مرز به مثابه فرصتی سوی سلامتی پزشکی
گزارشی درباره بیمارانی که برای درمان از مرز عبور می‌کنند و به کشورهای همسایه می‌روند
هفت صبح| در دنیایی که هزینه‌های درمانی هر روز سر به فلک می‌کشد و صف‌های انتظار بیمارستان‌ها هر روز بلندتر می‌شود، برخی بیماران، راه‌حل را در کیلومترها آن‌سوتر و پشت مرزها می‌یابند. آنجا که نه بیمارستانی لوکس، بلکه درمانی مقرون‌به‌صرفه، سریع و انسانی منتظرشان است. از مرز مکزیک تا هلسینکی، موجی از «درمان‌گردی» در جریان است که مرز جغرافیا را بی‌معنا می‌کند و نظام‌های درمانی را به چالش می‌کشد.
تیخوانا، پایتخت دندان‌پزشکی آمریکا
در همسایگی جنوبی ایالات متحده، مکزیک سال‌هاست که تهدید اقتصادی را به فرصت درمانی بدل کرده. آمارها می‌گویند سالانه بیش از ۲ میلیون گردشگر درمانی از آمریکا و دیگر کشورها راهی شهرهای مرزی مکزیک می‌شوند تا خدمات پزشکی و دندان‌پزشکی ارزان‌قیمت و بدون تشریفات دریافت کنند. طبق داده‌های «انجمن جهانی گردشگری پزشکی»، مکزیک پس از تایلند دومین مقصد محبوب بیماران خارجی در دنیاست.
هزینه‌های درمان در آمریکا، به‌ویژه برای بیماران فاقد بیمه، آنقدر سنگین است که بسیاری ترجیح می‌دهند درد بکشند، تا اینکه بدهکار بانکی شوند. آمارها نشان می‌دهد حدود ۲۷ میلیون آمریکایی فاقد هرگونه بیمه درمانی هستند و برای هرگونه درمان تخصصی باید تمام هزینه‌ها را از جیب خود پرداخت کنند.
در مقابل، در شهرهایی مانند تیخوانا، مونتری، چیهواهوا و کابو سن لوکاس، درمان نه‌تنها سریع‌تر، بلکه دست‌کم ۵۰ تا ۷۰ درصد ارزان‌تر از همتایان آمریکایی‌اش ارائه می‌شود. به‌عنوان نمونه، جراحی معده در مکزیک حدود ۸۶۰۰ دلار هزینه دارد، درحالی‌که همین جراحی در آمریکا بیش از ۱۶ هزار دلار آب می‌خورد. یا جراحی زیبایی بینی که در مکزیک ۳۸۰۰ دلار قیمت دارد، در آمریکا ممکن است تا ۹۵۰۰ دلار تمام شود.
در سال ۲۰۲۲، تنها شهر مرزی تیخوانا میزبان بیش از ۱.۷ میلیون بیمار و همراه از آمریکا بود. مقصد محبوب این بیماران نیز کلینیک تیژوانا بود؛ مرکز درمانی مدرنی که علاوه بر خدمات پزشکی پایه، انواع درمان‌های ترمیمی و زیبایی را نیز ارائه می‌دهد. درآمد همین یک کلینیک در همان سال بیش از ۶۰۰ میلیون دلار برآورد شده است؛ رقمی که نشان می‌دهد درمان، اگر خوب مدیریت شود، می‌تواند صنعتی پرسود باشد.
گزارشی از «شورای صنعت گردشگری مکزیک» نشان می‌دهد نزدیک به ۷۰ درصد از بیماران آمریکایی که به مکزیک می‌روند، از سه ایالت جنوبی یعنی کالیفرنیا، تگزاس و آریزونا می‌آیند اما این موج حالا فراتر رفته و در سال ۲۰۲۴، ۲۸ درصد از گردشگران پزشکی مکزیک از ایالت‌های شمالی‌تر آمریکا مانند ایلینوی، میشیگان و نیویورک آمده‌اند که نشانه‌ای از گسترش آگاهی و تغییر رفتار بیماران است.
فنلاند؛ همسایه‌ای که سرطان را جدی می‌گیرد
چند هزار کیلومتر آن‌سوتر، در شمال اروپا، داستان دیگری در جریان است. جایی که بیماران سرطانی سوئدی، از ناکارآمدی و کندی سیستم درمانی کشورشان خسته شده‌اند و راهی هلسینکی، پایتخت فنلاند می‌شوند تا در بیمارستان خصوصی دکراتس، امید تازه‌ای بیابند. این مرکز تخصصی که از معدود مراکز خصوصی سرطان در منطقه اسکاندیناوی است، درمان را با سرعت، دقت و احترام به فرد بیمار ارائه می‌دهد.
از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۳، نزدیک به ۱۵۰۰ بیمار سوئدی به این بیمارستان مراجعه کرده‌اند. بیش از ۴۰ درصد از آنها اهل استکهلم بوده‌اند؛ جایی که به طور معمول برای شروع درمان سرطان، هفته‌ها و گاه ماه‌ها باید منتظر ماند. یک گزارش رسمی از شورای سلامت سوئد در سال ۲۰۲۳ نشان می‌دهد میانگین زمان انتظار برای شروع درمان سرطان در برخی مناطق به بیش از ۶۰ روز رسیده است، درحالی‌که پروتکل‌های اروپایی حداکثر ۳۰ روز را توصیه می‌کنند. در دکراتس، بیماران می‌توانند تنها در عرض ۲۴ تا ۷۲ ساعت ویزیت شوند و روند تشخیص و درمان را آغاز کنند.
این مرکز در کنار پزشکی دقیق، خدماتی مانند حمایت روانی، رژیم‌درمانی و توان‌بخشی فیزیکی نیز ارائه می‌دهد و در سال ۲۰۲۳ با تجهیز به سیستم‌های تصویربرداری پیشرفته پت‌ام‌آر‌آی، یکی از مدرن‌ترین مراکز سرطان شمال اروپا لقب گرفت. بر اساس مقررات اتحادیه اروپا، شهروندان اروپایی می‌توانند برای دریافت خدمات درمانی در کشورهای دیگر اتحادیه اقدام کنند و بیمه ملی‌شان موظف به بازپرداخت بخشی از هزینه‌هاست.
همین موضوع باعث شده بسیاری از بیماران سوئدی، حتی با وجود هزینه‌های اولیه، فنلاند و دکتراتس را انتخاب کنند. در اوایل سال ۲۰۲۵، این بیمارستان تصمیم گرفت یک شعبه جدید در قلب استکهلم، در محله‌ای همجوار با دانشگاه پزشکی کارولینسکا تأسیس کند. هدف این مرکز از گسترش در خاک سوئد، پاسخ به افزایش تقاضا و تسهیل دسترسی بیماران به خدمات بدون نیاز به ارجاع پزشک عمومی است.
وقتی مرزها درمان را ممکن می‌کنند
اگرچه انگیزه بیماران آمریکایی و سوئدی از عبور از مرز متفاوت است، یکی برای فرار از گرانی و دیگری برای فرار از انتظار اما پیام هر دو یکسان است: وقتی سیستم درمانی داخلی ناکارآمد باشد، مرزها کارکردی جدید پیدا می‌کنند. نه‌تنها به‌عنوان خطوطی برای تفکیک ملت‌ها، بلکه به‌عنوان معابر نجات برای جان انسان‌ها.
در جهان امروز، با گسترش فناوری، حمل‌ونقل سریع و افزایش آگاهی بیماران، مفهوم «درمان ملی» جای خود را به درمان منطقه‌ای و فرامرزی داده است. تخمین زده می‌شود که بازار گردشگری درمانی جهانی در سال ۲۰۲۴ ارزشی معادل ۱۲۰ میلیارد دلار داشته باشد که نزدیک به ۲۰ درصد آن سهم آمریکای شمالی و اروپاست. اگر دولت‌ها نتوانند پاسخگوی نیازهای به‌موقع و ارزان شهروندان خود باشند، این بیماران هستند که راهی دیگر می‌یابند، حتی اگر آن راه از مرز بگذرد.
