سرنوشت پنج چالش بزرگ در صد روز دوم | بازنگری در لایحه حجاب، رفع فیلترینگ و...
دولت پزشکیان حالا با واقعیات صحنه سیاست و اقتصاد ایران بیش از پیش مواجه شده است
هفت صبح | آذرماه امسال، اولین بار پس از گذشت صد روز از دولت پزشکیان بود که کارنامه پزشکیان را مرور کردیم و از پنج چالش بزرگ پیش روی او گفتیم. از آن صد روز تا به امروز شرایط تغییرات فراوانی کرده و مطمئنا پزشکیان و طرفدارانش متوجه مشکلات بی پایان سر راه این حرکت شده‌اند.
هزار راه نرفته مقابل مسعود پزشکیان قرار داشت که پنج تای آنها مهم‌تر از همه بود: کنکور، لایحه حجاب، فیلترینگ، تحریم و اف‌ای‌تی‌اف. حالا در اواخر بهمن ماه و در پایان ششمین ماه حضور دولت، شاید طرفدارانش به این نتیجه رسیده باشند که اگرچه به شکل ایجابی انتظارات رای‌دهنده‌ها برآورده نشده باشد اما در عرصه سلبی قدم‌هایی برداشته شده است. در واقع شاید مهم‌ترین حرکت دولت در چشم پشتیبانان و رای دهندگانش در اجرا نکردن و یا حداقل به تعویق انداختن لایحه حجاب باشد. بیایید این 5 چالش را مرور کنیم:
بازنگری در لایحه حجاب
«قرار نبود برخورد کنند. پیگیری می‌کنیم که اذیت نکنند.» این اولین حرف مسعود پزشکیان در واکنش به گشت ارشاد بود که در نشست خبری به زبان آورد. انداختن چند تَرَک روی لایحه‌ای که سال 1402 مجلس تصویب کرد و همراه کردن سران دو قوه دیگر در این زمینه، برای دولت اولین دستاورد محسوب می‌شد. در این مدت برخلاف گروه کوچکی در مجلس، روسای هر سه قوه بر تعویق اجرای لایحه حجاب تاکید داشتند.
دولت هم از این حق خود استفاده کرد که امضای خود را پایین برگه ابلاغیه این مصوبه نگذارد. پاستور ابتدا راه بی‌توجهی را در پیش گرفت تا با اظهار نظر جدید، دردسر تازه‌ای برای خودش نتراشد. اما بعد از استمرار انتقادهای گروه‌های منتسب به پایداری و البته ستاد امر به معروف، در نهایت معاون پارلمانی مسعود پزشکیان آذرماه گفت درخواست کردیم فعلاً این قانون ابلاغ نشود و در حال آماده کردن لایحه اصلاحی قانون عفاف و حجاب برای ارسال به مجلس هستیم.
رفع فیلترینگ
اولین جلسه پزشکیان در شورایعالی فضای مجازی آنقدر مهم بود که از یک روز قبل بسیاری از رسانه‌ها خودشان را برای شنیدن یک خبر مهم آماده کرده بودند. بعد از ترشح دوپامین زیاد در آن بحبوحه، مغز ما جایزه‌ای که می‌خواست را نگرفت. جایزه اصلی این بود که حداقل اینستاگرام رفع فیلتر شود اما رئیس دولت در قدم اول نشان داد مبارزه با فیلترشکن نسبت به رفع فیلترینگ برایش در اولویت است.
نوک پیکان انتقادها به سمت وزیر ارتباطات گرفته شد و کارزارها و حتی زمزمه‌هایی از تهدید به استیضاح وزیر و خب دولت فهمید که زمین بازی اینجا سفت است. اینجا بود که دولت راه میانبری را انتخاب کرد و به جای باز کردن قفل اینستاگرام، واتساپ و گوگل پلی رفع فیلتر شدند. خلاقیتی که هم طرفدارانش را راضی نکرد و هم رادیکال‌ها را خشمگین ساخت. یک بازی باخت‌باخت.
تغییرات کنکور
پزشکیان برای تغییرات کنکور فقط با شورایعالی انقلاب فرهنگی روبه‌رو بود که خود ریاست آن را بر عهده دارد. برای تغییر مصوبه آخر کنکور هم مجلس را پشت سر خود داشت و هم جامعه میلیونی کنکوری‌ها و خانواده‌هایشان را.اما فرد قدرتمند این شورا دبیر آن است. حجت الاسلام خسرو پناه که در ابتدا نشان داد راه مذاکره باز است. بحث بر سر مصوبه‌ای بود که مرحوم رئیسی و خسروپناه سال پیش ابلاغ کرده بودند تا ضریب معدل نهایی را سال به سال افزایش و تاثیرگذاری کنکور را کم‌کم کاهش دهند. کنکوری‌ها بارها تجمع برگزار کردند و نامه نوشتند و پزشکیان هم در نشست خبری از آنها حمایت کرد.
به نظر می‌آمد که کنکور برگ برنده پزشکیان است اما در جلسه آخر چه گذشت؟ اینطور که منابع «هفت صبح» گفته بودند دولت برخلاف آنچه گفته بود نتوانست پیشنهاد حذف امتحان نهایی پایه‌های دهم تا دوازدهم را حتی مطرح کند. روز جلسه با اصرارهای غلامعلی حداد عادل، علی لاریجانی و از همه مهم‌تر دبیرخانه شورایعالی انقلاب فرهنگی فقط یک تغییر اتفاق افتاد: آن هم اینکه ضریب معدل پایه دهم حذف شود و دیگر معدل این پایه تاثیری روی کنکور نداشته باشد. با اینکه نیت وزارت آموزش و پرورش و وزیر علوم این بود که کل این مصوبه تغییر کند اما میخ آنها فرو نرفت.
تصویب اف‌ای‌تی‌اف و کمرنگ کردن تحریم‌ها
گره چهارم و پنجم در هم تنیده هستند. مهرماه سرپرست نهاد ریاست‌جمهوری از ارسال نامه درخواست بررسی مجدد پالرمو و CFT از سوی دولت به مجمع تشخیص مصلحت نظام خبر داد. معنی این حرف این بود که رهبری مجوز داده مصوبه‌ای که یک سال درباره آن حرفی زده نشده برای بررسی دوباره به کمیسیون‌ها برگردد. آن زمان تصور این می‌رفت که شاید برداشتن تحریم‌ها موانع زیادی داشته باشد اما اف‌ای‌تی‌اف، می‌تواند راحت‌تر به عنوان اولویت دولت پزشکیان در سیاست خارجی و اقتصادی قرار بگیرد.
چرا که به نظر می‌رسید موانع ذهنی محافظه‌کاران برای رفع تحریم بیشتر از اف‌ای‌تی‌اف است و احتمالا دولت با مخالفت کمتری از سوی آنها روبه‌رو خواهد شد. بعد هم یک تیر بود و دو نشان چرا که دولت می‌توانست با فراهم کردن مقدمات پذیرفتن همه بندهای اف ای تی اف، با خیال آسوده‌تری پرونده مذاکره با غرب را دوباره باز کند. حالا ولی زمزمه‌هایی شنیده می‌شود که روح حاکم بر مجمع تشخیص هنوز هم با تصویب لوایح پالرمو و cft در تضاد است.
در این شکی نیست که از اعضای این مجمع سعید جلیلی، محمود نبویان، علی اکبر احمدیان (رئیس شورایعالی امنیت ملی)، مصطفی میرسلیم و عباس علی کدخدایی مخالف باشند. اما به نظر می‌رسد در روزهای پیش رو با فشارهای جدید آمریکا و بعد از اظهارات رهبری درباره عاقلانه نبودن مذاکرات با آمریکا، ممکن است نظر آن گروه از موافقان هم برگردد. آن هم به این دلیل که با وجود تحریم‌ها، پیوستن به اف ای تی اف تفاوت خاصی در وضعیت ما ایجاد نمی‌کند.
مثلا مجید انصاری تاکید کرده بود مشکلی با تصویب سی اف تی و پالرمو و اصل FATA ندارد اما تصویب همه احکام اف ای تی اف، بدون برداشتن تحریم‌ها را راهگشا نمی‌داند.موضع علی لاریجانی این هم مشابه انصاری بوده: «اگر FATF را بپذیریم، بعید می‌دانم بانک‌های اروپایی با ما کار کنند چون مشکلشان تحریم است. ابتدا باید تحریم برداشته شود.»ایده اصلی این است که اگر مذاکره‌ای برای رفع تحریم نباشد، چرا باید با تصویب دو کنوانسیون لوایح پالرمو و cft راه دور زدن تحریم را هم ببندیم.
محمدرضا باهنر هم که همین دو روز پیش در نشست خبری خود صریحا موافقت خود را نشان داد. او هم تاکید کرده اگرچه با تصویب FATF تحریم‌ها حل نمی‌شود اما تفاوت اظهارات باهنر و دو نفر قبل این است که او می‌گوید عدم تصویب این دو مورد، بار سنگین‌تری بر روی تحریم‌هاست، چراکه حتی اگر برخی از کشورها بخواهند تحریم را دور بزنند، تحریم کننده‌ها سود می‌برند و کشورهایی که بخواهند با ما همکاری کنند دچار مشکل خواهند شد.
به این ترتیب مشخص است که پزشکیان نسبت به به آن صد روز ابتدایی با مشکلات بسیار سخت تری هم روبه رو است و بعید است بتواند در آن «راه های نرفته » بیشتر از قبل جلو برود اگر که مجبور به بازگشت
نشود.