعبه، کفن بود و اعلامیه ترحیم مهمان! یک رسانه که نمی‌دانیم دقیقا کدام است، بخش دلخوری هادی عامل را منتشر کرد و به یک باره موجی انتقادی علیه تلویزیون شکل گرفت. گزارشگر مطرح کشتی در خود برنامه دلخوری‌اش را به زبان آورد و خیلی زود مشخص شد چند مهمان دیگر نیز از این ایده ناراحت شدهاند.
چه واکنش‌هایی داشت؟ همزمان با موج منفی علیه تلویزیون، هادی عامل در قالب یک ویدئو توضیح داد سازندگان «جعبه سیاه» قول حذف بخش انتهایی را داده بودند اما بیاخلاقی کردند. رسانه‌ها و چهره‌های مختلف نیز تحلیل‌هایی تند و تیز علیه این برنامه نوشتند. کار ابعاد جهانی هم گرفت! کاربران نیز متفق‌القول تلویزیون را متهم به پمپاژ ناامیدی کردند. رئیس سازمان صدا و سیما هم حرکت «جعبه سیاه» را نادرست خواند.
چه فرجامی رقم خورد؟ روابط عمومی برنامه، از هادی عامل دلجویی کرد ولی توضیح ارسال شده برای رسانه‌ها قانع‌کننده نبود. بخش تلخ ماجرا جایی است که تلویزیون میلیاردی خرج می‌کند اما محصولاتش با یک ویدئوی منفی به چشم میآیند!
اعتراض ماه/ جوکر گوشه رینگ
ماجرا چه بود؟ «جوکر 2» از همان قسمت اول انتقادهای زیادی را به خود دیده است. بخشی به کیفیت خود این رئالیتی‌شو برمی‌گردد که برخی قسمت‌هایش جذابیت کافی را ندارند. بخشی مربوط به شوخیهای دوپهلو و رقص مردان است. به اینها بیفزایید ماجرای شوخی نعیمه نظامدوست، شرکت‌کننده فصل قبل با چاقی و تجرد خود.
چه واکنش‌هایی داشت؟ روزنامه صبح نو، شوخیهای نعیمه نظامدوست را اینطور مورد انتقاد قرار داد: «شوخی‌‌هایی که با چاقی در «جوکر» مطرح شد، می‌توانند برای بسیاری از افراد که درگیر این مسئله هستند، به عنوان محرک‌‌هایی برای احساس شرم و خجالت عمل کنند و باعث تقویت احساس بی‌‌ارزشی در این افراد شود.» در هفت‌صبح نوشتیم احسان علیخانی باید اندازه نگه می‌داشت و بیش از اندازه وزن نظامدوست را سوژه بامزگی‌های خود قرار ندهد. کمی بعد روزنامه کیهان، علیخانی و خود مسابقه را نشانه گرفت: «خانواده‌ها جرأت تماشای برنامه جوکر را ندارند، در این برنامه از بیاخلاقی آشکار، کلمات بسیار زشت و فحاشی استفاده میشود... باید منتظر ماند و دید کارت قرمز در انتظار این برنامه خواهد بود؟» احتمالا اشاره این روزنامه به بخش آقایان است چون عملکرد بانوان فارغ از شوخیهای منشوری بود.
چه فرجامی رقم خورد؟ پخش «جوکر» ادامه دارد؛ آن هم در شرایطی که خبرگزاری فارس مدعی شد: «بنیاد مستضعفان حدودا ۷۰ میلیارد تومان برای ساخت جوکر هزینه کرده است.»
افقی ماه/ حال نزار سیما
ماجرا چه بود؟ در ماه دی، بازار ادعا درباره افزایش میزان مخاطبان صدا و سیما داغ بود. مثلا پیمان جبلی مدعی شد که برای نخستین بار پس از ۱۲ سال، شیب نزولی مخاطبان صدا و سیما افقی شده. رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما نیز ادعا کرد: «میزان بیننده سیما از بهار ۱۴۰۲ که ۵۹.۷ درصد بوده در تابستان ۱۴۰۳ به ۶۵.۲ رسیده و سیر صعودی گرفته است.»
چه واکنش‌هایی داشت؟ این ادعاها در حالی مطرح میشود که آمارهای موجود، تصویر متفاوتی از وضعیت مخاطبان صداوسیما ارائه می‌‌دهند. بر‌اساس نظرسنجی ایسپا، تنها ۲۹.۵ درصد از ایرانیان ویژه برنامههای شب یلدای تلویزیون را تماشا کرده‌‌اند. از میان این بینندگان هم بار اصلی بر دوش یک شبکه بوده و ۵۹.۲ درصد برنامه «یلدای مادرانه» از شبکه سه و تنها ۸.۱ درصد برنامههای شبکه یک و ۷.۶ درصد برنامههای شبکه دو را دیدند.
چه فرجامی رقم خورد؟ مدیران تلویزیون اگر واقعیت‌ها را نپذیرند، شتاب حرکت به سمت سقوط تندتر میشود. شاید توجه دوباره به داده‌هایی که توسط متا جمع‌‌آوری شدهاند، ضروری باشد. چون شبکه تامینی آی‌فیلم با 39 درصد در رتبه دوم قرار دارد و این یعنی گذشته تلویزیون برای مخاطبان جذاب‌تر است. در این ماه همچنین متن پیام آیت‌الله خامنه‌ای، از سوی رسانه‌ها اینگونه تعبیر شد که ایشان از عملکرد فعلی صدا و سیما رضایت ندارند.
منفی ماه/ ضد تبلیغ برای ازازیل
ماجرا چه بود؟ «ازازیل» در بازه تولید، چند حاشیه تجربه کرد و بارها کارگردان و تیم بازیگران آن عوض شدند. در نهایت، نام حسن فتحی به همراه بهره‌مندی از چند بازیگر شاخص و نیز ژانر وحشت سریال، نوید داد که پلتفرم نماوا بعد از مدت‌ها جان خواهد گرفت. تیم تبلیغاتی «ازازیل» هم تصمیم گرفتند سنگ‌تمام بگذارند و ایده عروسک و طلسم و تهدید با حضور بهرنگ علوی را اجرایی کردند.
چه واکنش‌هایی داشت؟ همزمان دستمزد بازیگران «ازازیل» لو رفت و مثلا عنوان شد مبلغ دریافتی پریناز ایزدیار، دو سال پیش ماهانه یک میلیارد و 600 میلیون تومان بوده است. این ماجرا به همراه انتقادها از ایده تبلیغاتی مبتنی بر ایجاد مثلا وحشت عرصه را بر «ازازیل» تنگ کرد و خیلیها کمپین نه به این سریال را راه انداختند. حسن فتحی اما عنوان کرد از این تبلیغ بی‌خبر بوده. درباره دستمزدها باید بگوییم اتفاق عجیبی رخ نداده و وضع همین است!
چه فرجامی رقم خورد؟ جمعه گذشته، اولین قسمت «ازازیل» منتشر شد و خیلیها آن را اثری شاخص ندانستند. این سریال، متوسط رو به بالا است و باید به آن فرصت داد اما کاملا پیداست که از حواشی لطمه دیده. به عنوان نمونه پلان شوخی نه‌چندان زیبنده مانی (بابک حمیدیان) با کاراکتر مهین (گوهر خیراندیش) بیش از حد تصور مورد انتقاد واقع شده است. باید دید «ازازیل» در ادامه چه سرنوشتی خواهد داشت.
ممنوع ماه/ جنجال ترانه و نگین
ماجرا چه بود؟ مدتی است تلاش‌هایی شایسته برای رفع ممنوعیت فعالیت بازیگران انجام میشود. نمونه شاخص آن، بازگشت هانیه توسلی به دنیای بازیگری است. در دی ماه ابتدا دو خبر منتشر شد که نقطه مقابل آن تلاش‌ها است. درباره ترانه علیدوستی اینطور عنوان شد که او از پرواز هم ممنوع است. نگین معتضدی هم یک ویدئو منتشر کرد و از ممنوع‌‌الکاری خود خبر داد.
چه واکنش هایی داشت؟ سخنگوی قوه قضائیه در واکنش به ماجرای علیدوستی گفت: «کارت ملی او هیچ محدودیتی ندارد و این مسئله را تأیید نمی‌کنیم.» زهرا مینوی، وکیل علیدوستی هم اینطور پاسخ داد: «صحبت‌های سخنگوی قوه قضائیه را خواندم. ایشان صراحتاً می‌‌گویند که خانم علیدوستی ممنوع پرواز نیست و قوه قضائیه همچنین دستوری نداده. من هم در گفتوگویی که پیش از این داشتم، توضیح دادم که کارت ملی خانم علیدوستی مسدود نیست. ولی به نظر می‌رسد که او از برخی خدمات محروم شدهاند؛ از جمله پرواز!»
چه فرجامی رقم خورد؟ اخبار تکمیلی درباره ترانه علیدوستی منتشر نشد. از آن سو، نیکنام حسینی‌پور، مشاور وزیر و رئیس مرکز روابط عمومی وزارت فرهنگ در متنی نوشت: « با تاکید می‌گویم که سرکار خانم نگین معتضدی چه از سوی وزارت فرهنگ و چه از سوی نهادهای ذی‌ربط، ممنوعیت یا محدودیتی برای فعالیت در حوزه سینما و تئاتر ندارند و حضور ایشان در این دو حوزه بلامانع بوده و هست.»
معمای ماه/ گلوریا دقیقا کیست؟
ماجرا چه بود؟ «من موزیسین هستم. رشته اصلی‌‌ام موسیقی است اما همیشه به بازیگری هم علاقه داشتم.» این بخشی از مصاحبه سال‌های دور هفت‌صبح با گلوریا هاردی است؛ بازیگر دو‌رگه ایرانی فرانسوی که فارسی را با لهجه صحبت می‌کند و همین تبدیل به یک شناسه برای محبوبیت بیشتر اوست. گلوریا یکی از شرکت‌کنندگان سری جدید «جوکر 2» بود و با رفتارهای شیرین و شوخ‌طبعانه، محبوب‌تر شد. هنوز این رئالیتی به آخر خط نرسیده بود که ادعایی درباره هویت خانوادگیاش کلید خورد.
چه واکنش هایی داشت؟ در فضای مجازی گذشته گلوریا هاردی را شخم زدند و نتیجه گرفتند او واقعیت خانوادگیاش را پنهان کرده. اشاره کردند فرزند محمد‌علی اکبری، انرژی درمانگر مشهور دهه‌‌های گذشته است. حتی ویدئویی منتشر شد که می‌‌گوید مادرش فرانسوی است و پدرش ایرانی. در مصاحبه دیگر اما جای این دو را عوض می‌کند. همین مسئله هم جای شبهه دارد چون برخی مدعی‌اند که خانم هاردی دروغ نگفته بلکه در «خندوانه» وارد چالش «پاسخ برعکس» شده و به همین خاطر است که روایتش درباره والدین، تعبیر به دروغگویی شده. اصل برنامه را گیر نیاوردیم تا صحت و سقم ماجرا مشخص شود.
چه فرجامی رقم خورد؟ خانم هاردی همچنان پاسخی نداده است؛ بازیگری که اول بار با سریال «کیمیا» ساخته جواد افشار دیده شد و در ادامه مورد توجه کارگردان‌های دیگر قرار گرفت. او همسر ساعد سهیلی، بازیگر است.
افراط ماه/ مسیر انحرافی دو سریال
ماجرا چه بود؟ «قهوه پدری» و «جان سخت» یک ویژگی مشترک دارند: افراط در بازنمایی داستان شخصیت‌ها. اولی کمدی است اما قصه کم‌ملات و موقعیت‌های کم‌جان باعث شده خیلیها آن را پس بزنند. غلظت شوخیهای دوپهلو آفت دیگر «قهوه پدری» است. «جان سخت» داستانی سراسر غمناک دارد و در عوض روایت آن سرراست و همراهی‌برانگیز نیست.
چه واکنش‌هایی داشت؟ شوخیهای جنسی «قهوه پدری» با انتقاد رسانه‌ها و مخاطبان همراه شده. پیش‌تر در هفت‌صبح، مصادیقی از این دست شوخیهای دوپهلو را نوشتیم. «جان سخت» نیز مورد اعتراض است که چرا تا این اندازه تلخی دارد.
چه فرجامی رقم خورد؟ پخش دو سریال در حالی ادامه دارد که مشرق درباره «جان سخت» اشاره کرده: «این «عشق لاتی» و میل جنون‌‌آمیز به تصویر کردن کنش‌های گنگستری و اوباشی‌‌گری در سینمای ما از کجا می‌آید؟!» روزنامه جوان هم درباره «قهوه پدری» نوشته: «امیر برادران که در نویسندگی سریالهای کمدی، کم‌‌تجربه نیست، در «قهوه پدری» بسیار ضعیف عمل کرده و نتوانسته است این سریال را به استانداردهای کمدی‌‌سازی نزدیک کند. در هر قسمت سریال، اتفاقات ساده و معمولی به طرز خسته‌کننده‌‌ای کش میآیند و طولانی می‌شوند. خبری از موقعیت‌های کمدی حتی معمولی هم نیست و همه چیز به شکلی دم‌دستی طراحی شده است.»
تکذیب ماه/ نون خ و زیرخاکی نمی‌آیند
ماجرا چه بود؟ مهدی نقویان در ششمین نشست سراسری افق تحول صداوسیما با عنوان «سیما در مسیر تحول» خبر داد که دنباله سریالهای «نون خ» و «زیرخاکی» ساخته می‌شوند.
چه واکنش‌هایی داشت؟ تاکنون پنج فصل از «نون خ» و چهار فصل از «زیرخاکی» روی آنتن رفته است که افت تدریجی کیفیت هر دو سریال، مورد انتقاد قرار گرفته. حالا دوره این دو اثر تمام شده و امیدی به دنباله‌شان نیست. مخاطبان زیادی با ما هم‌عقیده‌اند و اغلب، خواستار پایان همیشگی «نون خ» و «زیرخاکی» هستند. جالب آنکه پیگیری هفت‌صبح نشان داد سعید آقاخانی و جلیل سامان، تمایلی برای ساخت فصل‌های بعدی این آثار را ندارند. ظاهرا مهدی نقویان در انتقال منظور خود دچار اشتباه شده بوده. عجیب آنکه سایت معاونت سیما نیز اقدام به اصلاح خبر نکرد!
چه فرجامی رقم خورد؟ درباره «نون خ» و «زیرخاکی» باید گفت فعلا عزم سازندگان، عدم ادامه دادن آنها است. همین جا به ماجرای «پایتخت» هم اشاره کنیم. محسن تنابنده در واکنش به صحبت‌های سعید حدادیان گفت: «من در هیچ جایی نگفتهام که فقط ۴ نفر به من زنگ زدند؛ پایتخت سفارش مردم است نه سازمان یا قشر خاصی.» این مداح گفته بود: «من بعد از ساخت پایتخت به محسن تنابنده زنگ زدم و از او تشکر کردم. محسن تنابنده گفت فقط چهار نفر به من زنگ زدند؛ یکی شما بودید یکی گوگوش!»
فلش بک ماه/ قصه عادل، علی و ژیلا
ماجرا چه بود؟ قطعی برق، همه را کلافه کرد و عادل فردوسی‌پور هم در دکور تاریک «فوتبال 360» انتقاد خود را به زبان آورد. مهناز افشار در یک مصاحبه، روایتی از علاقه خود به دو همکار سابق به زبان آورد. ژیلا صادقی در‌صدد پاسخگویی نسبت به حواشی پوشش مدت‌ها پیش خود در فرودگاه برآمد.
چه واکنش‌هایی داشت؟ ویدئوی فردوسی‌پور، همدلی خیلیها را برانگیخت. مجری «پاورقی» اما در یکی از قسمت‌های این برنامه چند فیلم پخش کرد و گفت برخلاف ادعای فردوسی‌پور همه جای دنیا مشکل قطعی برق وجود دارد. محمدرضا شهبازی ماجرای اعتراض مجری «نود» به ضعف مدیریت در حادثه پلاسکو را هم پیش کشید و با یادآوری آتش‌سوزی آمریکا توصیه کرد: «نگویید هیچ جای دنیا مشکلی وجود نداد.» شهبازی در یک قسمت دیگر علی ضیا را متهم کرد به کسی که در برنامه‌‌اش (با ضیا) از بدبختی ایران می‌‌گوید ولی در پاریس دنبال عشق و حال است! شفاف‌سازی ژیلا صادقی برخی را قانع کرد و برخی را نه. علاوه بر این سه مجری، به مهناز افشار اشاره کنیم که در گفتوگویی تصویری از علاقه‌اش به گلزار و رادان گفت. این دو بازیگر واکنشی نشان ندادند.
چه فرجامی رقم خورد؟ فردوسی‌پور و ضیا مشغول برنامه‌سازی در فضای اینترنت هستند و شهبازی همچنان سکان «پاورقی» را در دست دارد! صادقی فعلا برنامه‌ای در تلویزیون و رادیو ندارد.
سرسام ماه/ ناکامی برنامههای یلدا
ماجرا چه بود؟ تلویزیون سه بزنگاه مهم دارد که معروف است به «بازه زمانی»: نوروز، رمضان و یلدا. البته که همواره نقدی وارد بوده که چرا شبکه‌های سیما ایام دیگر سال را چندان جدی نمی‌گیرند ولی طبق یک عادت، رجوع مخاطب به تلویزیون در این سه مناسبت بیشتر است. مدیران فعلی، سال پیش تصمیم گرفتند از چهره‌ها برای شب یلدا دعوت کنند. وزن مهمانان‌ها نسبت به سال‌های قبل به مراتب پایین بود ولی برای مدیریت کنونی، یک امتیاز از سوی رسانه‌های همسو تعبیر شد! حواشی هم از شب یلدا سهم داشت و در‌نهایت برای یلدای 1403 تصمیم گرفته شد همه چیز آرام برگزار شود. طی چند شب مانده به یلدا، سیمای شبکه‌ها تغییر کرد اما بی‌هیچ اغراقی، محتوای دندانگیر به ندرت یافت شد.
چه واکنش‌هایی داشت؟ تحلیل کاملی بر ویژه برنامههای یلدا در هفت‌صبح منتشر شد که با جزئیات ثابت می‌کرد همگی ناکام مطلق هستند. تماشای این برنامه‌ها حاصلی نداشت جز سرسام و خستگی؛ برنامه‌هایی که از یک الگوی ثابت و کلیشه‌ای و بدون خلاقیت بهره بردند.
چه فرجامی رقم خورد؟ رسانه‌های دیگر نیز مطالب انتقادی علیه عملکرد ضعیف تلویزیون منتشر کردند. مخاطبان هم نارضایتی خود را به اشتراک گذاشتند. عرصه بر سیما وقتی تنگ‌تر شد که اغلب برنامه‌ها به جای لبخند، سراغ اشک رفتند! عدم مجوز به ترانه مدیری-زندوکیلی حاشیه پررنگ یلدای امسال بود.