اخلاق رسانه و سرمایه اجتماعی| وقتی تابناک از وال‌استریت ژورنال خبر جعل می‌کند
این خبر، با توجه به حساسیت موضوع روابط ایران و آمریکا، به‌سرعت توجه عمومی را جلب کرد
هفت صبح| در دنیای پرشتاب اطلاعات و رسانه، جایی که هر خبر می‌تواند به‌سرعت در میان مردم پخش شود و تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه، اقتصاد و حتی سیاست بگذارد، اخلاق رسانه‌ای بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. ماجرای اخیر انتشار خبری از سوی خبرگزاری تابناک درباره احتمال آغاز مذاکرات ایران و آمریکا در نیمه دوم اوت 2025 و سپس تکذیب آن توسط خبرنگار وال استریت ژورنال، نمونه‌ای بارز از چالش‌های اخلاقی در رسانه‌های ایران است. این رویداد نه‌تنها ضرورت رعایت دقت و صحت در انتشار اخبار را برجسته می‌کند، بلکه نشان‌دهنده تأثیرات عمیق اخبار نادرست یا تأیید نشده بر زندگی مردم و سرمایه‌گذاران است.
اهمیت صحت در انتشار اخبار
خبرگزاری تابناک، با استناد به توییتی از «لارنس نورمن»، خبرنگار وال استریت ژورنال، اعلام کرد که مذاکرات ایران و آمریکا احتمالاً از هفته آینده آغاز خواهد شد. این خبر، با توجه به حساسیت موضوع روابط ایران و آمریکا، به‌سرعت توجه عمومی را جلب کرد. اما تنها چند ساعت بعد، نورمن در واکنشی صریح اعلام کرد که چنین ادعایی نادرست است و او هرگز از برگزاری مذاکرات در این هفته سخن نگفته است.
تابناک نیز بدون هیچ توضیحی خبر خود را حذف کرد. این چرخه انتشار، تکذیب و حذف خبر، نمونه‌ای از نقض اصول اولیه اخلاق رسانه‌ای یعنی صحت و مسئولیت‌پذیری است. اخلاق رسانه‌ای ایجاب می‌کند که پیش از انتشار هر خبر، به‌ویژه اخباری با بار سیاسی و اقتصادی بالا، منابع به‌دقت بررسی شوند.
در این مورد، به نظر می‌رسد تابناک بدون تأیید صحت اظهارات یا بررسی زمینه توییت خبرنگار، اقدام به انتشار خبری کرده که می‌توانست پیامدهای گسترده‌ای داشته باشد. چنین رویکردی نه‌تنها اعتبار رسانه را زیر سوال می‌برد، بلکه اعتماد عمومی به رسانه‌ها را نیز خدشه‌دار می‌کند.
تأثیر اخبار نادرست بر زندگی مردم
اخبار مرتبط با روابط بین‌المللی ایران، به‌ویژه با ایالات متحده، از حساسیت ویژه‌ای برخوردارند. در شرایطی که اقتصاد ایران تحت فشار تحریم‌ها و نوسانات ارزی قرار دارد، انتشار خبری درباره مذاکرات احتمالی می‌تواند موجی از امید یا نگرانی در میان مردم ایجاد کند.
برای مثال، اعلام مذاکرات ممکن است به‌طور موقت انتظارات برای کاهش فشارهای اقتصادی را بالا ببرد، اما تکذیب سریع آن می‌تواند به ناامیدی و بی‌اعتمادی منجر شود. این نوسانات احساسی و روانی، به‌ویژه در فضای ملتهب کنونی ایران، می‌تواند بر رفتارهای اجتماعی و حتی تصمیم‌گیری‌های روزمره مردم تأثیر بگذارد.
علاوه بر این، اخبار نادرست می‌توانند بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی افراد اثر بگذارند. برای نمونه، خانواده‌هایی که قصد خرید یا فروش دارایی‌هایی مانند ارز، طلا یا رمزارز دارند، ممکن است بر اساس چنین اخباری تصمیمات شتاب‌زده بگیرند که در نهایت به ضرر مالی آن‌ها منجر شود. این در حالی است که رسانه‌ها در قبال تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم اخبار خود بر زندگی مردم مسئول‌اند.
تأثیر بر سرمایه‌گذاران و بازارهای مالی
در حوزه اقتصاد، سرمایه‌گذاران و فعالان بازار به اخبار حساس سیاسی به‌عنوان شاخصی برای پیش‌بینی روندهای بازار نگاه می‌کنند. بی‌تردید خبری مانند آغاز مذاکرات ایران و آمریکا می‌تواند به‌سرعت بر بازار ارز، بورس و حتی سرمایه‌گذاری‌های خارجی اثر بگذارد.
برای مثال، اعلام چنین مذاکراتی ممکن است باعث کاهش موقت نرخ ارز یا افزایش شاخص بورس شود، اما تکذیب آن می‌تواند به نوسانات ناگهانی و زیان‌های مالی منجر گردد. سرمایه‌گذاران، به‌ویژه در بازارهای شکننده ایران، به اطلاعاتی دقیق و قابل‌اعتماد نیاز دارند تا بتوانند تصمیمات آگاهانه بگیرند.
حذف بی‌سروصدای خبر توسط تابناک، بدون ارائه توضیح یا عذرخواهی، این پیام را به سرمایه‌گذاران می‌فرستد که رسانه‌ها ممکن است در قبال اشتباهات خود پاسخگو نباشند. این امر اعتماد به رسانه‌های داخلی را کاهش می‌دهد و سرمایه‌گذاران را به سمت منابع خارجی سوق می‌دهد که خود می‌تواند چالش‌های دیگری به همراه داشته باشد.
ضرورت تقویت اخلاق رسانه‌ای
تأیید صحت اطلاعات از منابع معتبر، اجتناب از شتابزدگی در انتشار اخبار حساس و پاسخگویی در قبال اشتباهات از اصول بنیادین اخلاق رسانه‌ای است. حذف یک خبر بدون توضیح، نه‌تنها حرفه‌ای نیست، بلکه به بی‌اعتمادی مخاطبان دامن می‌زند. رسانه‌ها باید در صورت انتشار خبر نادرست، با شفافیت عذرخواهی کرده و توضیح دهند که چگونه این خطا رخ داده است.
در عصری که شبکه‌های اجتماعی می‌توانند اخبار را در عرض چند دقیقه به میلیون‌ها نفر برسانند، مسئولیت رسانه‌ها برای جلوگیری از انتشار اطلاعات نادرست دوچندان می‌شود.تقویت اخلاق رسانه‌ای، از طریق آموزش، شفافیت و پاسخگویی، می‌تواند از تأثیرات منفی اخبار نادرست بر مردم و سرمایه‌گذاران بکاهد و به ساختن جامعه‌ای آگاه‌تر و باثبات‌تر کمک کند.
